مطالعۀ تطبیقی اثر و قلمرو شرط ممنوعیت واگذاری حقوق قراردادی در حقوق ایران و انگلستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه قم

2 دانشیار دانشگاه قم

10.22034/law.2023.51212.3122

چکیده

درج شرط ممنوعیت واگذاری به‌ویژه در قراردادهای تجاری امری رایج است. در خصوص شرط ممنوعیت واگذاری در حقوق انگلیس، دو رویکرد اموال و رویکرد قراردادی وجود دارد. در رویکرد اموال، طرفین به‌عنوان خالق آن می‌توانند خواسته‌های خود را از قرارداد تعیین نمایند؛ مثلا می‌توانند با درج شرط ممنوعیت واگذاری واقعی، قابلیت نقل و انتقال از قرارداد را به‌گونه‌ای سلب نمایند که در صورت واگذاری، اثری بر آن مترتب نگردد. اما به‌موجب رویکرد قراردادی، قابلیت نقل و انتقال حق، از ویژگی‌هایی است که قانون به حقوق اعطا کرده است و طرفین نمی‌توانند با توافق در قرارداد، وصف انتقال‌پذیری آن را زایل نمایند، بلکه قرارداد صرفاً در حدود مفاد خود، یعنی مشروط نمودنِ تعهدِ متعهدِ قرارداد، عمل می‌کند. بر این اساس با درج شرط ممنوعیت واگذاری، تعهد متعهد به اجرای حق قراردادی صرفاً در برابر طرف قراردادیِ خود مشروط به اجرا می‌شود و در صورت واگذاری، منتقل‌الیه هیچ‌گاه ارتباط مستقیمی با متعهد قرارداد اصلی پیدا نمی‌کند. در حقوق ایران سه نظریه در خصوص اثر شرط ممنوعیت بیان شده که عبارت‌ است از: عدم نفوذ، بطلان و غیرقابل استناد بودن. به‌نظر می‌رسد نظریۀ بطلان با رویکرد اموال، و نظریۀ غیرقابل استناد بودن با رویکرد قراردادی در حقوق انگلیس مطابقت دارد. در نهایت، به دلیل وجود ایراداتی که در رویکرد قراردادی بیان شده است، به این نتیجه خواهیم رسید که رویکرد اموال با درنظر گرفتن قواعد حقوقی حاکم، با قصد واقعی طرفین و عرف تجار سازگارتر است

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. الف) منابع فارسی

    - کتاب‌ها

    1. افتخاری، جواد (1382). حقوق مدنی 3کلیات عقود و تعهدات، تهران: میزان.
    2. امامی، سید حسن (1334). حقوق مدنی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    3. بروجردی عبده، محمد (1380). حقوق مدنی، تهران: مجد.
    4. توکلی کرمانی، سعید (1389). انتقال تعهد در حقوق ایران، تهران: انتشارات جنگل.
    5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387). تأثیر اراده در حقوق مدنی، تهران: کتابخانه گنج دانش.
    6. شعاریان، ابراهیم (1381). انتقال قرارداد، تهران: فروزش.
    7. شهیدی، مهدی (1399). سقوط تعهدات، تهران: مجد.
    8. صرامی، سیف‌الله (1385). حق، حکم و تکلیف، پژوهشگاه علم و فرهنگ اسلامی.
    9. صفایی، سید حسین (1396). قواعد عمومی قراردادها، تهران: نشر میزان.
    10. کاتوزیان، ناصر (1398). نظریه عمومی تعهدات، تهران: نشر میزان.
    11. کاتوزیان، ناصر (1399). قواعد عمومی قراردادها، ج 3، تهران: انتشارات گنج.

    - مقاله‌ها

    1. احمدوند، بهناز (1400). تحدید مفهومی سلب حق، پژوهشهای حقوقی، 20 (47). 89-110.

