سنجش تطبیقی گفتمان دیپلماسی محیط زیست و حقوق بین‌الملل کیفری در پیشگیری از ارتکاب جرایم محیط زیستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه اراک

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

10.22034/law.2023.58484.3319

چکیده

علی‌رغم پیشرفت زیاد در زمینۀ حقوق بین‌الملل محیط زیست و درک افزودۀ ارزش‌های بنیادی در معرض خطر، واکنش به چنین فجایعی همچنان بر راهکارهای غیرکیفری متمرکز مانده است در این راستا، تهدیدهای ناشی از مخاطرات محیط زیستی به‌سرعت در حال پیشرفت است و به‌نظر می‌رسد در چارچوب ابزارهای پیش‌برنده بتوان تهدیدها را در جریان ارتکاب جرایم محیط زیستی به فرصتِ ممانعت تبدیل کرد. اگرچه راهبردهای قابل‌توجهی همچون واکنش سازمانی نظیر اینترپل در سطح بین‌المللی و یا مقررات خاص در سطوح ملی برای مهار جرایم محیط زیستی وجود داشته است، اما در کنار راهبردها، لزوم وجود رهیافت‌ها نیز احساس می‌شود که از جملۀ آن، دیپلماسی محیط زیست است که می‌تواند به‌عنوان یک ابزار مؤثر عمل کند. در واقع، این ابزار ساختارمند می‌تواند در جهت هماهنگ‌سازی تعاملات دولت‌ها برای تصمیم‌سازی در خصوص مقابله با جرایم محیط زیستی بسیار اثربخش باشد. البته در پرتو اسناد حقوق بین‌الملل کیفری به‌ویژه اساسنامۀ رُم، می‌توان وضعیت و قلمرو محیط زیست و نحوۀ حمایت از آن را مورد ملاحظه قرار داد؛ هرچند که حمایت بین‌المللی از محیط زیست برای پیشگیری از ارتکاب جرایم علیه آن، به‌ویژه با ابزارهای کیفری، نیازمند اجماع جهانی در تعاملات و ایجاد دیپلماسی محیط زیستی در عرصۀ جهانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. طیبی، سبحان (1396). دیپلماسی محیط زیست و تاثیر آن بر تعاملات بین المللی و صلح جهانی. تهران: خرسندی.
    2. وایت، راب (1394). جرایم علیه طبیعت جرم‌شناسی محیط‌زیست و عدالت زیست‌محیطی. ترجمۀ پیمان نمامیان و سبحان طیبی. تهران: مجد.

    - مقالات

    1. احمدی، اصغر؛ شاملو، باقر و خسروشاهی، قدرت‌الله (1397). جرایم علیه محیط زیست در حقوق کیفری ایران و آلمان. مطالعات بین‌المللی پلیس. 7(32). 63-88.
    2. پورهاشمی، عباس؛ نمامیان، پیمان و طیبی، سبحان (1394). جرم‌انگاری تروریسم زیست‌محیطی؛ چالش‌ها، هنجارها و راهبردها. علوم تکنولوژی محیط زیست، 17(1). 167-182.
    3. جام بزرگ، مریم؛ پورنوری، منصور؛ پورهاشمی، عباس و هرمیداس‌باوند، داوود (1398). مؤلفه‌ها و چالش‌های تدوین شاخص‌های جرم زیست‌محیطی تحت عنوان جرم بین‌المللی. علوم تکنولوژی محیط زیست، 21(4). 257-287.

     Doi:10.22034/jest.2018.10833.1937

    1. جلالیان، عسگر (1399). امکان‌سنجی توسعۀ مفهوم جرایم بین‌المللی به جرایم محیط زیستی با تأکید بر اصل توسعۀ پایدار. آموزش محیط زیست و توسعۀ پایدار، 9(2). 133-146.                                                  Doi: 30473/ee.2021.7541
    2. جلالیان، عسگر؛ زارعی، مصطفی و افروغ، عبدالمحمد (1397). چالش‌های حقوق کیفری بین‌المللی در مبارزه با جرایم زیست‌محیطی. مطالعات بین‌المللی پلیس، 33(9). 9-34.
    3. حیدرزاده، الهام و مظفری‌زاده، سجاد (1392). پیشگیری از جرایم زیست‌محیطی. اخلاق زیستی، 3(7). 163-192.                Doi: 22037/bioeth.v3i7.13979
    4. رمضانی ‌قوام‌آبادی، محمدحسین (1390). پیشگیری و سرکوب جرایم زیست‌محیطی در پرتو اقدامات سازمانهای غیردولتی در نظام حقوقی ایران. حقوقی دادگستری، 75(3). 199-225.

                                                          10.22106/jlj.2011.11081Doi:

    1. ذاکر اردکانی، محمد و آرش‌پور، علیرضا (1400). بررسی اصل بنیادین بازدارندگی در حقوق بین‌الملل زیست‌محیطی. علوم تکنولوژی محیط زیست، 12(23). 55-63.

