مطالعۀ تطبیقی نظام مصادرۀ مبسوط مدنی در حقوق انگلستان، ایرلند و ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

2 دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی تهران

10.22034/law.2023.52887.3158

چکیده

جهانی‌شدن منجر به حذف مرزها شد و در پی آن اشکال نوین جرایم به‌منصۀ ظهور رسید. در مقابل، ابزارهای نوین مبارزه با آن نیز در نظام‌های حقوقی تأسیس شد؛ از جملۀ آنها، نهادهایی همچون مصادرۀ مبسوط مدنی است که اغلب برای مقابله با جرایم سازمان‌یافته از قبیل پولشویی به‌کار گرفته‌ شد. مصادرۀ مبسوط مدنی در نظام حقوقی انگلستان و ایرلند، نمونۀ نظام‌های حقوقی پیشرو در این عرصه محسوب می‌شود. در نظام حقوقی ایران نیز در «قانون مربوط به رسیدگی به دارایی وزراء و کارمندان مصوب 1337»، «قانون اصلاح قانون مبارزه با پولشویی مصوب 1397» و «قانون الحاق موادی به قانون نحوۀ اجرای اصل چهل و نهم (49) مصوب 1399» نزدیک‌ترین نظام مصادره به نظام مصادرۀ مبسوط مدنی قابل ‌ملاحظه است. در این پژوهش به هدف آسیب‌شناسی و بهینه‌سازی نظام حقوقی حاکم بر مصادرۀ اموال مرتبط با جرم در جمهوری اسلامی ایران با نگاهی تطبیقی، مؤلفه‌های نظام مصادرۀ مبسوط مدنی در نظام‌های حقوقی انگلستان و ایرلند تشریح می‌شود و مبتنی بر رهیافت حاصله، نظام حقوقی ایران مورد سنجش و آسیب‌شناسی قرار می‌گیرد تا از این رهگذر، با هدف اصلاح قوانین حاکم بر عرصۀ اموال مرتبط با جرم، پیشنهادهایی کارآمد ارائه گردد. در رهیافت تطبیقی، «الگوی رفتاری مجرمانه»، «کاهش ارزش ادلۀ اثباتی (ادلۀ اثباتی مخففه)» و «انقلاب دعوی» سه مؤلفۀ مصادرۀ مبسوط مدنی محسوب می‌شوند. ابهام در «استاندارد برابری ‌سلاح‌ها» در موضوع طریق اثبات، ابهام در «کاهش ادلۀ اثباتی» و فقدان «قرارهای تمهیدی لازم» جهت بهینه‌سازی اجرای مصادرۀ مبسوط مدنی را می‌توان از آسیب‌های نظام حقوقی حاکم بر مصادرۀ مبسوط مدنی در نظام حقوقی ایران برشمرد. شایان ذکر است که این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و در جمع‌آوری منابع از روش کتابخانه‌ای بهره برده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. الف) منابع فارسی

    - کتاب‌ها

    1. پاک‌جو، افشین و آقامحمدی، منصور (1390). آشنایی با اصول استرداد دارایی‌های ناشی از فساد، تهران: رسانه تخصصی.
    2. پالیزیان، مهدی (1397). تحولات تحصیل دلیل در جرم اقتصادی پولشویی با رویکرد تطبیقی اسناد بین‌المللی و مقررات ایران و انگلستان، شاهرود: دانشگاه آژاد اسلامی.
    3. دلیر، حمید (1386). اموال مرتبط با جرم در حقوق ایران، انگلستان و اسناد بین‌الملل، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
    4. ساکی، محمدرضا (1390). حقوق کیفری اقتصادی،تهران: انتشارات جنگل.
    5. محمدی، حمید (1375). ضبط، مصادره، و استرداد اموال، تهران: گنج دانش.
    6. ملازمیان، مسعود (1387). سیاست جنایی تقنینی ایران در جرایم اقتصادی، تهران: انتشارات جاودانه.
    7. مؤسسۀ موج (1389). سیاست‌های ضدفساد در آسیا و اقیانوسیه، تهران: نشر مرکز پژوهش‌های مجلس.
    8. نورزاد، مجتبی (1389). جرایم اقتصادی در حقوق کیفری ایران، تهران: انتشارات جنگل، جاودانه.

    مقالات:

    1. احدی، فاطمه ،کرمانیان، پریوش (1400).امکانسنجی عملیاتی کردن نهاد معاملۀ اتهام در ایران با تأکید بر مدیریتگرایی حقوق کیفری، مطالعات حقوق تطبیقی معاصر. 12(22)،22-1. DOI: 22034/LAW.2021.12948
    2. صانعی، سعید، حسینی، سید حسین؛ سیدزاده ثانی، سید مهدی (1401). ارجاع مادۀ ۴۵ الحاقی قانون مبارزه با مواد مخدر به فقه کیفری؛ تحدید یا توسعۀ سیاست کیفری سخت‌گیرانه، مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، 13(27). 148-123.