     Doi: 10.48300/jlr.2021.140165

    1. اصلانی، حمیدرضا (1386). ضمانت اجرای شرط ترک فعل حقوقی از منظر فقه امامیه و حقوق مدنی ایران با رویکردی بر آرای امام خمینی (س)، متین، 9(36). 1- 36.
    2. افشاری، فاطمه و اسدی، حمید (1398). تحدید مفهومی و امکان‌سنجی سلب حق از دیدگاه فقها، پژوهشهای فقهی، 15(2).339-362.

    Doi: 10.22059/jorr.2019.262483.1008133.

    1. بیگدلی، سعید و صادقیان، ابراهیم (1394). مبانی وتفاوت ضمانت اجرای عدم ایفاء تعهدات قراردادی در حقوق ایران، فقه امامیه وحقوق فرانسه، آموزه‌های حقوقی گواه، 1(1). 105- 132.   Doi: 10.30497/leg.2015.2607
    2. پروین، فرهاد و رادپسند، حسنیه (1400). تأثیر سلب حق بر کرامت ذاتی و شخصیت انسانی در حقوق مدنی، پژوهش‌های اخلاقی، 12(45). 69- 88.
    3. تقی‌زاده، ابراهیم (1397). مبانی فلسفی اسقاط حق در فقه اسلامی و حقوق غرب، پژوهشهای فقهی، 14(3).  677-706. Doi: 10.22059/jorr.2018.215705
    4. جعفر‌زاده، قاسم و احمدی‌راد، حمید (1391). تحلیل ماهیت حقوقی انتقال الکترونیکی وجوه با رویکرد انتقال حق، تحقیقات حقوقی، 15(ویژه نامه شماره 9).
    5. جهانگیری، محسن و یزدانی (1391). غلامرضا، بررسی اقسام شرط و آثار آن (با تکیه بر نقض تعهد)، آموزه‌های فقه مدنی، (5). 25-54.
    6. حسینی، مهدی (1399). شرط تحدید حق انتقال عوضین در عقد بیع، مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، 6(4).
    7. خوبیاری، حامد (1398). سلب حق و تحدید حکم اباحه در نظام حقوقی ایران، مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، (40). 73-103.  Doi: 10.22034/fvh.2020.4103
    8. زر رخ، احسان و ویسی، اصلان (1394). شرط نتیجۀ باطل و آثار آن در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران، مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، 9(32). 49-68.
    9. سعادت مصطفوی، سید مصطفی (1383). ضمانت اجرای تخلف از شرط ترک فعل حقوقی، دین و ارتباطات، (24). 171-200.
    10. سکوتی نسیمی، رضا (1396). شرط نتیجه و وضعیّت فقهی- حقوقی معاملات معارض با آن، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 9(16). 203-230. doi: 10.22075/feqh.2017.2415.
    11. سلطان احمدی، جلال و همکاران (1398). صحت معامله با حسن نیت در تعارض با شرط منع عمل حقوقی، مطالعات حقوقی، 11(2).

     65-99. Doi: 10.22099/jls.2019.5326

    1. سهرابی، ندا (1400). بررسی آثار و شرایط اسقاط حق در فقه و حقوق ایران، مطالعات حقوق، (18). 75-90.
    2. شعبانی، رضا (1398). سلب حق در فقه و حقوق، کانون، (103). 83-95.
    3. غدیری، قادر (1395). بررسی و تبیین سلب حق از خویشتن،فقه و مبانی حقوق اسلامی، 9 (4). 105-126.
    4. قائدی، فیض‌اله و محسنی، حسن (1399). انتقال دعوا بی انتقال حق، مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، 11(20). 229-259.                      Doi: 10.22034/law.2020.12371
    5. قاسم‌زاده، سید مرتضی (1384). بازتاب حکومت اراده در قالب شرط نتیجه، دیدگاه‌های حقوقی قضایی، (34 و 35). 125-151.
    6. مقدم، عیسی (1386). انتقال قرارداد، مطالعات حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، 37 (4). 229-242.
    7. مولودی، محمد (1383). قائم مقام خاص متعاقدین، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، 64(0). 219-240.
    8. نخعی‌پور، قاسم و رضوی، سید محمد و رضوی، سید علی (1396). نقدی بر مقاله بررسی فقهی و حقوقی ضمانت اجرای تخلف از شرط ترک فعل حقوقی. آموزه‌های فقه مدنی، 9(15). 79-110.
    9. نعمت‌اللهی، اسماعیل (1388). ضمانت اجرای شرط فعل حقوقی، حقوق اسلامی، 6(23)، 7-36.
    10. یمرلی، صالح و جمشید، دانیال (1395). شرایط و قلمرو سلب حق در ایران، تحقیقات جدید در علوم انسانی، 3 (16). 121-134.

