بررسی جایگاه سازمان قضائی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی

چکیده

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که مبانی نظام قضایی ایران را در خود دارد، ضمن شناسایی استقلال قوه قضائیه و تأکید بر آن، در اصول متعددی در صدد تضمین استقلال سازمان قضایی است و برخی مؤلفه‌های آن از جمله تمرکز امور قضایی در قوه قضائیه و تمرکز مدیریت امور اداری و اجرایی قوه قضائیه در این قوه را شناسایی نموده یا با ابقای وزارت دادگستری در نظام جدید و اعطای ابتکار تدوین لوایح قضایی به رئیس قوه قضائیه در جهت تقویت آن گام برداشته است. با وجود این با نگاهی به سیاست‌گذاری‌های انجام شده در سطوح پایین‌تر، اعم از سیاست‌های کلی نظام و قوانین عادی، می‌توان مشاهده کرد که نهادهای پیش‌بینی شده در قانون اساسی، در مقام تأسیس و اجرا با محدودیت‌هایی در نظام حقوقی ایران روبه‌رو بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها


1-      امامی، محمد و موسوی، سید نصرالله (تابستان 83)، مبانی نظری مراجع شبه قضایی و جایگاه آنها در حقوق ایران، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، ش دوم.
2-      آخوندی، محمود، استقلال قضات در نظام حقوقی ایران، اصلاح و تربیت، شماره پنجاهم، سال چهارم.
3-      پورحسن شقلان، شکور (بهمن و اسفند 86)، استقلال قضایی از منظر اسناد بین المللی با نگاه به حقوق داخلی، ماهنامه قضاوت، شماره 49.
4-      جمشیدی، علی رضا و رستمی غازانی، امید (پائیز 92)، تمرکز امور قضایی در قوه قضائیه، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 63.
5-      حبیب زاده، محمدجعفر و  کرامت، قاسم و شهبازی­نیا، مرتضی (زمستان 89)، استقلال قضایی در نظام حقوقی ایران با مطالعه تطبیقی، پژوهش­های حقوق تطبیقی، دوره 14، ش 4.
6-      حمزه زینالی، امیر و احمدی، علی (پائیز و زمستان83)، سازمان تعزیرات حکومتی از قضازدایی تا کیفرزدایی و رعایت حقوق متهمان و بزه دیدگان، مجله حقوقی و قضایی دادگستری، شماره 48 و 49.
7-      رستمی، ولی و حسین پور دکانی، سید مجتبی (بهار 92)، نظارت قضایی بر مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، فصلنامه بررسی­های حقوق عمومی، شماره 1.
8-      رنه، تیه ری اس (1388)، قوۀ قضائیه در فرانسه و اروپای قاره­ای، رویکرد تطبیقی، ترجمه محمد جواد شریعت باقری، نشریه حقوق اساسی، ش 12، سال ششم.
9-      زارعی، محمدحسین (1376)، تحلیلی از پیوند حقوق اداری و مدیریت دولتی بر پایۀ حاکمیت قانون، مجله مدیریت دولتی، شماره 38.
10-   شفیعی فر، محمد (پائیز 78)، جایگاه ولایت فقیه در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، حکومت اسلامی، شماره 13.
11-   طباطبایی موتمنی، منوچهر (پاییز 1390)، حقوق اداری تطبیقی، چاپ سوم، تهران، انتشارات سمت.
12-   طباطبایی موتمنی، منوچهر (1384)، حقوق اداری، چاپ دهم، تهران، انتشارات سمت.
13-   فلاح زاده، علی محمد (1386)، جایگاه دیوان عالی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامۀ معاونت حقوقی و بررسی­های فقهی مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره اول.
14-   کمیسیون حقوق بشر اسلامی، استقلال قضائی در متون بین­الملل حقوق بشر، ماهنامه قضاوت، شماره 41، آبان و آذر 85.
15-   گرجی ازندریانی، علی اکبر (1388)، در تکاپوی حقوق اساسی، چاپ دوم، تهران، انتشارات جنگل، جاودانه.
16-   گرجی ازندریانی، علی اکبر (1393)، «پیشگفتار کتاب چالش‌های جامعه وکالت در ایران» (قهوه چیان، حمید) چاپ اول، تبریز، انتشارات آئین دادرسی.
17-   لارکینز، کریستوفر (پائیز 1381)، رابطۀ استقلال قضایی و مردمی شدن، ترجمه محمد حسین زارعی، راهبرد، شماره بیست و پنجم.
18-   متین دفتری (1342)، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، ج دوم، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
19-   مصاحبه با معاون تشکیلات و بهبود روش‌های معاونت راهبردی قوه قضائیه، روزنامه حمایت، شماره 2725، مورخ 16/04/92
20-   موذن زادگاه، حسنعلی (1378)، حق دفاع متهم، دیدگاه‌های حقوقی، شماره 9.
21-    گزارشی از جریان جرم زدایی در قوه قضائیه (نامه مدیر کل دفتر ریاست و روابط عمومی نیروهای مسلح خطاب به سردبیر مجله حقوقی دادگستری)،مجله حقوقی و قضایی دادگستری، شماره41، زمستان 1381.
22-   هاشمی، سید محمد (1386)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد دوم، چاپ نوزدهم، تهران، انتشارات میزان.
23-  هداوند، مهدی (تابستان 1387)، نظارت قضایی؛ تحلیل مفهومی، تحولات اساسی، نشریه حقوق اساسی، شماره 9.
1-      Whileer, Russel and Gur-Arie, Mira, “Judicial Independence in the United States: Current Issues and Relevant Background information”, Guidance for Promoting Judicial Independence and Impartiality, January 2002.
2-      Pamela, S Karlan, “Two Concept of Judicial Independence”, California Law Review,July 1999.