تأثیر تدلیس در نکاح و آثار آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار حقوق خصوصی دانشگاه تبریز

چکیده

عقد نکاح به‌عنوان تشکیل‌دهندۀ بنیان خانواده، باید بر اساس صداقت زن و شوهر و اطرافیان آنان ایجاد شود. اما گاهی طرفین عقد یادشده یا اطرافیان آنان صداقت را فراموش کرده، با کتمان واقعیت به انعقاد آن اقدام می‌کنند که از آن به تدلیس تعبیر می‌شود که روزبه‌روز هم میزان ارتکاب و مصادیق آن افزایش می‌یابد. قانون مدنی در خصوص تدلیس در نکاح و آثار آن باوجود آنکه وجود تدلیس را در عقد بیع موجب خیار فسخ دانسته، هیچ‌گونه حکمی مقرر نکرده است. ابتدا مفهوم تدلیس از نظر فقهی و حقوقی بررسی شده و ایرادات مربوط به این مفاهیم تبیین و سپس به قلمرو تدلیس از حیث تدلیس‌کننده اشاره شده است که تدلیس از جانب اشخاص ثالث نیز پذیرفته شده و آنگاه شرایط و آثار تدلیس مورد بررسی قرار گرفته و معلوم شده است که برای تحقق تدلیس، نیازی به انجام عملیات متقلبانه نیست و در مواردی حتی سکوت نیز تحقق‌بخش تدلیس است. از نظر آثار نیز زیان‌دیده افزون بر اختیار فسخ نکاح، می‌تواند زیان‌های وارده بر خود را از تدلیس‌کننده درخواست کند و همچنین تدلیس‌کننده در مواردی مسئولیت کیفری نیز خواهد داشت

کلیدواژه‌ها


  1. منابع فارسی

    1. امامی، سیدحسن (1368)، حقوق‌مدنی، جلد 1، چاپ هفتم، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
    2. امامی، سیدحسن (1368)، حقوق‌مدنی، جلد 4، چاپ چهارم، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
    3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386)، حقوق خانواده، چاپ چهارم، تهران، کتابخانۀ گنج دانش.
    4. صفایی، سید حسین و امامی، اسداله (1387)، مختصر حقوق خانواده، چاپ پانزدهم، تهران، نشر میزان
    5. صفایی، سیدحسین و دیگران (1384)، بررسی تطبیقی حقوق خانواده، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    6. کاتوزیان، ناصر (1379)، دورۀ مقدماتی حقوق‌مدنی (خانواده)، چاپ اول، تهران، نشر دادگستر.
    7. کاتوزیان، ناصر (1369)، قواعد عمومی قراردادها، جلد 5، چاپ اول، تهران، انتشارات به‌نشر.
    8. محقق داماد، سید مصطفی (1388)، بررسی فقهی حقوقی خانواده، چاپ شانزدهم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
    9. معین، محمد (1384)، فرهنگ فارسی، چاپ هفتم، تهران، نشر سرایش.

    الف. منابع عربی

    1. ابن‌ادریس حلی (1411)، السرائر، جلد 2، چاپ دوم، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    2. ابوالصلاح الحلبی (1403)، الکافی فی‌الفقه، اصفهان، مکتبة امیرالمؤمنین (ص).
    3. المقری الفیونی، محمدبن‌ علی (1405)، المصباح المنیر، چاپ اول، قم، مؤسسۀ دارالهجرة.
    4. انصاری، شیخ‌مرتضی (1415)، مکاسب، قم، نشر باقری.
    5. بحرانی، شیخ یوسف (1409)، الحدائق الناضره، جلد 24، چاپ دوم، بیروت، دارالأضواء.
    6. خوانساری، سیداحمد (1405)، جامع المدارک، جلد 4، چاپ دوم، تهران، مکتبه الصدوق.
    7. شهید اول (1411)، اللمعه الدمشقیه، قم، نشر دارالفکر.
    8. شهید ثانی (1416)، مسالک الأفهام، جلد 8، چاپ اول، قم، مؤسسۀ معارف اسلامی.
    9. شهید ثانی (1410)، الروضةالبهیة، جلد 5، چاپ اول، قم، انتشارات داوری.
    10. شیخ حُرّ عاملی (1403)، وسایل الشیعه، جلد 7، جزء 14، چاپ ششم، تهران، مکتبه الاسلامیه.
    11. علامه حلی (1410)، ارشاد الأذهان، جلد 2، چاپ اول، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    12. علامه حلی (بی‌تا)، تحریر الأحکام، جلد 2، قم، مؤسسۀ آل‌بیت.
    13. فاضل هندی (1416)، کشف اللثام، جلد 7، چاپ اول، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
    14. قاضی ابن براج (1406)، المهذب، جلد 2، بی‌چا، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    15. محقق حلی (1410)، مختصر النافع، بی‌چا، تهران، مؤسسۀ بعثت.
    16. محقق کرکی (1411)، جامع المقاصد، جلد 12، چاپ اول، قم، مؤسسۀ آل‌بیت.
    17. موسوی خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا)، تحریر الوسیله، جلد 2، بی‌چا، قم، انتشارات قدس محمدی.
    18. موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (1413)، هدایة العباد، چاپ اول، قم، دارالقرآن الکریم.
    19. نجفی، محمدحسن (1394)، جواهر الکلام، جلد 30، چاپ ششم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.