انعکاس «دکترین سوء‌استفاده از فرایند دادرسی» در اسناد مؤسس نهادهای حل‌و‌فصل اختلاف بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران

10.22034/law.2025.60127.3359

چکیده

دکترین سوء‌‌استفاده از فرایند دادرسی، مفهومی پر از ابهام است که که اسناد مؤسس هیچ‌یک از نهادهای حل‌و‌فصل اختلاف بین‌المللی تعریفی از آن و یا معیاری برای اثباتش بیان نکرده‌اند؛ تنها تعدادی از این نهادها به قابلیت اعمال آن در رسیدگی‌های خود تصریح کرده‌اند. اما این نهادها با وجود داشتن مقررۀ صریح نیز رویکرد احتیاط‌آمیزی در برخورد با این دکترین دارند. با این حال، دیوان اروپایی حقوق بشر در برخورد با دکترین سوء‌استفاده از فرایند دادرسی تلاش کرده است تا به‌طور کامل‌تری نسبت به سایر نهاد‌های حل‌و‌فصل اختلاف بین‌المللی آن را تبیین کند. با اینکه مرجع و منبع مورد استناد این نهادها در برخورد با این دکترین بیانات دیوان بین‌المللی دادگستری در آرای صادره‌اش است، اما خود دیوان مقررۀ صریحی در این باره ندارد. از این رو نگارندگان این مقاله با روش توصیفی و با بررسی مقررات و اسناد مؤسس گوناگون، به‌خصوص راهنمای عملی دیوان اروپایی حقوق بشر که البته الزام‌آور نیست، به‌دنبال شناخت هرچه بیشتر مفهوم دکترین سوء‌استفاده از فرایند دادرسی و معیارهای اعمال و اجرای آن در نهادهای حل‌و‌فصل اختلاف هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. الف) منابع فارسی

    - مقالات

    1. الهویی نظری، حمید و محمدی، عقیل (1394). تحلیل ابعاد اصل حسن‌نیت در حقوق بین‌الملل در پرتو رویۀ قضایی. حقوقی بین‌المللی، 32 (53)، 99-126.

    Doi: 10.22066/CILAMAG.2016.18535

    1. برزگرزاده، عباس (1400). اعمال مادۀ ۷۹ آیین‌نامۀ دیوان بین‌المللی دادگستری در رویه قضایی. پژوهش‌های حقوقی، 20 (48)، 59-88.

    Doi: 10.48300/jlr.2021.266126.1568

    1. کدخدایی، عباسعلی و محمدی، محمدرضا (۱۴۰۲)، سوء‌استفاده از حق و فرایند در پرتو رویۀ دیوان بین‌المللی دادگستری. حقوق عمومی، (4)، 1-32.

    Doi: 10.22054/qjpl.2024.73433.2899

    1. اکرمی، زهرا؛ حاتمی، علی اصغر؛ پاشازاده، حسن (1402). موانع و حیله‌های دادرسی در اجرای ارادی محکومیت‌های مالی با تاکید بر نظریۀ سوء‌استفاده از حق و رویۀ قضایی. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، 14 (32)، 33-63. Doi:22034/law.2023.50976.3117
    2. رضوی طوسی، لیلا؛ سیفی، سید جمال و محبی، محسن (۱۴۰۲). سوء‌استفاده از جریان رسیدگی در داوری‌های سرمایه‌گذاری. مطالعات حقوق عمومی، ۵۳ (1) 267-286.

    Doi:10.22059/jplsq.2021.319898.2713

    ب) منابع انگلیسی

    - Articles

    1. Brabandere, E. D. (2012). Good Faith, Abuse of Process and the Initiation of Investment Treaty Claims. International Dispute Settlement, 3, 609-636. Doi:1093/jnlids/ids008
    2. Branson, J. D. (2021). The Abuse of Process Doctrine Extended: a Tool for Right Thinking People in International Arbitration. International Arbitration. 38, 187-214. Doi:54648/joia2021011
    3. Fukunaga, Y. (2018). Abuse of Process under International Law and Investment Arbitration. ICSID Review, 33, 181-211.

    Doi:10.1093/icsidreview/six032

    1. Kolb, R. (2006). General Principles of Procedural Law. Oxford: Oxford University Press, 871-908.
    • Lemey, M. (2021). Incidental Proceedings Before the International Court of Justice: The Fine Line between Litigation Strategy and Abuse of Process. The Law and Practice of International Courts and Tribunals. 20, 5-29. Doi:1163/15718034-12341437

    - Documents

    • ECHR, (2022). Practical Guide on Admissibility Criteria. Paras 195, 197- 198, 200, 203- 205, 210, 215- 216
    • Human Rights Committee, (2008). General Comment No. 33. Ninety-Forth Session, Geneva.

    - Cases

    1. Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, (the Gambia V. Myanmar) Preliminary Objections, (2022), Judgment, I.C.J, Paras 47-49, 113.
    2. Bekauri v. Georgia, (2012). App no.14102/02, ECHR, Judgment, Preliminary Objections, Para 21.
    3. Bencheref v. Sweden, (2017). App no. 9602/15, ECHR, Decision, Para 39.
    4. Cherintsyn v. Russia, (2004). App no. 5964/02, ECHR, Decision, Paras 25-28. Gggggggggggggggg
    5. Dispute Concerning Delimitation of the Maritime Boundary between Mauritius and Maldives in the Indian Ocean (Mauritius v. Maldives) Preliminary Objections, (2021). Judgment ITLOS, No 28, Paras 337- 350, 354.
    6. Immunities and Criminal Proceedings (Equatorial Guinea v. France) Preliminary Objections, (2018). Judgment I.C.J, Paras 146, 151.
    7. Khadzhialiyev and Others v. Russia, (2008). App no.31013/04, ECHR, Judgment, Para 66-67.
    8. Matasaru v. the Republic of Moldova, (2020). App no. 44143/08, ECHR, Decision, Paras 36-39.
    9. Melnik v. Ukraine,(2006). App no.72286/01, ECHR, Judgment, Paras 58-60.
    10. Povilonis v. Lithuania, (2022). App no.81624/17, ECHR, Decision, Paras 92-101.
    11. A.S. v. France [GC], (2014). App no.43835/11, ECHR, Judgment, Para 67.
    12. L. and J.L. v. Croatia, (2015). App no.13712/11, ECHR, Judgment,
    13. Varbanov v. Bulgaria, (2000). App no.31365/96, ECHR, Judgment, Para 36.
    14. Zhdanov v. Russia, (2019). Apps nos.12200/08, 35949/11, 58282/12, ECHR, Judgment, Paras 82- 86.