نظارت قضایی بر تصمیمات و آرای صادره از سوی مراجع قضاوتی از مهمترین تضمینات مربوط به یک دادرسی عادلانه و منصفانه است که از طریق آن، امکان بررسی مجدد تصمیمات یادشده از جانب مراجع قضاوتی بالاتر فراهم میشود. این امر در مراجع شبه قضایی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است و در عین آنکه از مهمترین ضمانت اجراهای تحقق اصل حاکمیت قانون بهشمار میرود، راهکار مهمی نیز در جهت مقابله با تجاوز مقامات عمومی از حدود صلاحیتها و اختیارات خود میباشد. این نوع نظارت در نظام حقوقی ایران از طریق دادگاههای عمومی دادگستری و البته اغلب از سوی دیوان عدالت اداری اعمال میشود و اهداف یادشده را محقق میگرداند .این موضوع در اصل 173 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در بند 2 مادۀ 10 و تبصرۀ 2 مادۀ 16 و مادۀ 63 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا، نظر به ابهامات و پیچیدگیهای گوناگون در خصوص موضوع موردبحث، پرسش تحقیق حاضر این است که حدود و دامنۀ مشخص صلاحیت دیوان در نظارت بر مراجع شبه قضایی تاچه حدی است؟ در این راستا، در مقاله پیش رو به روش توصیفی- تحلیلی ابهامات یادشده در پرتو آرای دیوان عدالت اداری مورد بررسی قرار گرفته و درنهایت این نتیجه حاصل شده است که با وجود گرهگشایی نسبی آرای دیوان عدالت اداری در مورد ابهامات یادشده، همچنان در خصوص حدود اختیارات و دامنۀ صلاحیت نظارتی دیوان عدالت اداری بر آرا و تصمیمات مراجع شبه قضایی چالشهای متعددی باقی است که رفع آنها مستلزم مباحث متعدد علمی و تقویت رویۀ قضایی دیوان عدالت اداری میباشد .
خسروی ،احمد، آسیبشناسی مراجع اختصاصی در ایران و ارائۀ آیین دادرسی واحد (مطالعۀ تطبیقی با حقوق انگلستان)، رسالۀ دکتری حقوق عمومی، دانشگاه تهران، پردیس قم، 1392.
دلاوری، محمدرضا، شرح و تحلیل قانون دیوان عدالت اداری، (تهران: انتشارات جنگل و جاودانه، چ 1،1390).
دلاوری، محمدرضا، نحوۀ نظارت دیوان عدالت اداری نسبت به آراء و تصمیمات مراجع اختصاصی اداری ایران، (تهران: انتشارات جنگل و جاودانه، چ 1، 1396).
رستمی، ولی؛ آقایی طوق، مسلم؛ لطفی، حسن، دادرسی عادلانه در مراجع اختصاصی اداری، (تهران: انتشارات جنگل، چ 1، 1388).
رضاییزاده، محمدجواد؛ اکبری، احسان؛ روزیطلب، محمدحسن، «مرجع صالح در نظارت قضایی بر آرای کمیسیون مادۀ 12 قانون زمین شهری (نقدی بر رأی شمارۀ 473-27/10/1389 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)»، فصلنامۀ حقوق اداری، دورۀ 6، ش 18، 1398.
سوادکوهی، سام، «مرجع حل اختلاف در صلاحیت دیوان عالی کشور یا دیوان عدالت اداری؟»، نشریۀ دادرسی، دورۀ 3، ش 38، 1381.
شعبانی، یاور، «چیستی مراجع شبه قضایی در آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری»، مجلۀ جستارهای حقوق عمومی، دورۀ 1، ش 3، 1396.
صدری ،سید محمد، بنیاد استدلال در حقوق اسلامی، (تهران: انتشارات اندیشههای حقوق، چ 1، 1388).
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، (تهران: انتشارات سمت، چ 15، 1387).
فلاحزاده، محمدعلی و علیدادزاده، روحالله، «نظارت قضایی بر آرای مراجع اختصاصی دادرسی اداری در ایران و لبنان»، مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 10، ش 2، 1398.
قطبی، میلاد، جایگاه و صلاحیت دیوان عدالت اداری در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران با نگاهی به نظرات شورای نگهبان، (تهران: پژوهشکدۀ شورای نگهبان، چ 1، 1394).
مجموعۀ آرای قضایی شعب دیوان عدالت اداری (تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضائیه، 1393).
محمودی، جواد، بررسی تحلیل دادرسی اداری در حقوق ایران، (تهران: انتشارات جنگل، چ 1، 1390).
مرادخانی، فردین،«دادگاههای اداری در ایران؛ ابهام در مبانی، ،سردرگمی در عمل»، نشریۀ حقوق اساسی، سال یازدهم، ش 22، 1392.
مولابیگی، غلامرضا، صلاحیت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، (تهران: انتشارات جنگل، چ 2، 1394).
پورعلی اکبر, جواد, فرکیش, هانه, عبدالهی, جوانمیر, & شریفی, ارکان. (1399). تأملی در حدود صلاحیت نظارتی دیوان عدالت اداری بر آرای مراجع شبه قضایی با نگاهی به آرای دیوان. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر, 11(20), 27-52. doi: 10.22034/law.2020.12355
MLA
جواد پورعلی اکبر; هانه فرکیش; جوانمیر عبدالهی; ارکان شریفی. "تأملی در حدود صلاحیت نظارتی دیوان عدالت اداری بر آرای مراجع شبه قضایی با نگاهی به آرای دیوان". مطالعات حقوق تطبیقی معاصر, 11, 20, 1399, 27-52. doi: 10.22034/law.2020.12355
HARVARD
پورعلی اکبر, جواد, فرکیش, هانه, عبدالهی, جوانمیر, شریفی, ارکان. (1399). 'تأملی در حدود صلاحیت نظارتی دیوان عدالت اداری بر آرای مراجع شبه قضایی با نگاهی به آرای دیوان', مطالعات حقوق تطبیقی معاصر, 11(20), pp. 27-52. doi: 10.22034/law.2020.12355
VANCOUVER
پورعلی اکبر, جواد, فرکیش, هانه, عبدالهی, جوانمیر, شریفی, ارکان. تأملی در حدود صلاحیت نظارتی دیوان عدالت اداری بر آرای مراجع شبه قضایی با نگاهی به آرای دیوان. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر, 1399; 11(20): 27-52. doi: 10.22034/law.2020.12355