تحلیل تطبیقی نظریۀ جایگزینی فراقضایی متعهد متخلف در حقوق فرانسه و بلژیک و امکان اجرای آن در حقوق تعهدات ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران

10.22034/law.2023.53364.3183

چکیده

اگر کسی انجام امری را تعهد کند و از اقدام به آن خودداری نماید، در این مقاله از او به‌عنوان متعهد متخلف یاد می‌شود (مواد 221 تا 227). شیوۀ سنتی برای الزامِ متعهد متخلف به انجام کار، توسل به قاضی دادگاه و تشکیل پرونده جهت صدور حکم قطعی و نیز تشکیل پرونده برای اجرای حکم است. ممکن است متعهد متخلف باز هم در مرحلۀ اجرای حکم از انجام کار خوددداری کند که در این فرض، با توسل به مادۀ 237 قانون مدنی و مادۀ 47 قانون اجرای احکام مدنی زیر نظر دادورز اجرا، تعهد موردنظر از طریق خود متعهدله یا دیگری انجام شده،  هزینه‌های آن از متعهد وصول خواهد شد (اقدامات پیشینی قاضی). این روش، فرسایشی و پرهزینه و زیان‌آور است. سؤال پژوهش حاضر این است که آیا امکان جایگزینی فراقضاییِ متعهد متخلف از جانب متعهدله وجود دارد یا خیر؟ پاسخ آن با طرح و تبیین نظریه با عنوان جایگزینی فراقضایی متعهد متخلف در حقوق تعهدات نوین فرانسه و حقوق تعهدات بلژیک مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این اندیشه به متعهدله اجازه داده می‌شود بدون مراجعه به دادگاه و یا أخذ اجازه از مقام قضایی شخصاً یا از سوی شخص ثالث نسبت به انجام تعهد اقدام و سپس مخارج انجام تعهد را از متعهد مطالبه کند که از آن به «جایگزینی خارج از دادگاه» یاد می‌شود. قانون‌گذار فرانسوی در مادۀ 1222 قانون مدنی نوین فرانسه مصوب 2016، امکان جایگزینی متعهد متخلف را پیش‌بینی کرده است. با بررسی‌های انجام‌گرفته پیشنهاد می‌شود یک مادۀ قانونی بعد از مادۀ 238 قانون مدنی با این مضمون که متعهدله با شرایطی که ذیل مبحث نظریۀ جایگزینی متعهد متخلف آمده است اضافه گردد.  در هر حال با توجه به نظر موافقان اجرای نظریۀ یاد‌شده در حقوق تعهدات ایران، امکان اجرای آن در حال حاضر برای متعهدله وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. امیری قائم مقام، عبدالمجید (1385). حقوق تعهدات،تهران: میزان.
    2. شاول، استیون (1388). مبانی تحلیل اقتصادی حقوق، (مترجم محسن اسماعیلی)، تهران: مرکز پژوهش‌های حقوق مجلس شورای اسلامی.
    3. شاه باغ، سید علی حائری (1382). شرح قانون مدنی، تهران: گنج دانش.
    4. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1389). دوره حقوق مدنی -حقوق تعهدات، تهران: گنج دانش.
    5. شهیدی، مهدی (1387). حقوق مدنی تعهدات، تهران: مجد.
    6. شهیدی، مهدی (1387).حقوق مدنی- شروط ضمن عقد، تهران: مجد.
    7. صفایی، سیدحسین، صفایی (1397). قواعدعمومی قراردادها، تهران: بنیادحقوقی میزان.
    8. صفایی، سیدحسین (1396). حقوق بیع بین المللی بررسی کنوانسیون بیع بین المللی 1980، با مطالعه تطبیقی در حقوق ایران، فرانسه، انگلیس و ایالات متحده آمریکا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    9. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1392). فرهنگ عناصرشناسی، تهران: گنج دانش.
    10. جعفری لنگرودی، محمدجعفر ( 1372 ). حقوق تعهدات، تهران: انشارات دانشگاه تهران.
    11. کوشه، ژرارد، جان و لانگدو، دانیل، لبو (1391). آئین دادرسی مدنی فرانسه، ترجمه احمدعلی هاشمی، تهران: نشر دادگستر.
    12. کاتوزیان، ناصر (1394). اعمال حقوقی، تهران:شرکت سهامی انتشار.
    13. کاتوزیان، ناصر (1387). قواعدعمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    14. محقق داماد، مصطفی و همکاران (1389). حقوق قراردادها در فقه امامیه، تهران: سمت

    - مقالات

    1. اصغری آقمشهدی، فخرالدین و اصغری، شهرام، (1391). پرداخت دین دیگری از روی ناچاری. حقوق خصوصی. 9 (1)،569-55.
    2. آقایی طوق، مسلم (1392). تحلیل اقتصادی حقوق. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر. 4(2)، 17-1. (1392).

      Doi:10.22059/JCL.2014.36310

    1. بادینی، حسن (1396).ﻛﺎراﻳﻲ اﻗﺘﺼﺎدی در ﺣﻘﻮق ﺧﺼﻮﺻﻲ؛ نظریه و مصادیق. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺣﻘﻮق ﺧﺼﻮﺻﻲ. 47 (1)، 35-19.

