تأملی در حدود صلاحیت نظارتی دیوان عدالت اداری بر آرای مراجع شبه قضایی با نگاهی به آرای دیوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج

3 استادیار دانشگاه کردستان، سنندج

چکیده

نظارت قضایی بر تصمیمات و آرای صادره از سوی مراجع قضاوتی از مهم‌ترین تضمینات مربوط به یک دادرسی عادلانه و منصفانه است که از طریق آن، امکان بررسی مجدد تصمیمات یادشده از جانب مراجع قضاوتی بالاتر فراهم می‌‌شود. این امر در مراجع شبه قضایی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است و در عین آنکه از مهم‌ترین ضمانت اجراهای تحقق اصل حاکمیت قانون به‌شمار می‌رود، راهکار مهمی نیز در جهت مقابله با تجاوز مقامات عمومی از حدود صلاحیت‌ها و اختیارات خود می‌باشد. این نوع نظارت در نظام حقوقی ایران از طریق دادگاه‌های عمومی
دادگستری و البته اغلب از سوی دیوان عدالت اداری اعمال می‌‌شود و اهداف یادشده را
محقق می‌گرداند .این موضوع در اصل 173 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در بند 2 مادۀ 10 و تبصرۀ 2 مادۀ 16 و مادۀ 63 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا، نظر به ابهامات و پیچیدگی‌های گوناگون در خصوص موضوع موردبحث، پرسش تحقیق حاضر این است که حدود و دامنۀ مشخص صلاحیت دیوان در نظارت بر مراجع شبه قضایی تاچه حدی است؟ در این راستا، در مقاله پیش رو به روش توصیفی‌- تحلیلی ابهامات یادشده در پرتو آرای دیوان عدالت اداری مورد بررسی قرار گرفته و درنهایت این نتیجه حاصل ‌شده است که با وجود گره‌گشایی نسبی آرای دیوان عدالت اداری در مورد ابهامات یادشده، همچنان در خصوص حدود اختیارات و دامنۀ صلاحیت نظارتی دیوان عدالت اداری بر آرا و تصمیمات مراجع شبه قضایی چالش‌های متعددی باقی است که رفع آن‌ها مستلزم مباحث متعدد علمی و تقویت رویۀ قضایی دیوان عدالت اداری می‌باشد .

کلیدواژه‌ها


  1. امامی، محمد و موسوی، سید نصرالله، «مبانی نظری مراجع شبه قضایی و جایگاه آن‌ها در حقوق ایران»، نشریۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دورۀ 21، ش 2، 1383.
  2. امامی، محمد و استوار سنگری، کوروش، حقوق اداری، ج 2، (تهران: نشر میزان، چ 3، 1393).
  3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دانشنامۀ حقوقی، ج 3، (تهران: انتشارات امیرکبیر، 1375).
  4. خسروی ،احمد، آسیب‌شناسی مراجع اختصاصی در ایران و ارائۀ آیین دادرسی واحد (مطالعۀ تطبیقی با حقوق انگلستان)، رسالۀ دکتری حقوق عمومی، دانشگاه تهران، پردیس قم، 1392.
  5. دلاوری، محمدرضا، شرح و تحلیل قانون دیوان عدالت اداری، (تهران: انتشارات جنگل و جاودانه، چ 1،1390).
  6. دلاوری، محمدرضا، نحوۀ نظارت دیوان عدالت اداری نسبت به آراء و تصمیمات مراجع اختصاصی اداری ایران، (تهران: انتشارات جنگل و جاودانه، چ 1، 1396).
  7. رستمی، ولی؛ آقایی طوق، مسلم؛ لطفی، حسن، دادرسی عادلانه در مراجع اختصاصی اداری، (تهران: انتشارات جنگل، چ 1، 1388).
  8. رضایی‌زاده، محمدجواد؛ اکبری، احسان؛ روزی‌طلب، محمدحسن، «مرجع صالح در نظارت قضایی بر آرای کمیسیون مادۀ 12 قانون زمین شهری (نقدی بر رأی شمارۀ 473-27/10/1389 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)»، فصلنامۀ حقوق اداری، دورۀ 6، ش 18، 1398.
  9. سوادکوهی، سام، «مرجع حل اختلاف در صلاحیت دیوان عالی کشور یا دیوان عدالت اداری؟»، نشریۀ دادرسی، دورۀ 3، ش 38، 1381.
  10. شعبانی، یاور، «چیستی مراجع شبه قضایی در آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری»، مجلۀ جستارهای حقوق عمومی، دورۀ 1، ش 3، 1396.
  11. صدری ،سید محمد، بنیاد استدلال در حقوق اسلامی، (تهران: انتشارات اندیشه‌های حقوق، چ 1، 1388).
  12. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، (تهران: انتشارات سمت، چ 15، 1387).
  13. فلاح‌زاده، محمدعلی و علیدادزاده، روح‌الله، «نظارت قضایی بر آرای مراجع اختصاصی دادرسی اداری در ایران و لبنان»، مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 10، ش 2، 1398.

 

  1. قطبی، میلاد، جایگاه و صلاحیت دیوان عدالت اداری در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران با نگاهی به نظرات شورای نگهبان، (تهران: پژوهشکدۀ شورای نگهبان، چ 1، 1394).
  2. مجموعۀ آرای قضایی شعب دیوان عدالت اداری (تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضائیه، 1393).
  3. محمودی، جواد، بررسی تحلیل دادرسی اداری در حقوق ایران، (تهران: انتشارات جنگل، چ 1، 1390).
  4. مرادخانی، فردین،«دادگاه‌های اداری در ایران؛ ابهام در مبانی، ،سردرگمی در عمل»، نشریۀ حقوق اساسی، سال یازدهم، ش 22، 1392.
  5. مولابیگی، غلامرضا، صلاحیت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، (تهران: انتشارات جنگل، چ 2، 1394).
  6. نجات‌خواه، مرتضی، معیارهای تعیین صلاحیت دیوان عدالت اداری با تکیه ‌بر آرای دیوان عالی کشور، مجموعۀ مقالات اندیشه‌های حقوق اداری، (تهران: انتشارات مجد، 1392).
  7. نجات‌خواه، مرتضی؛ افشار، فاطمه؛ موسوی‌زاده، سید شهاب‌الدین، «آسیب‌شناسی مراجع اختصاصی اداری»، مجلۀ دیدگاه‌های حقوق قضایی، دورۀ 22، ش 77 و 78، 1396.
  8. هداوند، مهدی و آقایی طوق، مسلم، دادگاه‌های اختصاصی اداری در پرتو اصول و آیین دادرسی منصفانه، مطالعۀ تطبیقی با انگلستان، (تهران: انتشارات خرسندی، چ 1، 1394).
  9. یزدان مهر، محمد، تحلیلی بر قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، (تهران: انتشارات مجد، چ 1، 1394).