واکاوی موضع شورای امنیت سازمان ملل متحد در خصوص جنگجویان خارجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تربیت مدرس

2 دانش آموخته کارشناس ارشد دانشگاه تربیت مدرس تهران

3 دانش آموخته دکتری دانشگاه تهران

4 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه قم

چکیده

اگرچه شورای امنیت سازمان ملل متحد یک نهاد سیاسی به‌شمار می‌رود، تصمیمات آن به دلیل الزام‌آور بودن بر تمام دولت‌های عضو به‌موجب مادۀ 25 منشور ملل متحد متضمن آثاری در عرصۀ حقوق بین‌الملل به‌ویژه حقوق ضد تروریسم است. این امر به‌قدری مشهود است که برخی صاحب‌نظران در موضوع ضد تروریسم این شورا را قانون‌گذار جهانی تلقی می‌کنند. همواره شورای امنیت با صدور قطعنامه‌های مختلف جنبه‌های جدید موضوع تروریسم را مورد توجه قرار داده و تصمیماتی در خصوص هریک از مسائل مطروحه اتخاذ کرده است. یکی از مسائل جدید در حوزۀ تروریسم، موضوع جنگجویان خارجی تروریست است.
مسئلۀ حضور جنگجویان خارجی در مخاصمات مسلحانه موضوع جدیدی نیست، اما در سال‌های اخیر پیوستن جنگجویان خارجی به گروه‌های تروریستی این مسئله را برجسته ساخته است. به همین دلیل شورای امنیت سازمان ملل متحد در قطعنامه‌هایی ازجمله قطعنامۀ 2178 به مسئلۀ جنگجویان پرداخته است، اما چرا با وجود صدور این قطعنامه‌ها حضور جنگجویان در مناطق درگیری ازجمله در سوریه متوقف نشده است؟ به‌نظر می‌رسد در این موضوع، قطعنامه‌های شورای امنیت به علت عدم شفافیت از کارایی لازم برخوردار نیستند. بنابراین نوشتۀ حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف شناسایی نقایص قطعنامه‌های شورا و ارائۀ راهکارهایی در این خصوص پس از بررسی خاستگاه تاریخی و مفهوم جنگجوی خارجی با ارزیابی قطعنامه‌های ضد تروریسم شورای امنیت در مورد مسئلۀ جنگجویان، موضع شورا را در این خصوص تحلیل نموده است. درنهایت این نوشته مبین ناکارآمدی تصمیمات شورای امنیت در موضوع تروریسم به‌ویژه جنگجویان خارجی است.

کلیدواژه‌ها


  1. فلک، دیتر (1387)، حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه، مترجمان: سید قاسم زمانی و نادر ساعد، چاپ دوم، تهران: انتشارات شهر دانش.
  2. کارگری،نوروز و حیدری فرد، علی‌اکبر (1393)، تروریسم‌شناسی، چاپ اول، تهران: انتشارات خرسندی.
  3. کمیتۀ ملی حقوق بشردوستانۀ ایران (1389)، حقوق بین‌الملل بشردوستانه ناظر بر حمایت از افراد در درگیری‌های مسلحانه (مجموعه اسناد ژنو)، مترجمان:  هاجر سیاه‌رستمی، کتایون حسین‌نژاد و محسن افچنگی، چاپ اول، تهران: مؤسسۀ آموزش عالی علمی-کاربردی هلال ایران.

- مقالات

  1. خلف رضایی، حسین (پاییز و زمستان 1398)، «گروه‌های مسلح فراملی و اجرای حقوق بشردوستانه بین‌المللی»، مجلۀ حقوقی بینالملل، دورۀ سی و ششم، شمارۀ 61.
  2. داعی، علی(بهار و تابستان 1387)، «مسؤلیت بین‌المللی ﻧﻘﺾ ﺣﻘﻮق اﺳﻴﺮان ﺟﻨﮕﻲ اﻳﺮاﻧﻲ در ﻋﺮاق»، ﻣﺠﻠﺔ ﺣﻘﻮﻗﻲ، ﻧﺸﺮﻳۀ ﻣﺮﻛﺰ اﻣﻮر ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ و اﻣﻮر ﻣﺠﻠﺲ ریاست ﺟﻤﻬﻮری، دورۀ بیست و پنجم، ﺷﻤﺎرۀ 38.
  3. زرنشان، شهرام (بهار و تابستان 1386«ﺷﻮرای اﻣﻨﻴﺖ و ﺗﻌﻬﺪات دوﻟﺘ‌ﻬﺎ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮورﻳﺴﻢ»، ﻣﺠﻠﺔ ﺣﻘﻮﻗﻲ، ﻧﺸﺮﻳﺔ ﻣﺮﻛﺰ اﻣﻮر ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ و اﻣﻮر ﻣﺠﻠﺲ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮری، دورۀ بیست و چهارم، شمارۀ 36.
  4. گوهری مقدم، ابوذر (بهار و تابستان 1390)، «جهانی شدن و تروریسم جدید: ارائۀ مدلی مفهومی»، دوفصلنامۀ دانش سیاسی، دوره هفتم ، شمارۀ اول.

