قرآن و جرم‌انگاریِ حداقلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

2 قاضی دادگستری تبریز

چکیده

محدوده و قلمرو جرم‌انگاری یکی از مباحث مهم در حقوق کیفری است. امروزه نظام‌های کیفری پیشرفته در جهان از جرم‌انگاریِ حداکثری و تورم کیفری فاصله گرفته و به جرم‌زدایی و کیفرزدایی روی آورده‌اند. این نظام‌ها در کنار جرم‌انگاریِ حداقلی، برای مقابله با جرم و بزهکاری از راهکارهای اصلاحی و تـربیتی و اقدامات تأمینی و پیشگیرانه بهـره می‌گیرند. درحالی که در قرآن کـریم در چهارده قرن پیش روش جرم‌انگاری حداقلی ارائه شده و در سه حوزۀ اشخاص، اموال و امنیت به جرم‌انگاری پرداخته شده است. در قرآن با بسیاری از آسیب‌ها و ناهنجاری‌ها از جنبۀ ارشادی و تـربیتی برخورد شده و در ایـن کتاب آسمانی، کمتـر از روش جـرم‌انگاری استفاده شده است. در قرآن مصادیق زیادی از گناه و ناهنجاریِ فردی و اجتماعی بیان گردیده، ولی در مـوارد اندکی جـرم‌انگاری مورد توجه بوده است.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم
  2. ابن منظور، محمد بن مکرم (1388 ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
  3. باهری، محمد (1389)، نگرشی بر حقوق جزای عمومی، تهران: انتشارت مجد.
  4. بهرام‌پور، ابوالفضل (1387)، نسیم حیات، ج 5، چ هشتم، قم: مؤسسة انتشارات هجرت.
  5. ــــــــــ (1389)، نسیم حیات، ج 10، چ ششم، قم: مؤسسة انتشارات هجرت.
  6. جوادی، آملی عبدالله (1389)، تسنیم، ج 5، چ پنجم، قم: مرکز نشر إسراء.
  7. ــــــــــ (1390)، تسنیم، ج 11، چ سوم، قم: مرکز نشر إسراء.
  8. ــــــــــ (1389)، تسنیم، ج 22، چاپ اول، قم: مرکز نشر إسراء.
  9. حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعه، چ اول، قم: مؤسسۀ آل البیت لإحیاء التراث.
  10. خمینی، روح‌الله (بی‌تا)، تحریر الوسیله، چ دوم، قم: انتشارات دار العلم.
  11. راغب اصفهانی، حسین بن علی (1383 ق)، مفردات الفاظ القرآن، چ سوم، تهران: انتشارات مرتضوی.
  12. سلیمی، صادق (1384)، چکیدة حقوق جزای عمومی، تهران: انتشارات تهران صدا.
  13. صالحی، هاشم (1385). رهگشای انسانیت (نهج‌الفصاحه)، ترجمۀ ابراهیم احمدیان، چ پنجم، قم: گلستان ادب.
  14. طباطبایی، علاّمه، سید محمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، چ اول، بیروت: مؤسسۀ الأعلمی للمطبوعات.
  15. طباطبایی، سیدعلی (1404)، ریاض المسائل فی بیان الأحکام بالدلائل، قم: مؤسسة آل البیت.
  16. طُرَیحی فخر‌الدین (1390 ق)، مجمع البحرَین، چ اول، تهران: انتشارات مرتضوی.
  17. طوسی، محمد بن حسن (1420)، الخلاف، چ دوم، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
  18. عوده، عبدالقادر (1402)، التشریع الجنائی الإسلامی، تحقیق سید اسماعیل صدر، چاپ دوم، تهران: انتشارات مؤسسة بعثت.
  19. غلامی، حسین (زمستان 1391)، « اصل حدّ اقلّ بودن حقوق جزا»، فصلنامۀ پژوهش حقوق کیفری، دانشگاه علامه طباطبایی تهران، سال اول، ش 2، ص 65ـ41.
  20. فاضل مقداد، جمال الدین (1373). کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران: انتشارات مرتضوی.
  21. فیض، علیرضا (1370)، مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام، چ دوم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  22. مجلسی، محمدباقر (1404)، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسۀ الوفاء.
  23. محمودی جانکی، فیروز (1382)،مبانی، اصول و شیوه‌های جرم‌انگاری، پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه تهران.
  24. مکّی العاملی، محمد بن جمال‌الدین (بی‌تا)، القوائد و الفوائد، قم: منشورات مکتبه المفید.
  25. ـــــــ . (1376)،لمعة دمشقیّه، ترجمة علی شیروانی، چاپ ششم، قم: انتشارات دار الفکر.
  26. موسوی بجنوردی، سید محمد (1387)، اندیشه‌های حقوقی (2)، چ اول، تهران: انتشارات مجد.
  27. میرمحمدصادقی، حسین (1381)، جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی، چ دوم، تهران: نشر میزان.
  28. نجفی، محمدحسن (1374)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  29. نوبهار، رحیم (بهار و تابستان 1390)، «اصل کاربرد کمینة حقوق کیفری»، نشریۀ آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دورۀ جدید، ش 1.
  30. قانون مجازات اسلامی