بیع اسکناس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی مؤسسۀ عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی تهران

چکیده

صحت و بطلان بیع اسکناس محل اختلاف نظر است. برخی فقیهان آن را باطل و برخی دیگر آن را جایز می‌دانند. نظر به اینکه اسکناس، مال، عین و معدود تلقی شده و فروش آن در برخی حالات دارای منفعت عقلایی است، مقالۀ حاضر بیع آن را صحیح می‌داند. اما درصورتی که انگیزۀ چنین بیعی فرار از ربای قرضی باشد، بیع یادشده صوری و باطل خواهد بود. ازآنجا که در اکثر موارد عنوان بیع اسکناس برای ظاهر‌سازی و فرار از ربای قرضی است، این ظاهر غلبه داشته، مدعی صحت باید خلاف آن را اثبات کند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اشتهاردی، شیخ علی پناه (1416ق)، مجموعة فتاوی ابن جنید، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  2. اصفهانی، سیّد ابوالحسن (1422ق)، وسیلة النجاة، چاپ اول، قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام (ره).
  3. احمدوند، معروف علی (1383)، حکمت تحریم ربا در اندیشه فقهی استاد شهید مطهری، مجلۀ فقه (کاوشی نو در فقه اسلامی)، شمارۀ 39.
  4. بهشتی، سیّد محمّد (1389)، ربا در اسلام، چاپ اول، تهران: دفتر انتشارات اسلامی.
  5. توتونچیان، ایرج (1370)، نگاهی به پول و ظایف آن در اقتصاد اسلامی، مجموعه مقالات فارسی اولین مجمع بررسیهای اقتصاد اسلامی، جلد سوم، مشهد: بنیاد پژو هش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  6. جعفری لنگرودی، محمّد جعفر (1386)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد دوم و سوم، چاپ سوم، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
  7. حلّی، ابن ادریس محمّد بن منصور (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، جلد 2، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  8. حلّی، محقق نجم‌الدین جعفربن حسن (1408ق)، شرایع الإسلام، جلد 2، ، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
  9. حلّی، علّامه حسن بن یوسف بن مطهری اسدی (1413ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، جلد 5، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  10. حلّی، علّامه حسن‌بن یوسف‌بن مطهری اسدی (بی‌تا)، تذکرة الفقها، جلد 13، چاپ اول، قم: موسسه آل البیت علیهم السلام.
  11. حرّ عاملی، محمّد‌بن حسن‌بن علی (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، جلد 18، چاپ اول، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام.
  12. حائری، سیّد کاظم (1370)، بررسی فقهی اوراق نقدی، فقه اهل بیت، سال پنجم، شمارۀ 19 و 20، 1370 ه ش.
  13. خویی، سیّد ابوالقاسم موسوی (1410ق)، منهاج الصالحین، جلد 2، چاپ 28، قم: نشر مدنیة العلم.
  14. خزعلی، محسن (1383)، خرید و فروش پول، تنزیل سفته و استفاده از حیله‌های شرعی با تأکید بر دیدگاه‌های امام خمینی و شهید مطهری، پژوهشنامه متین /شمارۀ 23 و 24.
  15. خرازی، سید محسن (1385)، پول‌های کاغذی، فقه اهل بیت (فارسی)، شمارۀ 47.
  16. سلّار، حمزة‌بن عبدالعزیز دیلمی (1404ق)، المراسم العلویة و الاحکام النبویة فی فقه الامامی، چاپ اول، ، قم: منشورات الحرمین.
  17. شهید اول، محمدبن مکی عاملی (1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، چاپ اول، بیروت: دار التراث- الدار الإسلامیه.
  18. شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی (1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، جلد 3، چاپ اول، قم:مؤسسۀ المعارف الإسلامیه.
  19. شهیدی، مهدی (1383ه ش)، آثار قراردادها و تعهدات، چاپ دوم، تهران- ایران، انتشارات مجد.
  20. ــــــــــــــ(1381)،سقوط تعهدات، چاپ پنجم، تهران: انتشارات مجد.
  21. طوسی، محمد‌بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیة، جلد 2، چاپ سوم، تهران: مکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
  22. طرابلسی، ابن برّاج قاضی عبدالعزیز‌بن نحریر (1410ق)، المهذّب، جلد 1، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  23. طباطبایی، سیّد علی‌بن محمّد (1418ق، ریاض المسائل، جلد 9، چاپ اول، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام.
  24. طباطبائی، حکیم سیّد محسن (1410‌ق)، منهاج الصالحین، جلد 2، چاپ اول، بیروت: دار‌التعارف للمطبوعات.
  25. عاملی، جواد بن محمّد حسینی (1326ق)، مفتاح الکرامه، جلد 5، قاهره: چاپخانه شوری.
  26. کرکی، محقق ثانی علی‌بن حسین عاملی (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلد 4، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام،.
  27. کاتوزیان، ناصر (1383)، قواعد عمومی قراردادها، جلد 1، چاپ ششم، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
  28. کاتوزیان، ناصر (1384)، معاملات معوّض- عقود تملیکی، چاپ نهم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  29. کاتوزیان، ناصر (1382 ه ش)، عقود اذنی- وثیقه های دین، ج 4، چاپ چهارم، تهران- ایران، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.  
  30. کاتوزیان، ناصر (1387)، دوره مقدماتی حقوق مدنی درس هایی از عقود معین، جلد اول، چاپ یازدهم، تهران: گنج دانش.
  31. لنکرانی، محمد فاضل (1416ق)، القواعد الفقهیه، چاپ اول، قم: چاپخانۀ مهر.
  32. مفید، محمّد بن محمّد (1413ق)، المقنعه، چاپ اول، قم: کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید (رحمة الله علیه).
  33. موسوی خمینی (بی‌تا)، روح الله، تحریر الوسیله، جلد 1- 2، چاپ اول، قم: مؤسسۀ دار العلم.
  34.  مطهری، مرتضی (1372)،مسأله ربا به ضمیمه بیمه، چاپ پنجم، تهران: انتشارات صدرا.
  35. مطهری ، مرتضی (1364)، مسئلۀ ربا، بانک، بیمه، چاپ اول، تهران: انتشارات صدرا.

 

  1.  مکارم شیرازی، ناصر (1366)، احکام فقهی اسکناس (النقود الورقیه) (2)، مجلۀ نور العلم، شمارۀ 21.
  2. موسوی بجنوردی، حسن (1419ق)، القواعد الفقهیه، چاپ اول، ، قم: نشر الهادی.
  3. موسوی بجنوردی، محمد (1378)، نقش اسکناس در نظام حقوقی اسلام، مندرج در کتاب: پول در نگاه اقتصاد و فقه، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  4. نجفی، محمد حسن‌بن باقر (1404ق)،جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، جلد 23، چاپ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  5. هاشمی شاهرودی، سیّد محمود (1374)، احکام فقهی کاهش ارزش پول، فقه اهل بیت، شمارۀ دوم.
  6. یزدی، سیّد محمد کاظم‌بن عبدالعظیم طباطبائی (1414ق)، تکملة عروة الوثقی، جلد 1، چاپ اول، قم: انتشارات داوری.
  7. یوسفی، احمدعلی (1377)، پول جدید از نگاه اندیشمندان، فقه اهل البیت، سال4، شمارۀ 16.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار