تحلیل حقوقی حکم دارای تضاد مستند به اصول متضاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه اصفهان

چکیده

استناد قاضی به اصول متضاد در صدور یک حکم به تصریح قانون باعث تبدیل حکم به «حکم دارای تضاد مستند به اصول متضاد» شده، آن را قابل اعادۀ دادرسی می‌نماید. با وجود مشکلات علمی، تجربی و تحلیلی فراوانی که در یافتن مصادیق منطبق بر مفهوم یادشده وجود دارد، مثال‌هایی در لابه‌لای مواد قانون برای احکام و اصول پیش‌گفته وجود دارد. اصل مکتوم نبودن مدرک دعوا، اصل مطلع بودن خواهان اعادۀ دادرسی از وجود مدرک، اصل منقضی‌شده بودن مهلت اعادۀ دادرسی در مورد مدارک مکتوم یا مغفول و اصل ملائت از نمونه‌های این‌گونه اصول هستند. چنین اصولی معمولاً با هم رابطۀ عموم و خصوص مطلق دارند؛ گرچه بین آن‌ها رابطۀ تطابق نمی‌تواند وجود داشته باشد. چنین حکمی سبب تحمیل اشتباهی بار اثبات در دعوا می‌شود. علاوه بر قانون آیین دادرسی مدنی، سایر قوانین برای مثال قانون تجارت نیز چنین اصولی را دربر دارند. صرف وجود اصول متضاد در یک حکم آن حکم را به «حکم دارای تضاد مستند به اصول متضاد» بدل نمی‌کند، بلکه شرایطی نیز در آن حکم باید رعایت شود. پس لازم است حکم یادشده مصداق حکم دارای تضاد بوده، هر دو اصل در ضمن آن مورد استفاده و استناد قرار گرفته باشند.

کلیدواژه‌ها


  1. فارسی

    1. احمدی، نعمت (1371)، آیین دادرسی مدنی، تهران: اطلس.
    2. افتخار جهرمی، گودرز و مصطفی السان (1396)، آیین دادرسی مدنی، جلد 2، تهران: نشر میزان.
    3. باختر، سید محمدرسول (1394)، اعسار در رویۀ قضایی، تهران: انتشارات جاودانه، جنگل.
    4. حسن‌زاده، مهدی (1390)، «مطالعۀ تطبیقی جهات اعادۀ دادرسی در حقوق ایران و فرانسه» پژوهشهای حقوق تطبیقی 15، شمارۀ 1.
    5. حسن‌زاده، مهدی (1392)، «مقایسۀ جهات تجدیدنظر، فرجام و اعادۀ دادرسی»، مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز 5، شمارۀ 3.
    6. حیاتی، علی‌عباس (1387)، اعادۀ دادرسی در آیین دادرسی مدنی ایران و فرانسه، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    7. حیاتی، علی‌عباس (1383)، «شرایط رأی قابل اعادۀ دادرسی در آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران و فرانسه»، دوفصلنامۀ دین و ارتباطات، شمارۀ 24.
    8. زندی، محمدرضا (1389)،رویۀ قضایی دادگاههای تجدیدنظر استان در امور مدنی (4) تشریفات دادرسی، تهران: انتشارات جنگل.
    9. سریر، فرزانه (1386)، آیین دادرسی مدنی، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.

    10. سماواتی، حشمت‌اله (1385)، بررسی و تحقیق پیرامون اعسار، نظری، کاربردی و تطبیقی، تهران: انتشارات کمالان.

    11. شمس، عبدالله (1385)، آیین دادرسی مدنی، جلد 2، تهران: دراک.

    12. صدرزاده افشار، محسن (1379)، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران: ماجد.

    13. قلی‌زاده، احد (1395)، «تحلیل حقوقی تأمین دعوای واهی در امور حسبی»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی 46، شمارۀ 2.

    14. قلی‌زاده، احد (1395) «تحلیلی بر اصل وحدت رسیدگی در قانون آیین دادرسی مدنی»، دانش حقوق مدنی 5، شمارۀ 2.

    15. قلی‌زاده، احد (1381)، آیین دادرسی مدنی دادگاههای عمومی و انقلاب (3)، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.

    16. کاتوزیان، ناصر (1376)، اعتبار امر قضاوتشده در دعوای مدنی، تهران: نشر دادگستر.

    17. کریمی، عباس (1386)، آیین دادرسی مدنی، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.

    18. مدنی، جلال‌الدین (1357)، آیین دادرسی مدنی، جلد 2، تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران.

    19. مهاجری، علی (1380)، شرح قانون آیین دادرسی مدنی دادگاههای عمومی و انقلاب، جلد 3، تهران: گنج دانش.

    20. نوکنده‌ای، عزیز (1380)، تفسیر قضایی آیین دادرسی مدنی ایران، تهران: دانش نگار.

    21. واحدی، قدرت‌الله (1378)، آیین دادرسی مدنی، جلد 2، تهران: نشر میزان.

    1. واحدی، قدرت‌الله، (1379)،بایستههای آیین دادرسی مدنی، تهران: میزان.

    ب) خارجی

    1. 23.  Al-Ahdab, Abdel Hamid, and Jalal Al-Ahdab. (2011), "Arbitration with the Arab Countries", The Netherlands: Kluwer Law International BV.
    2. 24.  Anthenien compton, Linda, and Karen Frasier-Kolligs. (2016),California Civil Procedure - Before Trial, Oakland: University of California.
    3. 25.  Cleckley, Franklin D., Robin Jean Davis, and Louis J. Palmer. (2012), Litigation Handbook on West virginia Rules of Civil Procedure, New York: Juris Publishing, Inc..
    4. 26.  Dodson, Scott. (2013), Civil Procedure: Model Problems and Outstanding Answers, New York: Oxford University Press.
    5. 27.  Eisenberg, Ronald. (2004), Radiology and the Law: Malpractice and Other Issues, New York: Springer-Verlag.
    6. 28.  Emanuel, Steven L. (2008), Civil Procedure, New York: Aspen Publishers.
    7. 29.  Fitzgerald, Sharon A. (2007), "Superseding and Staying Judgments in Wyoming" In Superseding and Staying Judgments - A National Compendium, by Roger D. Townsend, 541-547. Chicago: ABA Publishing.
    8. 30.  Glannon, Joseph W. (2008), Civil Procedure: Examples and Explanations, Chicago: Aspen Publishers.
    9. 31.  Horner, Henry R. (1912), Reports of Cases Decided in the Supreme Court of State of South Dacota. Vol. 27. Pierre: State Publishing co..
    10. 32.  Oakley, John B., and Vikram D. Amar. (2009), American Civil Procedure: A Guide to Civil Adjudication in US Courts, New York: Kluwer Law International.
    11. 33.  Rosenthal, Lee H., David F. Levi, and John K. Rabiej. (2015), Federal Civil Procedure Manual, New York: Juris Publishing Inc..
    12. 34.  Sherry, Suzanna, and Jay Tidmarsh. (2007), Civil Procedure: Essentials, Chicago: Aspen Publishers.
    13. 35.  Subrin, Stephen N., and Margaret Y. K. Woo. (2006), Litigation in America - Civil Procedure in Context, New York: Aspen Publishers.