     Doi: 10.22059/JLQ.2017.61319

    1. بادینی، حسن (1382). مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق. دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. 62(0)، 135-91.
    2. دارویی، عباسعلی (1388). پرداخت دین دیگری در نظام حقوقی ایران. مطالعات حقوق خصوصی دانشگاه تهران. 39(4)، 172-157.

    Doi: 20.1001.1.25885618.1388.39.4.9.9

    1. داراب پور، مهراب و انیسی، الهام (1397). تقدم کارآمدی اقتصادی بر سنت‌گرایی در اصلاحات جدید حقوق تعهدات فرانسه. تحقیقات حقوقی. 21(83)، 111-87.

    Doi:10.22034/JLR.2018.113152

    1. شریف زاده، محمدجواد و همکاران (1389). «ضرورت مطالعات میان رشته‌ای و افق‌های نوین در مطالعات حقوق و اقتصاد در اسلام (قضیه کوز و هزینه‌های مبادله). مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی. 2(ش3)، 29-1.

      Doi: 10.7508/isih.2010.07.001

    1. شعاریان ستاری، ابراهیم و باحجب عظیمی، سئودا (1399). الزام متعهد به ایفای عین تعهد و اجرای آن از سوی شخص ثالث در حقوق ایران و فرانسه. مطالعات حقوق تطبیقی دانشگاه تهران. 11(2) 611-591.

     Doi: 10.22059/JCL.2020.298369.633977

    1. شعاریان ستاری، ابراهیم و مولایی، یوسف (1390). مطالعه تطبیقی مبانی قاعده تقلیل خسارت. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر (2).155-131.
    2. محمدزاده وادقانی، علیرضا؛ نسرین طباطبائی حصاری، نسرین؛ کاظمی، علی (1400). تحلیل اقتصادی دعوی استرداد در ورشکستگی. مطالعات حقوق خصوصی دانشگاه تهران. 51 (3)، 586-569.

      Doi:10.22059/JLQ.2020.297954.1007342  

    1. مؤمنی، فرشاد و رمضان زاده، گلروز (1393). نوآوری های نهادی کاهنده هزینه مبادله و توسعه اقتصادی: نگاهی به تجربه ایران. پژوهشنامه اقتصادی.14 (3)، 32-1.
    2. نعیمی، مرتضی (1396). بیشینه سازی ثروت به مثابه معیاری برای ارزیابی قواعد حقوقی. مطالعات حقوق خصوصی. 47(4)،742-723.

    Doi: 10.22059/JLQ.2017.216807.1006797

    1. وطنی، امیر (1381). بررسی فقهی اضطرار و ضرورت.مقالات و بررسی ها.71(0).207-187.
    2. یزدانیان، علیرضا (1398). مفهوم و آثار مطالبه (Mise en demeure) در تعهدات: مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه. مطالعات حقوقی. 11(3)، 242-207.

     Doi: 10.22099/jls.2019.5493

    ب) منابع فرانسه

    • Blanc Nathalie, Mathias Latina, Denis Mazeaud (2022). Droit des obligations. )3e LGDJ)
    • Clément, François (2016). Réforme du Droit des Contrats Français. ATER à L'université Paris 1 Panthéon-Sorbonne IEJ Jean Domat, https://iej.univ-paris1.fr
    • Ayissi Manga Eugène Bertrand (1999). L'exécution Forcée D'une Obligation de Faire. Revue Juridique.https://www.persee.fr.
    • Charles-Edouard Lambert. Lambert (2021). Le Remplacement Extrajudiciaire Enfin Reconnu par la Cour de Cassation.D.C.-T.B.H https://www.rdc-tbh.be 
    • Cayrol, Nicolas (2022). Procédure civile, Dalloz. https://www.boutique-dalloz.fr/procedure-civile-cours-p.html
    • GeorGe, Wiederkerlr (2019). Code Civil Annote, Papier Numerique, Dalloz.
    • Lambert, Grégory (2016). La Mise en Demeure Dans les Sanctions de L'inexécution Contractuelle, Université Catholique de Louvain. http://hdl.handle.net.
    • Malaurie ,Philippe,; Laurent, Aynès; Philippe, Stoffel-Munck(2016).Droit Des Obligations, Paris: LGDJ
    • Philippe Lévy, Jean; André Castaldo (2010). Droit Prive. Histoiré du Droit Civili, Dalloz.
    • Wéry, Patrick, Irma Moreau-Margrève (1993). L’exécution Forcée en Nature des Obligations Contractuelles non Pécuniaires. Une Relecture des Articles 1142 à 1144 du Code Civil. Bruxelles: Kluwer. https://lib.ugent.be
    • Wéry, Patrick (2021). Le Remplacement Extrajudiciaire du Débiteur Défaillant, Enfin Admis par la Cour de Cassation. Revue Critique de Jurisprudence Belge.http:// hdl.handle.net/2078.1/254581;
    • Wéry Patrick (2021). Droit des Obligations-Théorie Générale du Contrat. https://www.larcier.com/fr/droit-des-obligations-volume-1-2021-9782807923720.html
    • Wéry, Patrick (2021). Droit des Obligations (v1, 1e éd, 2016). https://www.larcier.com/fr/droit-des-obligations.
    • Wéry, Patrick(2011). Droit des Obligations , Théorie Générale du Contrat. Bruxelles Larcier
مطالعات حقوق تطبیقی معاصر
دوره 14، شماره 33
دی 1402
صفحه 201-225

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار