تحلیلی بر حقّ تقدم در خرید سهام جدید با رویکرد فقهی- حقوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه علوم قضائی و خدمات اداری،تهران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

با مالکیت سهام در شرکت‌های سهامی، سهام‌داران از حقوق متفاوتی برخوردار می‌شوند؛ یکی از این حقوق حقّ تقدم در خرید سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه از طریق صدور سهام جدید است. ماهیت این حق با هیچ‌کدام از نظریات دینی و عینی بودن حقوق سهام‌داران و ماهیت خاص حقوق سهام‌داران منطبق نیست، زیرا این حق برابر مادۀ 167 ل.ا.ق.ت[1] از طرف شرکت قابل سلب و به لحاظ ذاتی طبق مادۀ 166 ل.ا.ق.ت موقت و معلق به افزایش سرمایه از طریق صدور سهام جدید است و نمی‌توان بر اساس مفاهیم اقتباسی و غیربومی حقّ دینی و عینی به تحلیل ماهیت آن پرداخت؛ چراکه حقّ عینی، حقی مطلق و غیرقابل سلب از مالک آن است و حقّ دینی نیز قابل سلب از طرف مدیون نیست. نظریۀ حقّ خاص هم به دلیل ناکارآمدی تقسیم‌بندی حقوق عینی و دینی مطرح‌ شده است. پس با توجه به اینکه شناخت اوصاف و احکام هر مفهوم حقوقی فرع بر شناخت ماهیت آن است، با رویکردی جدیدی و از طریق مطالعۀ توصیفی- تحلیلی مفاهیم فقهی- حقوقی حق و ملک به این نتیجه رسیدیم که حقّ تقدم دارای اوصاف حقّ مالی ازجمله قابل اسقاط، نقل ‌و انتقال و ارزش‌گذاری است که در جهت حفظ حقوق سهام‌داران مقرر شده و به‌ موجب گواهینامۀ حقّ تقدم تعیین و معامله می‌‌شود.

 

کلیدواژه‌ها


  1. منابع و مآخذ

    الف) فارسی

    1. آئین‌نامۀ دادوستد گواهینامۀ حقّ تقدم خرید سهام در دورۀ پذیره‌نویسی مصوب 3 بهمن 1379
    2. آئین‌نامۀ اجرایی قانون نحوۀ انتشار اوراق مشارکت مصوب 18 مرداد 1377
    3. اسکینی، ربیعا (1392)، حقوق تجارت (کلیات، معاملات تجاری، تجار و سازمان‌دهی فعالیت‌های تجاری)، چاپ هفدهم، تهران: سمت.
    4. اسکینی، ربیعا (1393)، حقوق شرکت‌های تجاری، جلد 2، چاپ نوزدهم، تهران: سمت.
    5. اعظمى، غلامعلى (1353سهمدرشرکت‌هایسهامى، رسالۀ دکتری، استاد راهنما: محمد صقری، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
    6. امامى، حسن (1370)، حقوقمدنى، جلد 1، چاپ هشتم، تهران: انتشارات اسلامیه.
    7. امامى، حسن (1371)، حقوقمدنى، جلد 4، چاپ هشتم، تهران: انتشارات کتاب‌فروشی اسلامیه.
    8. انصاری، فریده (1395)،نظام حقوقی حقّ تقدم خرید سهام در ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: مهدی عاشوری، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد.
    9. پاسبان، محمدرضا (1394)، حقوق شرکت‌های تجاری، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات سمت.
    10. تفرشی، محمد عیسی (1375)، تحولات حقوقی در نظام شرکت‌های سهامی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رسالۀ دکتری، استاد راهنما: مرتضی نصیری، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس تهران.
    11. تفرشی، محمد عیسی و شعاریان ستاری، ابراهیم (1381 ش)، «سهم و حقوق ناشی از آن در شرکت‌های سهامی»، فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی دانشگاه علامه طباطبائی، دورۀ چهارم، شمارۀ 7.
    12. جعفری خسروآبادی، نصرالله، شهیدی، سید مرتضی (1394)، «بازپژوهشی فقهی حقوقی ماهیت اوراق سهام و قرارداد واگذاری آن»، دو فصلنامۀ علمی- پژوهشی تحقیقات مالی اسلامی، دورۀ پنجم، شمارۀ 1.
    13. خانی، محمد (1392)، «حقّ تقدم در پذیره‌نویسی سهام جدید شرکت‌های سهامى»، وکیل مدافع، دورۀ سوم، شمارۀ 8.
    14. دستورالعمل اجرایی دادوستد گواهینامۀ حقّ تقدم خرید سهام در دورۀ پذیره‌نویسی 12 شهریور 1384 هیئت مدیرة سازمان بورس و اوراق بهادار
    15. دستورالعمل اجرایی نحوۀ انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران مصوب 13 آذر 1389 هیئت مدیرة سازمان بورس و اوراق بهادار
    16. دستورالعمل مراحل زمانی افزایش سرمایه مصوب 17 مهر 1395 هیئت مدیرة سازمان بورس و اوراق بهادار
    17. دمیرچیلی، محمد؛ حاتمی، علی؛ قرائی، محسن (1397 ش)، قانون تجارت در نظم حقوق کنونی، چاپ بیست و پنجم، تهران: انتشارات دادستان
    18. روحانی مقدم، محمد (1385)، «ویژگی‌های حق از منظر فقه امامیه»، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شمارۀ 6.
    19. ستودۀ تهرانی، حسن (1376)، حقوق تجارت، جلد 2، چاپ دوم، تهران: نشر دادگستر
    20. صادقی، محمد (1377)، انتقال سهم و سهم‌الشرکه در حقوق شرکت‌های ایران و انگلیس، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: عبدالرسول قدک، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی تهران.
    21. صفایی، سید حسین (1393)، دوره مقدماتی حقوق مدنی (اشخاص و اموال)، جلد 1، چاپ هجدهم، تهران: نشر میزان.
    22. صفی‌نیا، سید نورالدین (1381)، درآمدی بر قانون شرکت‌های تجاری در ایران، چاپ اول، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    23. صقری، منصور (1393)، حقوق بازرگانی شرکت‌ها، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    24. عرفانی، محمود (1387)،حقوق تجارت، جلد 1 و 2، چاپ دوم، تهران: جنگل.
    25. فروغی، علی‌رضا (بهار و تابستان ۱۳۹1)، «بررسی فقهی حقوقی مفهوم حق و ملک»، آموزه‌هایفقهمدنیدانشگاهعلوماسلامیرضوی، شمارۀ 5.
    26. قانون بازار اوراق بهادار مصوب 22 آذر 1384.
    27. ‌قانون تجارت مصوب 13 اردیبهشت‌ 1311 (‌کمیسیون قوانین عدلیه)
    28. قانون تجارت مصوب 25 دلو 1303 و 12 فروردین و 12 خرداد 1304
    29. قانون نحوۀ انتشار اوراق مشارکت مصوب 30 شهریور 1376
    30. قبولی درافشان، سید محمدصادق (1390)، بررسی ماهیت و مبنای حق سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت و احکام آن‌ها در فقه اسلامی و حقوق ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: حسین ناصری مقدم، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی (شهید مطهری) دانشگاه فردوسی مشهد.
    31. کاتوزیان، ناصر (1377)، فلسفۀ حقوق، جلد 2، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    32. کاتوزیان، ناصر (1390)، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی (اموال و مالکیت)، چاپ سی و سوم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    33. کاتوزیان، ناصر (1395)، مقدمۀ علم حقوق، چاپ صد و هفتم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    34. ‌لایحۀ قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 24 اسفند 1347 کمیسیون خاص مشترک مجلسین.
    35. مصطفوی مقدم، علیرضا (1363)، مدیریت مالی، چاپ سوم، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران
    36. نعمت اللهی، اسماعیل (1389)،«تحلیل فقهی حقّ عینی و حقّ دینی و مفاهیم مرتبط»،مطالعاتفقهوحقوقاسلامی، دورۀ دوم، شمارۀ 3.

