اصل برابری سلاح‌ها، با نگاهی تطبیقی به اسناد و رویۀ قضایی خارجی و آیین دادرسی مدنی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه خوارزمی تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی تهران

10.22034/law.2023.55236.3239

چکیده

برای اینکه دادرسی منصفانه باشد، باید قواعد منشعب از اصول حقوقی دادرسی مدنی از سوی اصحاب دعوا و مقام رسیدگی رعایت گردد. یکی از این اصول، اصل برابری سلاح‌هاست. این اصل حقوقی الزام می‌نماید حقوق آیینی طرفین به ‌صورت متوازن به ایشان اعطا گردد و در صورت پیروزی یکی از طرفین که به‌صورت غیرمنصفانه‌ از سلاح‌های آیینی کاراتر و بیشتری برخوردار بوده است، بُرد به‌دست‌آمده شایستۀ تأیید و اجرا نباشد؛ چراکه وظیفۀ حاکمیت دادگری است و بدون اعطای حقوق آیینی متوازن به طرفین دعوا، قابل حصول نیست. این اصل در نوشته‌های حقوقی، بیشتر در رسیدگی‌های کیفری مورد بحث قرار گرفته و در دادرسی مدنی نیز این سؤالات مطرح می‌شود که این اصل در کدام اسناد و رویۀ قضایی نظام‌های حقوقی خارجی منعکس شده و چه نتایجی داشته است؟ جلوه‌های اصل برابری سلاح‌ها در قانون آیین دادرسی مدنی ایران چیست و چه مواردی موجب نقض این اصل می‌شود؟ یافته‌های این تحقیق که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام‌ یافته، عبارت ‌است از اینکه این اصل، از اصل دادرسی منصفانه که در معاهدۀ اروپایی حقوق بشر آمده، نشئت گرفته و در آرای دیوان اروپایی حقوق بشر منعکس شده و در قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه نیز وارد گردیده است. جلوه‌های این اصل را در قانون آیین دادرسی مدنی ایران می‌توان از مواردی چون توازن حقوق آیینی طرفین در داشتن فرصت مناسب برای تدارک دفاع، تکلیف دادگاه مبنی بر ممانعت از سوءاستفادۀ طرفین از حقوق آیینی، رعایت حق اطلاع واقعی طرفین از دادرسی، حق برخورداری از نمایندۀ مؤثر حقوقی و توازن در حق شنیده شدن، برداشت نمود. این حق با محدود نمودن دسترسی یکی از طرفین به اسناد، سوءاستفادۀ یکی از طرفین از برتری مالی یا دانش حقوقی و نیز منع جستجوگری، نقض می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. الف) منابع فارسی

    - کتاب‌ها

    1. اسماگدی، افرودایت (2008). مرجع اسناد بین‌المللی حقوق بشر، لندن: مؤسسه بریتانیایی حقوق بین‌الملل و حقوق تطبیقی.
    2. رستمی، هادی (1397). آیین دادرسی کیفری، تهران: میزان.
    3. کاپلتی، مورو و گارث، برایان جی. (1398). آیین دادرسی مدنی، ترجمۀ: حسن محسنی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    4. متین‌دفتری، احمد (1378). آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
    5. محسنی، حسن (1389). اداره جریان دادرسی مدنی (بر پایه همکاری و در چارچوب اصول دادرسی)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    6. نهرینی، فریدون (1400). آیین دادرسی مدنی، فرآیند دادرسی و صدور رأی، تهران: گنج دانش.

    - مقالات

    1. حبیبی درگاه، بهنام (1397). مفهوم اصل دسترسی به دادگستری، ویژگی و جلوه‌های آن. مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، 10(1)، 90-61.

     DOI: 10.22099/JLS.2018.12550.1619­

    1. شمس، عبدا... (1381). اصل تناظر. تحقیقات حقوقی. (36-35)، 86-59.
    2. قنبری، نادر، نصیران نجف‌آبادی داوود و سلطانی، رضا (1399). مطالعه تطبیقی اصل برابری سلاح‌ها در دادرسی مدنی ایران و مقررات دادرسی فدرال آمریکا، مطالعات بین‌المللی پلیس، 11(43)، 140-166.
    3. محسنی، حسن (1385). مفهوم اصول دادرسی و نقش تفسیری آن‌ها و چگونگی تمییز آن اصول از تشریفات دادرسی. نشریۀ کانون وکلای دادگستری مرکز، (24-23)،
    4. محسنی، حسن (1387). عدالت آیینی؛ پژوهشی در نظریه‌های دادرسی عادلانه مدنی، مطالعات حقوق خصوصی (حقوق)، 38(1)، 285-319.

    - قانون

    1. قانون آیین دادرسی مدنی (1379).