ب) خارجی

- Books

  1. Henckaerts, Jean-Marie, Doswald-Beck, Louise (2005), Customary international humanitarian law, Volume 1, UK, Cambridge University Press.
  2. Malet, David (2013), Foreign Fighters: Transnational Identity in Civil Conflicts, First edition, Oxford University Press (OUP), UK.

-Articles

  1. Sommari, Emanuele(2016), "The Status of Foreign Fighters under International Humanitarian Law", Andrea, De Guttry, Francesca , Capone and Christophe, Paulussen,Foreign Fighters under International Law  and Beyond , The Netherlands, t.m.c. asser press.
  2. Bakker, Edwin & Singleton, Mark (2016), "Foreign Fighters in the Syria and Iraq Conflict: Statistics and Characteristics of a Rapidly Growing Phenomenon", Andrea, De Guttry, Francesca , Capone and Christophe, Paulussen,Foreign Fighters under International Law  and Beyond , The Netherlands, t.m.c. asser press.
  3. Colgan, Jeffrey, Hegghammer, Thomas (2011), "Islamic foreign fighters: concept and data", Paper presented at the International Studies Association Annual Convention, Montreal.
  4. Hegghammer, Thomas (2013), "Should I Stay or Should I Go? Explaining Variation in Western Jihadists’ Choice between Domestic and Foreign Fighting", American Political Science Review, vol. 107, No 1.
  5. Saul, Ben (2014), "Terrorism and International Humanitarian Law", Sydney Law School Research Paper, No. 14/16, Edward Elgar.

 - Reports and Documents

  1.  Addressing the Foreign Terrorist Fighters Phenomenon from a European Union Perspective, Global Center on Cooperative Security, Human Security Collective and International Centre for Counter- Terrorism – The Hague, 2014.
  2. Bakowski, Piotr and Puccio, Laura, Foreign Fighters: national and EU responses in an international context, European Parliamentary Research Service [EPRS], 2015.
  3. Briggs Obe, rachel and Silverman, Tanya, Western Foreign Fighters Innovations in Responding to the Threat, Institute for Strategic Dialogue, 2014.
  4. High Level Review of UN Sanctions’, Watson Institute for International Studies, Brown University, Enrico, Carisch, Sue Eckert, Martin,Rickard- Loraine, 2014. At: www. comcapint. com/ pdfs/ 20140706_HLR_Background. pdf.
  5. Davis, Sean, Responding to Foreign Terrorist Fighters, Global Center on Cooperative Security, Human Security Collective and International Centre for Counter- Terrorism – The Hague, 2014.
  6. Foreign Fighters under International Law, Academy Briefing No. 7, Geneva Academy, 2014.
  7. Hennessy, Orla, The Phenomenon of Foreign Fighters in Europe , International Centre for Counter- Terrorism – The Hague, 2012.
  8. ICRC (2011), International Humanitarian Law and the Challenges of Contemporary Armed Conflicts, ICRC, Switzerland.
  9. Keatinge, Tome, Identifying Foreign Terrorist Fighters: The Role of Public- Private Partnership, Information Sharing and Financial Intelligence, International center for Counter- Terrorism_ The Hague (ICCT), 2015.
  10. A Comment on Security Council Resolution 2178 (Foreign Terrorist Fighters) as a “Form” of Global Governance, Just Security, Martin, Scheinin, 2014. At: http:// justsecurity. org/ 15989/ comment- security- council- res- 2178- foreign- fighters- form- global- governance.2018/04/04.
  11. Back to post- 9/ 11 panic? Security Council resolution on foreign terrorist fighters, Just Security, Martin, Scheinin, 2014. At: http:// justsecurity. org/ 15407/ post- 911- panic- security- council- resolution- foreign- terrorist- fighters- scheinin/ .
  12. Sinkkonen, Teemu, “War on two fronts: the EU perspective on the foreign terrorism fighters of ISIL”, The Finnish Institute of International Affairs, 2015.
  13. Security Council Resolutions 1373 (2001).
  14. UN Security Council Resolutions 2170 (2014).
  15. UN Security Council Resolutions 2178 (2014).
  16. UN Security Council Resolution 2253(2015).
  17. U. N. Security Council plans to suppress foreign extremist fighters’, Reuters, 9 September 2014.

ج) سایت‌ها

  1. http:// justsecurity. org/ 15989/ comment-security-council-res-2178-foreign-fighters-form-global-governance.