در این نوشتار بهدنبال پاسخگویی به این پرسش بنیادین هستیم که آیا تعاریف متداول و رایج از اعراض امروزه قابل دفاع است؟ همچنین نگارندگان قصد دارند که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی به بررسی سرشت اعراضگونۀ اعمال حقوقی ویژهای همچون رها کردن اشیا، شاباش و امکان پیدایش اعراض پیرامون فکّ ملک و حقّ بر آفرینههای فکری (در حقوق مالکیت معنوی) و مسئلۀ انطباق مفهوم اعراض در فرض عدم ثبت اولیۀ ملک و نیز پیامدهای آن بپردازند. نتایج تحقیق نشان میدهد که چون در مواردی قانونگذار ضمانت اجرای عدم ثبت ملک بهدنبال فراخوان ثبت عمومی املاک را مجهولالمالک شدن ملک دانسته است، ما با اعراض فرضی نیز روبرو هستیم که در تعاریف متداول به آن توجهی نشده است. همچنین در خصوص وقف اگر فکّ ملک به معنای انتقال ملکیت موقوفه به موقوفعلیه یا شخصیت حقوقی وقف باشد، نمیتوان آن را اعراض دانست، بلکه نقل ملکیت است. اعراض از جنبۀ مادی حقوق مالکیت معنوی ممکن است و سرانجام اینکه رجوع از ایجاب به دلیل لزوم چنین ایقاعی ناممکن خواهد بود.
آدابی، حمیدرضا (1391)، حقوق ثبت تخصّصی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات جنگل.
امامی، اسدالله (1386)، حقوق مالکیت معنوی، جلد 1، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
امامی، سیدحسن (1383)، حقوق مدنی، جلد 1، چاپ بیست و چهارم، تهران: انتشارات اسلامیه.
توکلینیا، امید و بهرامی احمدی، حمید (1396)، «اعراض از حق مالکیت از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران»، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، دورۀ پنجاهم، شمارۀ 1.
جعفرزاده، سید میرقاسم (1389)، «تحلیل مفهومی مالکیت فکری: کوششی در جهت تمهید نظریهای فراگیر»، مجله تحقیقات حقوقی، شمارۀ 52.
جعفرزاده، سید میرقاسم و مرادی، عباس (1397)، «قاعدۀ اعراض و اثر آن بر زوال حقّ اختراع»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شمارۀ 18.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1359)، حقوق اموال، چاپ اول، تهران: انتشارات گنج دانش.