    ب) عربی

     

    1. ابن ادریس، منصور ابن احمد (1401ق)، السرائر، جلد 3، قم: جامعه المدرسین.
    2. اصفهانی، محمدحسین (1419ق)، حاشیه المکاسب، جلد 1، چاپ اول، قم: نهضت و ذوی القربى
    3. انصاری، مرتضی (1374 ش)، کتابالمکاسب، جلد 1، چاپ سوم، تهران: انتشارات دهاقانی.
    4. حائری، سید کاظم (1403ق)، فقهالعقود، جلد 1، چاپ اول، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    5. سنهوری، عبدالرزاق احمد (1988م)،مصادرالحق فی الفقه اسلامی، جلد 1، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه.
    6. شهید الاول و الثانی (بی‌تا)، اللمعةالدمشقیةوالروضةالبهیة (تصحیح وتحیشه سیدمحمدکلانتر)، بیروت: دار العالم الاسلامی.
    7. فرج الصدّه، عبدالمنجم (1978م)، اصول القانون، بیروت: دارالنهضة.
    8. محدث بحرانی، شیخ یوسف (بی‌تا)، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، قم: جامع المدرسین.
    9. موسوی خمینی (1407ق)، کتاب البیع، چاپ اول، قم: مؤسسۀ الطبع و النشر.
    10. نجفی خوانساری، موسی (1418ق)، منییالطالبفیشرحالمکاسبتقریراتمیرزاینائینی، جلد 2، چاپ اول، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
    11. نراقى، احمد‌بن محمدمهدی (1375)،عوائدالأیام، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم.
    12. یزدی طباطبایی، سید محمدکاظم (۱۳۷۸)، حاشیۀکتابالمکاسب، قم: دارالمعارف الاسلامی

     

    ج) انگلیسی

    49.Grant, Geremy, (2005), A Survey of Preemption Rights in Theory And Practice, EU/TACIS Russia: Corporate Governance Facility

    50.Gevurtz, Frankin A, (2000), Corporate Law, Eagan: West Publishing Company.

    51.Myners, Paul, (2004), The Impact of Shareholders Preemption Rights on A Public Company’s Ability to Raise New Capital,An Invitation To Comment From,London:Government publication.

    52.Massa, Massimo, Vermaelen, Theo, Xu, Moqi, (2013), Rightsofferings, trading, and regulation A global perspective, London:London School of Economics & Political Science.

    53.Woronoff, Michael A,Rosen, Jonathan A, (2005), "Understanding Anti-Dilution Provisions in Convertible Securities ", Fordham Law Review,Vol 74, No 1.

    1. Waiver of Preemptive Rights form: http://www.livinginthephilippines.com/2012-12-03-02-43-50/ philippines-legal-form/252-form, date of access: Dec 29, 2016.