    ب) منابع انگلیسی

    - Books

    • Eric Peterson, Luke. (2004). Bilateral Investment Treaties and Development Policy-Making, International Institute for Sustainable Development.
    • Goldhaber, M. D. (2007). A People's History of the European Court of Human Rights. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press.
    • Lalive, Pierre. (1986). Some Threats to International Investment Arbitration, ICSID Review - Foreign Investment Law Journal, 26–40. Doi:10.1093/icsidreview/1.1.26.
    • Walde, T. (2010). Procedural Challenges in Investment Arbitration under the Shadow of the Dual Role of the State: Asymmetries and Tribunals' Duty to Ensure, Pro-actively, the Equality of Arms. Arbitration International. 26. 3-42. Doi: 10.1093/arbitration/26.1.3
    • Ledeneva, Alena V. (2006). How Russia Really Works: The Informal Practices That Shaped Post‐Soviet Politics and Business. Cornell University Press. DOI: Doi:10.2307/27652774

    - Articles

    • Hanotiau, Bernard. (2003). Misdeeds, Wrongful Conduct and Illegality in Arbitral Proceedings, in International Commercial Arbitration,: Important Contemporary Questions, Icca Congress Series No. 11, Kluwer.
    • Toma, Elisa. (2011). The Principle of Equality of Arms – Part of a Fair Trial. PSN: International Law: Rule-Making & Rule Interpretation; International Courts.
    • Gottwald, E.J. (2006). Leveling the Playing Field: Is it Time for a Legal Assistance Center for Developing Nations in Investment Treaty Arbitration? American University of International Law Review, 22, 3.
    • Dias Simões, Fernando. (2021). Clandestine Awards, Information Asymmetries, and Equality of Arms in Investment Arbitration. Journal of Dispute Resolution, 0(0), 317-334.
    • (1994). Jurisprudence of the ECHR under Art. 6. Transnational Dispute Management.
    • Mansilla, Ingrid Marie Verdin. (2018). Conducts of Parties in Investment State Arbitration that can Undermine the Principle of Equality of Arms.
    • Dintilhac, Jean-Pierre. (2003). L’égalité des Armes Dans les Enceintes Judiciaires, in Cour de Cassation, Rapport de la Cour de Cassation. Paris: La Documentation Française, 129.
    • Silveria, João Tiago. (2015). Equality of Arms as a Standard of Fair Trials, Seminar on Human Rights and Access to Justice in the EU. European Judicial Training Network.
    • Peterson, Luke E. (2004). Bilateral Investment Treaties and Development Policy-Making, Int’l Inst. for Sustainable Dev.
    • Panayotis, Nicolopoulos. (1989). La Procédure Devant les Juridictions Répressives et le Principe du Contradictoire. Revue de Science Criminelle et de Droit Pénal Compare, 1, 1-26.
    • Franck, Susan. (2005). The Nature and Enforcement of Investor Rights under Investment Treaties: Do Investment Treaties Have a Bright Future. journal of international law & policy, 47.
    • Walde, T. (2010). Procedural Challenges in Investment Arbitration under the Shadow of the Dual Role of the State: Asymmetries and Tribunals' Duty to Ensure, Pro-actively, the Equality of Arms. Arbitration International. 26. 3-42.

    - Law

    • French Code of Criminal Procedure (2000)

    - Dictionary Book

    • A Dictionary of Law (9th ed. 2018).

    - Foreign Treaties, Laws and Legal Documents

    • European Convention of Human Rights.
    • UN Basic Principles on Role of Lawyers (1990).

    - Internet Portal

    • http://www.un.org/icty/tadic/trialc2/judgement/index.htm.

    - Documents

    • Akzo v. European Commissions case (2007) of September 17.
    • Biwater-Gauff v. Tanzania (2006), Procedural Order No. 2 of May 4.
    • Campbell v. United Kingdom.
    • CDC Group plc v. Republic of Seychelles (2003), ICSID Case No. ARB/02/14, Award, December 17.
    • Ekinci & Akalin v. Turkey case (1992) ECHR case of March 25.
    • European Court of Human Rights, Decision from 6 st of May 1985, Bonisch Versus Austria.
    • Generation Ukraine, Inc. v. Ukraine, ICSID Case No. ARB/00/9, Award, September 16, 2003.
    • Golder v. United Kingdom (1975).
    • Libananco Holdings Co. Limited v. Turkey (2008), ICSID Case No. ARB/06/8, Decision on Preliminary Issues, June 23, Published on http://ita.law.uvic.ca.
    • Methanex v. U.S. Final Award (2005), August 3.
    • PETREC case (against NNPC) Gulf Petro Trading Co., Inc. v. Nigerian Nat’l Petrol (2008). Corp, CA 5 (Tex), January 7, 512 F.3d.
    • Pope & Talbot Inc. v. The Government of Canada (2002), Award on Damages, May 31.
    • D. Myers v. Canada, Partial Award (2000), November 13, Paras. 39 et seq.
    • Smirnov v. Russia (2007) (ECHR June 7).