حمایت از حق تمامیت اثر پدیدآورندۀ فیلم سینمایی: مطالعۀ تطبیقی در نظام حقوقی امریکا و ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه گیلان، ایران

2 استادیار دانشگاه گیلان، ایران

10.22034/law.2024.60826.3375

چکیده

پدیدآورندۀ فیلم سینمایی علاوه بر حقوق مادی که حافظ منافع اقتصادی وی است، دارای دسته‌ای دیگر از حقوق تحت عنوان حقوق معنوی است که بر رابطۀ بین وی و اثر تمرکز دارد. ازجمله حقوق معنوی می‌توان به حق تمامیت یا یکپارچگی اثر اشاره داشت که به‌موجب آن هرگونه تغییر در اثر منوط به رضایت پدیدآورنده آن است. این نوشتار در پی پاسخ به این پرسش است که در دو نظام حقوقی ایران و امریکا تا چه میزان از حق تمامیت فیلم سینمایی حمایت به‌عمل می‌آید؟ آیا این حمایت کافی است؟ برای نیل به پاسخ‌ها، شناسایی جایگاه حق تمامیت اثر، اهمیت آن در حمایت از منافع پدیدآورنده و شیوه‌های حمایت از آن در این دو نظام حقوقی باید مورد بررسی قرار گیرد. مطالعۀ حاضر که به روش توصیفی‌– تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای صورت گرفته است، حکایت از آن دارد که در نظام حقوقی آمریکا، حق تمامیت اثر تنها در خصوص دستۀ خاصی از آثار هنری و آن هم با شرایط خاصی مورد پذیرش واقع شده و به‌صراحت فیلم‌های سینمایی از شمول این حمایت خارج گردیده‌اند. در این نظام حقوقی، حمایت از این حق به نهاد‌های حقوقی دیگری نظیر هتک حرمت واگذار شده و شواهد گویای عدم حمایت کافی در این خصوص است. با اینکه برخلاف حقوق امریکا، در حقوق ایران حق تمامیت اثر در خصوص فیلم‌های سینمایی مورد پذیرش قرار گرفته، اما درعمل مسئلۀ سانسورهای گسترده موجب آن شده است که شاهد برخورداری از حمایت شایسته از این حق نباشیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. الف) منابع فارسی

    - کتاب‌ها

    1. حاجب، زهرا (1399). عکاسی و سینما در حقوق ایران و بین‌الملل. بوشهر: حله.
    2. زرکلام، ستار (1398). حقوق مالکیت ادبی و هنری. تهران: سمت.
    3. شیخی، مریم (1394). اصول حقوق مالکیت فکری. تهران: میزان.

    - مقالات

    1. آگاه، وحید (1401). تحلیل ممیزی اخلاقی، سیاسی و فرهنگی- اجتماعی آثار سینمایی در حقوق موضوعه و رویۀ وزارت فرهنگ و ارشاد. مطالعات فرهنگ و ارتباطات،23 (57)، 197-220.

     Doi: 20.1001.1.20088760.1401.23.57.8.8    

    1. آگاه، وحید (1399). تیغ و ابریشم: تحلیل مبانی نظری ممیزی آثار سینمایی. پژوهش‌های حقوقی، 19 (41)، 173-200. Doi:10.48300/JLR.2020.109259
    2. اکرمی، جمشید (1375). قیچی‌های تیز در دست‌های کور؛ سانسور فیلم در ایران، از آغاز تا امروز. ایران‌نامه، 55 (1) ،457-476.
    3. انصاری، باقر (1396). شرایط اثر قابل حمایت در نظام مالکیت‌های ادبی و هنری (کپی‌رایت). تحقیقات حقوقی، 10 (45 )، 97-151.
    4. پاکار، الناز (1397). سانسور فیلم در رسانۀ ملی. مترجم، 27 (65)، 123-130.
    5. جعفرپور، یاسمن و شاکری، زهرا (1402). تحدید حق معنوی مؤلف با اعمال دکترین استفادۀ منصفانه در نظام حقوقی امریکا. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، 14 (33)، 5-10.

