دادگاه‌های کیفری رسیدگی‌کننده به جرم‌های اطفال و نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

اطفال و نوجوانان ازجمله شهروندانی‌اند که به دلیل قرار داشتن در فرایند رشد و شکل‌گیری شخصیت از وضعیت ویژه‌ای برخوردارند. بر همین اساس، سیاست‌گذاران جنایی برای پاسخ‌دهی به اطفال و نوجوانان بزهکار با درنظر گرفتن شرایط و ویژگی‌های این دسته به شناسایی مقررات خاص مبادرت ورزیده‌اند تا از این رهگذر پایه‌های افتراقی شدن آیین دادرسی کیفری اطفال و نوجوانان پی‌ریزی شود. تشکیل دادگاه‌های کیفری تخصصی به‌منظور رسیدگی به بزهکاری اینان، از شاخص‌ترین جلوه‌های رویکرد یادشده است تا به این وسیله اطفال و نوجوانان بزهکار با محیط ویژه‌ای از سامانۀ عدالت کیفری در تعامل قضایی قرار گیرند. سیاست‌گذاران جنایی ایران نیز در همین زمینه از دهۀ 1330ش به سوی شناسایی این رویکرد و برپا کردن دادگاه‌های ویژه به‌منظور رسیدگی به جرم‌های اطفال و نوجوانان گام برداشتند. اما سیاست‌های ناظر به مراجع صلاحیت‌دار در این خصوص همواره با نوسان‌های متعددی همراه بوده است؛ چنان‌که سیاست جنایی ایران گاه به سمت کنار گذاشتن مراجع خاص و گاه به سوی شناسایی تدابیر پر از کاستی پیش رفته است. با وجود این، در چارچوب قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392ش آخرین خواست قانون‌گذار در زمینۀ دادگاه‌های صلاحیت‌دار برای رسیدگی به جرم‌های اطفال و نوجوانان با رویکردی متفاوت‌ نسبت به گذشته تبلور یافته است. در این نوشتار، رویکرد قانون‌گذار ایران نسبت به شناساییِ دادگاه‌های صلاحیت‌دار برای رسیدگی به جرم‌های فرجام‌ناپذیر و فرجام‌پذیر اطفال و نوجوانان بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


. آخوندی، محمود (1394)، شناسایی آیین دادرسی کیفری، جلد 2، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات دوراندیشان.
2. آشوری، محمد (1388)، آیین دادرسی کیفری، جلد 2، چاپ یازدهم،تهران: انتشارات سمت.
3. الهام، غلامحسین (1389)، حقوق جزای نظامی، چاپ نخست، تهران: نشر دادگستر.
4. خالقی، علی (1394)، آیین دادرسی کیفری، جلد 2، چاپ بیست و هفتم، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
5. خواجه نوری، یاسمن (1396)، جهانی شدن حقوق کیفری اطفال بزه‌کار، چاپ نخست، تهران: نشر میزان.
6. دانش، تاج زمان (1386)، دادرسی اطفال بزهکار در حقوق تطبیقی، چاپ چهارم، تهران: نشر میزان.
7. رنوچی، ژان فرانسوا و کریستین،کورتن (1395)، حقوق کیفری کودکان و نوجوانان، مترجم و محقق: بهزاد رضوی فرد و خدیجه بهشتی، چاپ نخست، تهران: نشر میزان.
8. شاملو، باقر (1390)، عدالت کیفری و اطفال، چاپ نخست، تهران: انتشارات جنگل.
9. طهماسبی، جواد (1396)، آیین دادرسی کیفری، جلد 3، چاپ نخست، تهران: نشر میزان.
10. عباچی، مریم (1388)، حقوق کیفری اطفال در اسناد سازمان ملل متحد، چاپ دوم، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
11. گلدوست جویباری، رجب (1393)، آیین دادرسی کیفری، چاپ نخست، تهران: انتشارات جنگل.
12. معظمی، شهلا (1394)، دادرسی ویژه کودکان و نوجوانان، چاپ نخست، تهران: نشر دادگستر.
13. ناجی زواره، مرتضی (1394)، آشنایی با آیین دادرسی کیفری، جلد 2، چاپ نخست، تهران: انتشارات خرسندی.
14. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1388)، «از حقوق کیفری تا حقوق کیفری صغار»، دیباچه در: عباچی، مریم، حقوق کیفری اطفال در اسناد سازمان ملل متحد، چاپ دوم، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
15. نیازپور، امیرحسن (1395)، «افتراقی شدن مراجع رسیدگیکننده به جرایم کودکان و نوجوانان در قلمرو سیاست کیفری ایران» (مقاله) در: پورمحی‌آبادی، حسین (به کوشش)، سیاست کیفری و کودکان و نوجوانان بزهدیده و بزهکار، چاپ نخست، تهران: نشر میزان.
ب) خارجی
16. Baum,Daniel.j (2014), Youth and The law,Dundurn publisher.
17. Carmen, Rolando.v and Trulson, Chad.r (2006), Juvenile Justice, Wadsworth publisher.