یکی از معاملات رایج میان مردم، بیع معاطاتی است. بیع معاطاتی به معنای انجام خریدوفروش یا دادوستد بدون بهکارگیری الفاظ و صیغة عقد است. در این بیع نیز مانند بیع لفظی «تملیک عین مقابل عوض معلوم است» و درنتیجه، تعریف یادشده شامل هم بیع لفظی و هم بیع معاطاتی است. مشروعیت داشتن یا نداشتن عقد بیع معاطاتی در میان مردم اهمیت خاصی دارد؛ بهطوریکه عدم مشروعیت آن موجب مشکلات و معضلاتی در جامعة اسلامی میشود، زیرا بیشتر خریدوفروشهای میان مردم به صورت بیع معاطاتی است. با این وصف، فقیهان نظریههای متعددی را در ماهیت عقد بیع معاطاتی دادهاند و تنها نظریة مشروعیتبخش بر خریدوفروشهای مردم، نظریة شیخ مفید در صحت و لزوم بیع معاطاتی است، اما مشکل این نظریه آن است که مشهور فقیهان نسبت به آن تردید کرده، حتی آن را انکار نمودهاند؛ درنتیجه بیع معاطاتی را به بیع فاسد یا اباحه در استفادۀ محدود یا نامحدود و یا تملیک متزلزل تفسیر کرده و چهار نظریة را مقابل نظریة شیخ مفید ایجاد نمودهاند. این مقاله تلاشی است برای اثبات انتساب نظریة صحت و لزوم بیع معاطاتی به شیخ مفید و تبیین ادلة این نظریه با روش کتابخانهای و تحلیل استنباطی از متون و منابع فقهی.
8. اردبیلی، احمد (1403ق)، مجمع الفایدﺓ و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، تحقیق مجتبی عراقی و علی پناه اشتهاردی و حسین یزدی اصفهانی، الطبعة الاولی، نشر اسلامی.