     Doi: 10.22034/LAW.2023.52920.3161

    1. سالک، رضا (1378). کپی‌رایت آثار سینمایی در دنیا. نقد سینما، 97 (1)، 19-99.
    2. صادقی، محمود و علامه، سارا (1394). تحلیل رابطه حق مؤلف و محتوای اثر در آرای قضایی امریکا، بریتانیا و کانادا. مطالعات حقوق تطبیقی، 6 (2)، 651-676.
    3. علوی‌پور، محسن (1397). چالش‌های اجتماعی- سیاسی ظهور سینما در ایران. تحقیقات تاریخ اجتماعی، 8 (1)، 113-131.
    4. غلاملو، جمشید و دریایی، رضا (1401). توهین و افترا و نشر اکاذیب تعذیری؛ از جرم انگاری تا جرم‌زدایی با تأکید بر الگوی حقوق مدنی. آموز‌ه‌های حقوق کیفری، 19 (23)، 203-240.

    Doi: 10.30513/cld.2023.4836.1779

    1. میرشمسی، محمدهادی و حامدی، میلاد (1399). تحلیل رویۀ عملی نظام کپی‌رایت راجع به حق معنوی. پژوهش حقوق خصوصی، 9 (32)، 155-188.

    Doi:10.22054/jplr.2020.41847.2208

    - پایان‌نامه‌ها

    1. سعیدی، سامان، رابطۀ ممیزی اثر با حق تمامیت اثر. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، 1400.
    2. سینجعلی، حسین، بررسی تطبیقی مالکیت معنوی آثار سینمایی در حقوق ایران و انگلستان و اسناد بین‌المللی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق (ع)، 1396.
    3. وندسازجو، آمنه، بررسی حقوق پدیدآورندگان آثار سینمایی در نظام مالکیت ادبی و هنری ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی، 1391.

    ب) منابع انگلیسی

    - Books

    • Decherney, Peter (2012). Hollywood's Copyright wars - from Edison to the Internet. NewYork: Columbia University Press.
    • Goldstein, Paul & Hugenholtz ,Bernt (2019). International Copyright - Principles, Law and Practice. London: Oxford University Press.
    • Leaffer, Marshall (2019). Understanding Copyright Law. Durham: Carolina Academic Press.
    • Stamatoudi, Irini A. (2003). Copyright and Multimedia Products A Comparative Analysis. London: Cambridge University Press.

     

    - Articles

    • Bird, Robert & Ponte, Lucille (2006). Protecting Moral Rights in the United States and the United Kingdom. Boston University International Law Journal, 24 (1), 213-282.
    • Chávez, J. A. (2018). COCOpyright and the Value of Moral Rights. Wipo Magazine, 4 (1), 1-5. Doi:10.34667/tind.32560
    • Hardy, Sheldon (1993). The Protection of Moral Rights Through Section 43(A) of the Lanham Act. DePaul Journal of Art, Technology & Intellectual Property Law, 4 (1), 1-33.
    • Hayes, Benjamin (2006). Integrating Moral Rights into U.S. Law and the Problem of the Works for Hire Doctrine. Ohio State Law Journal, 61 (1), 1013-1033.
    • Holland, Brandi (2006). Moral Rights Protection In The United States and the Effect of the Family Entertainment and Copyright Act of 2005 on U.S. International Obligations. Vanderbilt Journal Of Transnational Law, 39 (1), 217-252.
    • Lee, Brian (2011). Making Sense Of Moral Rights In Intellectual Property. Temple Law Review, 84 (1), 71-118.
    • & Mary (1977). Moral Rights for Artists under the Lanham Act: Gilliam V. American Broadcasting Cos, Wm. & Mary L. Rev, 18 (3), 595-611.