مطالعۀ رعایت قواعد ماهوی اصول دادرسی منصفانه در مقررات نظام‌های حرفه‌ای ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه گیلان

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد انزلی

چکیده

پیشرفت‌های گوناگون انسان‌ها و تخصصی شدن، قلمروهای نوین کنش‌گری انسان را در جامعه پدید آورده، بنابراین ضرورت پیدایش نظام‌های حرفه‌ای را دامن زده است. در راستای اصل حاکمیت قانون، هریک از این نظام‌ها تابع مقررات حرفه‌ای خاصی هستند که از یک سو به بیان روندهای جاری آن حرفه و از سوی دیگر به تخلفات احتمالی اعضای حرفه و ضمانت اجراهای آن‌ها می‌پردازد. رسیدگی به تخلفات و تعیین ضمانت اجراها در مراجع شبه قضایی انجام می‌شود که ارزیابی عملکرد آن‌ها از چشم‌انداز رعایت سنجۀ مهمی چون دادرسی منصفانه دارای اهمیت است. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده، در صدد است تا اصول قواعد ماهوی سنجۀ دادرسی منصفانه را در مقررات نظام‌های حرفه‌ای ایران بررسی کند. دادرسی منصفانه یکی از دانش- واژگان مهم حقوقی است که برآیندهای عملی بسیاری را در حفظ حقوق بنیادین طرفین دادرسی و نیز در جامعه دارد. حق انتخاب وکیل، حق سکوت، حق دفاع و ...، نمودهای دادرسی منصفانه است که در مراحل گوناگون رسیدگی باید اعمال شود. اصل برائت، اصل قانونی بودن جرم و مجازات و نیز منع مجازات مضاعف، شماری از مهم‌ترین اصول قواعد ماهوی دادرسی منصفانه است. پدیدآورندگان این پژوهش دریافته‌اند که در پاره‌ای از مقررات نظام‌های حرفه‌ای، اصول دادرسی منصفانه مورد پذیرش صریح قرار نگرفته است و این کاستی باید در بازنگری‌های آتی مورد توجه قرار گیرد. تا آن هنگام، مراجع شبه قضایی که بر پایۀ مقررات نظام‌های حرفه‌ای به احراز ارتکاب تخلف و تعیین ضمانت اجرای آن می‌پردازند، باید در اِعمال قواعد ماهوی دادرسی منصفانه کوشا باشند.

کلیدواژه‌ها


  1. ابراهیمی، فتاح (1393)، اصول دادرسی عادلانه در رسیدگی به تخلفات اداری، چاپ اول، تهران: شهر دانش.
  2. ابوطالبی نجف‌آبادی، میثم (1392)، اصول دادرسی عادلانه در نظام حقوقی رسیدگی به تخلفات گمرکی، تهران: جنگل _ جاودانه .
  3. الهی‌منش، محمدرضا (1393)، حقوق کیفری وتخلفات پزشکی، تهران: انتشارات مجد.
  4. امامی، محمد و استوار سنگری، کوروش (بهار 1396)، حقوق اداری، چاپ بیست و یکم، تهران: نشر میزان.
  5. آموزگار، مرتضی (1388)، تعقیب کیفری و انتظامی پزشک مقصر، چاپ اول، تهران: مجد.
  6. باری، مجتبی (1393)، نظارت انتظامی کانون وکلای دادگستری، تهران: کتاب آوا.
  7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386)، ترمینولوژی حقوق، چاپ هفدهم، تهران: چاپ راهنما
  8. رضایی‌زاده، محمدجواد (1385)، حقوق اداری (1)، تهران: نشر میزان.
  9. شیدفر، زین‌العابدین (1342)، حقوق عمومی و اداری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  10. طه، فریده و اشرافی، لیلا (1392)، دادرسی عادلانه، چاپ دوم، تهران: نشر میزان .
  11. عبداللهیان، امید (1397)، راهکارهای ارتقای رسیدگی عادلانه در مراجع اختصاصی غیرقضایی، چاپ دوم، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضائیه.
  12. مؤتمنی طباطبائی، منوچهر (1393)، حقوق اداری، چاپ نوزدهم، تهران: سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
  13. ناجی زواره، مرتضی (1394)، دادرسی بی‌طرفانه در امور کیفری، چاپ دوم، تهران: شهر دانش.
  14. هداوند، مهدی و احمدی، محمد (1390)، نظام رسیدگی به تخلفات مهندسین ساختمان، چاپ اول، تهران: جنگل- جاودانه.
  15. هداوند، مهدی و سهرابی، مجید (1390)، نظام حقوقی رسیدگی به تخلفات صنفی، چاپ اول، تهران: جنگل- جاودانه.
  16. آبانگاه، محمد؛ مهدوی ثابت، محمدعلی؛ آشوری، محمد؛ اردبیلی، محمدعلی (پاییز 1398)، «تأثیر متقابل آرای دادگاه‌های کیفری ملی و محاکم کیفری بین‌المللی در پرتو قاعدۀ منع محاکمه و مجازات مجدد»، مجلۀمطالعات حقوق عمومی، دورۀ چهل و نهم، شمارۀ 3.
  17. احمدی، کاظم (1396)، «هیأت نظارت در پرتو اصل دادرسی منصفانه»، ماهنامۀ پژوهش ملل، شمارۀ 8.
  18. امامی، علیرضا و گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (تابستان 1395)، «ﻗﻮاﻋﺪ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ آزادی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻧﻈﺎم­ﻫﺎی ﺻﻨﻔﯽ در اﯾﺮان»، مجلۀمطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، دورۀ دوم، شمارۀ 1.
  19. تقوی، زین‌العابدین و پشت‌دار، حسین (زمستان 1394)، «نقش و کارکرد کمیسیون رسیدگی به اختلافات ناشی از اراضی ملی از منظر اصول دادرسی منصفانه»، مجلۀپژوهش حقوق عمومی،شمارۀ 49.
  20. سوادکوهی‌فر، سام (فروردین و اردیبهشت 1388)، «تحلیلی از نظام دادرسی بر محور حقوق شهروندی»، مجلۀ دادرسی، شمارۀ 73.
  21. صابر، محمود (زمستان 1388)، «معیارها و تضمین‌های دادرسی عادلانه در مرحلۀ تحقیقات مقدماتی»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دورۀ سیزدهم، شمارۀ 4.
  22. همتی، مجتبی (تابستان 1396)، «تحلیل قانون دیوان عدالت اداری از منظر استانداردهای خاص دادرسیمنصفانۀ اداری؛ با نگاهی به رویۀ دادگاه اروپایی حقوق بشر»، مجلۀپژوهش حقوق عمومی، شمارۀ 55.