     10.30495/jest.2019.45943.4756Doi:

    1. صبوری‌پور، مهدی و احمدی، اصغر (1399). جرایم محیط زیستی ناشی از کووید- 19: جلوه‌ها و کاستی‌ها. تحقیقات حقوقی، 23(89). 303-328.

     10.22034/jlr.2020.184965.1614Doi:

    1. طیبی، سبحان و پورهاشمی، عباس (1396). مقابله با اکوتروریسم جهانی در پرتو دیپلماسی بین‌المللی محیط زیست. تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، 13(2). 38-53.
    2. طیبی، سجاد (1400). مسئولیت کیفری دولت‌ها در قبال جرایم محیط زیستی در پرتو همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی. تمدن حقوقی، 9(4). 259-267.

    10.22034/lc.2022.135749Doi:

    1. کشکولیان، اسماعیل؛ شیخ الاسلامی، عباس و نقوی، مهدی (1398). جرایم زیست‌محیطی و راه‌کارهای پیشگیری از آن. اخلاق زیستی، 9(32). 101-110.

     Doi: 10.22037/bioeth.v9i32.25549

    1. مک‌کالیون، کنت (1383). اجرای عدالت دربارۀ محیط زیست بین‌المللی حقوق و راه‌حل‌ها. ترجمۀ محمدحسین زاهدین ‌لباف. حقوقی بین‌المللی، 31(2). 171-185.

     10.22066/cilamag.2004.18004Doi:

    1. نصر اصفهانی، احمد؛ رئیسی، لیلا و آرش‌پور، علیرضا (1399). جرم‌انگاری بین‌المللی زیست بوم‌زدایی. آموزه‌های حقوق کیفری، 17(19). 273-304.

    10.30513/cld.2020.77.1006Doi:

    1. نمامیان، پیمان و طیبی، سبحان (1400). امکان‌سنجی صلاحیت رسیدگی به جرایم ارتکابی علیه حقوق نسل‌های آینده در اساسنامۀ رُم. پژوهش‌های جرم‌شناختی پلیس، 2(2). 51-73.

     10.22034/cr.2021.96229Doi:

     

    1. نژندی‌منش، هیبت‌الله؛ حسینی ‌آزاد، سیدعلی و زحمتکش، مجید (1399). تأملی در امکان‌سنجی اعمال صلاحیت دیوان بین‌المللی کیفری نسبت به جرایم زیست‌محیطی. پژوهشنامۀ حقوق کیفری، 2(22). 243-270.

    ب) خارجی

    - Books

    • Hamilton, Mark (2021). Environmental Crime and Restorative Justice: Justice as Meaningful Involvement. Palgrave Macmillan.
    • Kess, Jannsen & Milous, Dunois (2014). Global Pesticides Governance by Disclosure: Prior Informed and the Rotterdam Convention. Authors’ Version of Chapter 5, Forthcoming in: Marti Gupta and Michael Mason, ed, Transparency in Global Environmental Governance: Critical Perspectives. Cambridge, MA, MIT Press.
    • Lynch, Michael J. & Pires, Stephen F (2019). Quantitative Studies in Green and Conservation Criminology: The Measurement of Environmental Harm and Crime. Routledge Publication.
    • Nicolas, Leila & Kallab, Elie (2021). Effective Forms of Environmental Diplomacy. Published by Routledge.
    • Susskind, Lawrence & Ali, Saleem (2015). Environmental Diplomacy Negotiating More Effective Global Agreements. New York, NY: Oxford University Press.
    • White, Rob (2020). Environmental Crime. Elgar Publication.

    - Articles

    • Elliott, Lorraine (2012). Fighting Transnational Environmental Crime. Journal of International Affairs, 66(1).199-215.
    • Favarin, Serena & Aziani, Alberto (2020). The Global Waste Trafficking and Its Correlates. Journal of Contemporary Criminal Justice, 36(3). 108-129. Doi: 10.1177/1043986220939701
    • Hamilton, Mark (2019). Restorative Justice Intervention in an Aboriginal Cultural Heritage Protection Context: Chief Executive, Office of Environment and Heritage v Clarence Valley Council. Environmental and Planning Law Journal, 36(3). https://www.researchgate.net/publication/292882356
    • Falk, R.A. (1973). Environmental Warfare and Ecocide, Facts, Appraisal, and Proposals. 4 Bulletin of Peace Proposals, 80(4). 462-478.
    • Jodoin, S. (2010). Crimes Against Future Generations – A New Approach to Ending Impunity for Serious Violations of Economic, Social, and Cultural Rights and International Environmental Law, WFC & CISDL Legal Working Paper, Final Version, 15 August 2010.
    • Uhm, Daan P.; van, Nijman; Rick C.C (2020). The Convergence of Environmental Crime with Other Serious Crimes: Subtypes within the Environmental Crime Continuum. European Journal of Criminology. Doi:10.1177/1477370820904585