     

    ب) منابع انگلیسی

    - Books

    • Guest, (2012), Guest on the Law of Assignment, Sweet & Maxwell London.
    • J., (Hon), B. A. F. Q & Cartwright, J, (2020)., Anson’s Law of Contract, Oxford University Press, 31 edition.
    • Beale, H, (2017), Chitty on Contracts 2nd Supplement (Sweet & Maxwell, 32st edition.
    • Catherine Elliott & Frances Quinn, (2009), Elliott & Quinn's Contract Law, Pearson Education Limited, 7th ed.
    • Garner, B. A, (2004), Black’s Law Dictionary, 8th Edition, Thomson West.
    • Articles
    • Andrew Tettenborn, (1995), “Equitable Assignment and Procedural Quibbles”, The Cambridge Law Journal, 54(3), 499–502.
    • Bob Allcock, (1983), “Restrictions on the Assignment of Contractual Rights”, The Cambridge Law Journal, 42( 2).
    • Greg Tolhurst, (2004), “The Efficacy of Contractual Provisions Prohibiting Assignment”, Sydney law review, 26(2).
    • Klass, (2010), Contract Law in the USA, Kluwer Law International BV, The Netherlands.
    • Goode, Roy, (2009), “Contractual Prohibitions against Assignment”, Lloyd's maritime and commercial law quarterly.
    • Munday, R. J. C, (1979), “Prohibitions against Assignment of Choses in Action”, The Cambridge Law Journal, 38(1).
    • Stoyanov, Dimitar, (2017), “The Contractual Prohibition of Assignment A Comparative Overview of the Legal Protection of the Assignee”, SSRN Electronic Journal.
    • Stoyanov, Dimitar, (2017), “Supranational Attempts for Harmonization of the Anti-Assignment Clause.”, SSRN Electronic Journal .
    • Tolhurst, G. J., & Carter, J. W, (2014), “PROHIBITIONS ON ASSIGNMENT: A CHOICE TO BE MADE”, The Cambridge Law Journal, 73(2).
    • Woodward, F. C, (1904), “Assignability of Contract”, Harvard Law Review, 18(1).
    • Law Cases
    • Devefi Pty Ltd v Mateffy Pearl Nagy Pty Ltd, (1993), Reports of Patent, Design and Trade Mark Cases, 110(20).
    • Hoddler & Tolley Ltd. v Cornes, (1923), Z.L.R., 876, 878.
    • Linden Gardens Trust Ltd v Lenesta Sludge Disposals Ltd, (1993) UKHL 4.
    • Pacific Brands Sports & Leisure Pty Ltd v Underworks Pty Ltd, (2005), FCAFC 40; 149 FCR 395; 230 ALR 56.
    • Regina v Chester and North Wales Legal Aid Area Office (No 12), (1997), ex parte Floods of Queensferry Limited, CA 18 Dec.
    • Sacks v. Neptune Meter Co. (1932), 144 Misc. 70, 258 N.Y.S. 254 ,N.Y. Sup. Ct.
    • Tom Shaw & Co v. Moss Empires (Ltd.), (1908), 25 T.L.R., 190, 191
مطالعات حقوق تطبیقی معاصر
دوره 14، شماره 32
مهر 1402
صفحه 157-189

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار