ماهیت معاملات مربوط به محصولات دیجیتالی در حقوق امریکا با رویکردی تطبیقی به فقه اسلامی و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

2 کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی/تهران

چکیده

امروزه محصولات دیجیتالی از ارزش تجاری بسیار بالایی برخوردار هستند. یکی از کشور‌هایی که در زمینة تجارت محصولات دیجیتالی طبق آمارهای رسمی و غیر‌رسمی بسیار موفق بوده، ایالات متحدة امریکا است. به ‌همین دلیل، تجارتِ این محصولات همواره در نظام حقوقی امریکا مورد بحث و بررسی بوده است. هدف اصلی نگارندگان این جستار، پاسخ به دو پرسش بنیادین در این نظام حقوقی است؛ نخستین پرسش آن است که آیا محصول دیجیتالی کالا محسوب می‌شود یا خدمات؟ و دومین پرسش از این قرار است که آیا معاملات محصولات دیجیتالی، قرارداد فروش به‌شمار می‌آیند یا قرارداد دیگری مانند سرویس یا لیسانس؟ اولین پرسش در حوزة حقوق اموال مطرح است که بخش نخست جستار به آن پاسخ می‌دهد و دومین پرسش در حوزة حقوق قراردادی واقع است که در بخش دوم بررسی خواهد شد. در این مقاله با رویکردی به رویة قضایی امریکا، سنجش و معیاری ارائه گردیده است که می‌تواند مورد قبول دادگاه‌ها‌ی این کشور باشد. مطابق این سنجش بیشتر محصولات دیجیتالی، کالا تلقی شده و مشمول مادة ۲ مجموعة مقررات متحد‌الشکل تجاری می‌شوند. در خصوص پاسخ به پرسش دوم نیز با ارائة تحلیل اقتصادی، نحوة تمایز قرارداد فروش از لیسانس مشخص شده است. در بخش سوم، با رویکردی به فقه اسلامی و بازخوانی برخی مواد قانون مدنی ایران، محصولات دیجیتالی به‌عنوان عین مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها


  1. الف) فارسی

    - کتابها

    1. السان، مصطفی، حقوق تجارت الکترونیکی، (تهران: سمت، چ 7، ۱۳۹۹).
    2. انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی، دانشنامه حقوق خصوصی، ج ۲، (تهران: انتشارات جنگل، چ 3، ۱۳۸۸).
    3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق اموال دورة متوسط حقوق مدنی، (تهران: گنج دانش، چ 7، ۱۳۹۶).
    4. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج ۴، (تهران: گنج دانش، چ6 ۱۳۹۵).
    5. کاتوزیان، ناصر، اموال و مالکیت، (تهران: نشر میزان، چ 45، ۱۳۹۴).
    6. کاتوزیان، ناصر، دورة عقود معین ۱، (تهران: شرکت سهامی انتشار، چ 4، ۱۳۷۸).

    - مقاله‌ها

    1. صادقی مقدم، محمدحسن و قاسم‌پور، امین، «رهن منفعت»، مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، ش ۵، (1394).
    2. عاکفی قاضیانی، وحید و عاکفی قاضیانی، محمد (مترجم)، «قابلیت اعمال کنوانسیون بیع بین‌المللی بر معاملات نرم‌افزاری»، پژوهشنامة حقوقی فارس، ش ۵ (۱۳۹۸).
    3. عبدی‌پور فرد، ابراهیم و وصالی ناصح، مرتضی، «توسعة مفهوم و مصادیق مال در فضای مجازی (مطالعة تطبیقی مالیت دادههای رایانه‌ای در حقوق اسلام، ایران و کامن‌لا)»، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، ش ۱ (۱۳۹۶).

     

     

    ب) عربی

    1. آملی، محمدتقی، المکاسب و البیع (تقریرات درس مرحوم میرزای نائینی)، ج ۱، (قم: مؤسسة نشر اسلامی، چ ، ۱۴۱۳).
    2. ابوحبیب، سعدی، القاموس الفقهی، (سوریه: دارالفکر، چ 2، 1998).
    3. خوئی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، ج ۲، (قم: انتشارات داوری، چ 1، ۱۳۷۷).
    4. علی غروی، میرزا، التنقیح فی شرح المکاسب، ج ۱، (قم: مؤسسة احیاء آثار امام خوئی، چ 1، ۱۳۸۳).
    5. فیروزآبادی، محمد‌بن یعقوب، القاموس المحیط، ج ۴، (لبنان: دارالعلم للجمیع، بی‌تا).
    6. مقدس نجفی، محمدهادی، کتاب البیع (تقریرات درس مرحوم سید محمد رضا موسوی گلپایگانی)، (بی‌جا، بی‌تا).
    7. مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهة، ج ۱، (قم: مدرسة امام علی‌بن ابی‌طالب (ع)، چ 1، ۱۴۲۵).
    8. موسوی خمینی، سید روح‌الله، کتاب البیع، ج ۱، (تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چ 1، ۱۴۲۱).
    9. میلانی، سید علی، کتاب البیع، ج ۱، (قم: مرکز حقایق اسلامی، ۱۳۸۸).

    ج) انگلیسی

    -Books

    1. Danny Quah, “Digital Goods and the New Economy”, LSE Economics Department, (2002).
    2. Satinder Bal Gupta, Aditya Mittal, “Introduction to Database Management System”, India: University Science Press, 2nd ed, (2017).