    DOI: 10.22034/LAW.2021.45826.2891

    1. غمامی، مجید (1401) جستاری تطبیقی در اوصاف نظام دادرسی مطلوب، مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، 13(27)149-170. 22034/LAW.2021.46656.2929 DOI:
    2. یوسفیان شوره‌دلی، بهنام (1389). رویکرد نوین نسبت به اموال مجرمین در بزهکاری سازمان‌یافته یا اقتصادی مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران و فرانسه، تحقیقات حقوقی. 3(13).

    - گزارش‌ها

    1. گزارش جلسۀ 183884 مجمع مشورتی فقهی شورای نگهبان مورخ 6/3/1397 و 7/3/1397. ص 1 و 2.
    2. گزارش اظهار نظر مجمع مشورتی حقوقی شورای نگهبان در خصوص لایحۀ قانون مبارزه با پولشویی، کد گزارش 9703028؛ تاریخ انتشار 8/3/1397.

    ب) منابع انگلیسی

    - Books

    • Brussels )2014(. Center for the Study of Democracy, Disposal of Confiscated Assets in the EU Member States, Press: Laws and Practices.
    • FATF )2018-2012). International Standards on Combating Money Laundering and the Financing of Terrorism & Proliferation, Paris: published by FATF.
    • FATF )2018). President's Paper: Anti-money Laundering and Counter Terrorist Financing for Judges and
      Prosecutors
      , Paris: Published by FATF.
    1. FATF (2018). Methodology for Assessing Compliance with the FATF Recommendations and the Effectiveness of AML/CFT Systems Paris: published by FATF.
    • FATF )2012(. BEST Practices on Confiscation(Recommendations 4 and 38 and A Framework for Ongoing Work on Asset Recovery Paris: Published by FATF.
    • Grant Shapps)2006(,The Report Underperformance of the Assets Recovery ,press:hi/uk_politics.
    • Guy Stessens, (2000). Money Laundering: A New International Law Enforcement Model , Cambridge: Cambridge University Press,
    • Home Secretary, (2016). Amber Rudd’s Speech on Economic Crime at the Financial Conduct Authority Annual Crime Conference PRESS: gov.uk/government.
    • Jon Petter Rui / Ulrich (2015). Sieber;Non-Conviction-Based Confiscation in Europe, Berlin: Max Planck
    • Klentiana Mahmutaj, (2009). Cash Forfeiture Following Acquittal: ‘An Affront to Public Perception’ or a Breach of a Fundamental Human Right? Press: Criminal Law Review
    • Rui JP de Figueiredo Jr.(2011). The Civil Asset Forfeiture Approach to Organized Crime: Eucrim.
    • Stefan D. Cassella؛ (2013). Asset Recovery: The American Experience that Appeared in Eucrim, The European: Criminal Law
    • Articles
    • Anthony, Kennedy, (2004). Justifying the Civil Recovery of Criminal Proceeds, Journal of Financial Crime.
    • Alagna, (2015). “Non-Conviction Based Confiscation: Why the EU Directive is a Missed Opportunity, European Journal on Criminal Policy and Research.
    • Sofia Milone, (2017). On the borders of criminal law. A Tentative Assessment of Italian ‘‘Non-Conviction based Extended Confiscation, New Journal of European Criminal Law, Volª The Author(s). Reprints and permissionssagepub.co.uk/journals Permissions.
    • Stefan, Cassella, (2008). The Case for Civil Forfeiture, Why in Rem Proceedings are an Essential Tool for Recovering the Proceeds of Crime. Journal of Money Laundering Control.

    - Cases

    • Judgmental Procedure According to the Supreme Court in F McK. v AF and JPMF (2005). 2 IR 163
    1. Judgmental Procedure Imran Ahmed v HMCRC (2013). EWHC 2241 (Admin) (49).
    • Judgmental Procedure )InSerious Organised Crime Agency v Hymans (2011) EWHC 3332 (QB).
    • Judgmental Procedure )Murphy v M(G) (2001). 4 IR 113, at Para 108.; CAB v Kelly & Anor (2012) IRSC 64 , para 32;
    • Judgmental Procedure,Gilligan v CAB (1998) 3 IR 185 , paras 78 – 101, confirmed by the Supreme Court on Appeal inMurphy v M(G) (2001). 4 IR 113 , paras 71–127.
    • Judgmental Procedure McK v D [ 2004 ] 2 ILRM 419 .
    • Judgmental procedurePer Williams J in SOCA v Gale and Others (2009) EWHC 1015 (QB) (17). This Approach was Confirmed in SOCA v Coughlan (2012). EWHC 429 (QB) (14).
    • Judgmental Procedure Per Williams J in SOCA v Gale and Others (2009) EWHC 1015 (QB) (17). This Approach was Confirmed in SOCA v Coughlan (2012). EWHC 429 (QB) (14).
    • Judgmental Procedure the Director of ARA and Others v Green and Others (2005) EWHC 3168 (Admin) (33).