    - Articles

    1. Andrew Beckerman-Rodau, “COMPUTER SOFTWARE: DOES ARTICLE 2 OF THE UNIFORM COMMERCIAL CODE APPLY?, 35 Emory Law Journal, (1986).
    2. Chadwick, Williams, “Not So Good: The Classification of "Smart Goods" Under UCC Article 2.” Georgia State University College of Law, (2018).
    3. Crystal, Miller, “Goods/Services Dichotomy and the U.C.C.: Unweaving the Tangled Web”, Notre Dame L. Rev, 59, (1984).
    4. Jason Bradley. Myers, “Comment, The Sale of Electricity in a Deregulated Industry: Should Article 2 of the Uniform Commercial Code Govern”, 54 SMU L. REV. 1051, (2001).
    5. Koby Bailey, “Energy Goods: Should Article 2 of the Uniform Commercial Code Apply to Energy Sales in a Deregulated Environment”, 37 J. Marshall L. Rev. 281, (2003).
    6. Kurt, Saunders, Leonard Rymsza, “Contract Formation and Performance Under the UCC and CISG: A Comparative Case Study”, Journal of Legal Studies Education Volume 32, 1-46, (2015).
    7. Marco, Loos, Natali Helberger, Lucie Guibault, Chantal Mak, Lodewijk Pessers, Katalin. Cseres, Bart Van Der Sloot, Ronan Tigner, Analysis of the Applicable Legal Frameworks and Suggestions for the Contours of a Model System of Consumer Protection in Relation to Digital Content Contracts, (2012).
    8. McDonald, Brian. “The Uniform Computer Information Transactions Act”. Berkeley Technology Law Journal, 16, (2001). http://www.jstor.org/stable/24119932
    9. Michael Seringhaus, “E-BOOK TRANSACTIONS: AMAZON "KINDLES" THE COPY OWNERSHIP DEBATE”, 12 YALE J.L. & TECH. 147, (2009).
    10. Raymond, Nimmer, “Intangibles Contracts: Thoughts of Hubs, Spokes, and Reinvigorating”, Article 2, 35 & Mary L.Rev.1337, (1994).
    11. Sarah Howard Jenkins, “Application of the U.C.C. to Nonpayment Virtual Assets or Digital Art”, 11 Bus. L.J. 245, (2009).
    12. Sono, Hiroo, “The Applicability and Non-Applicability of the CISG to Software Transaction”, Simmonds & Hill Publishing, (2008).
    13. Spencer Gottlieb, “Installation Failure: How the Predominant Purpose Test Has Perpetuated Software’s Uncertain Legal Status Under the Uniform Commercial Code”, 113 L. Rev. 739, (2015).

    - Cases

    1. Gulash V. Stylarama, Inc., 33 Conn. Supp. 108, 364 A.2d 1221 (Conn. C.P. 1975).
    2. Advent Sys. Ltd. v. Unisys Corp., 925 F.2d 670, 676 (3d Cir.1991); Step-Saver, 939 F.2d at 99-100.
    3. Bellotti V. Duquesne Light Co., 44 Pa. D. & C. 3d 425 (Pa. C. P. 1987).
    4. Bonebrake V. Cox, 499 F.2d 951 (8th Cir. 1974).
    5. Crescent Amusement Co. v. Carson, 187 Tenn. 112 (1948).
    6. Downriver Internists v. Harris Corp., 929 F.2d 1147, 1150 (6th Cir.1991).
    7. Helvey V. Wabash County REMC, 278 N.E.2d 608 (1972).
    8. Liberty Fin. Mgmt. v. Beneficial Data, 670 S.W.2d 40 (Mo. Ct. App. 1984).
    9. Meeker V. Hamilton Grain Elevator Co., 110 Ill. App. 3d 668, 442 N.E.2d 921 (Ill. App. Ct. 1982).
    10. Microsoft Corp. v. DAK Indus.,66 F.3d 1091 (9th Cir.1995). 
    11. Newmark V. Gimbel's Incorporated, 54 N.J. 585, 258 A.2d 697 (N.J. 1969).
    12. Rrx Industries, Inc. V. Lab-Con, Inc., 772 F.2d 543 (9th Cir. 1985)
    13. Softman Products Co., LLC V. Adobe Systems, Inc., 171 F. Supp. 2d 1075 (C.D. Cal. 2001).
    14. Step-Saver Data Systems, Inc. V. Wyse Technology, 939 F.2d 91 (3rd Cir. 1991).
    15. United States V. Wise,550 F.2d 1180 (9th Cir.1977).
    16. Wachter Management Co. V. Dexter Chaney, Inc., 282 Kan. 365, 144 P.3d 747 (Kan. 2006).

    - Acts & Instruments

    1. Directive (EU) 2019/771 of the European Parliament and of the Council of 20 May 2019 on Certain Aspects Concerning Contracts for the Sale of Goods, Amending Regulation (EU) 2017/2394 and Directive2009/22/EC, and Repealing Directive 1999/44/EC) (SGD).
    2. Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on a Common European Sales Law {SEC (2011) 1165 final} (CESL).
    3. Sale of Goods Act 1979.
    4. Uniform Commercial Code (UCC).
    5. Uniform Computer Information Transaction Act (UCITA).
    6. Directive 2011/83/EU of 25.11.2011 on Consumer Rights (CRD).