مطالعه تطبیقی ماهیت حق حکر و حق پذیره در مذاهب اسلامی با تکیه بر قوانین موضوعه کشورهای اسلامی

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده حقوق دانشگاه ادیان و مذاهب

10.22034/law.2024.62500.3398

چکیده

حکر یکی از مسائل نوظهور در فقه اسلامی است که در قوانین کشورهای اسلامی منعکس شده و به عنوان یکی از حقوق متفرع بر مالکیت شناخته می‌شود. حق حکر عبارت است از حق عینی که با اجاره ملک موقوفه و تجویز احداث اعیان توسط مستحکر برای وی به وجود می‌آید. حق احداث بنا در ملک موقوفه در قبال وجه معینی جز اجرت سالیانه به محتکر اعطا می‌شود. اگرچه حکر در قوانین کشورهای اسلامی منبعث از فقه اسلامی است اما گاه تمایزاتی با آن دارد. شرایط حق حکر از قبیل مدت و وضعیت ملک موقوفه و قالب عقد تحکیر از جمله این تمایزات است. پذیره نیز از مسائل مستحدثه در فقه امامیه است که در قوانین پس از انقلاب در ادبیات حقوقی ایران وارد شده است. پذیره نیز عبارت از پرداخت درصدی از ارزش ملک موقوفه در اجاره آن در قبال استفاده از مال موقوفه و ایجاد حق احداث اعیان در ملک موقوفه است. ضرورت بحث از ماهیت حکر و پذیره به آن علت است که پذیره به نوعی اقتباس از حکر بوده است و از این جهت لازم است تمایز ماهوی حکر و پذیره در فقه اسلامی و قوانین ایران و کشورهای اسلامی بررسی شود. . با روش توصیفی تحلیلی تطبیقی به دست آمد که حکر بر خلاف حق پذیره علاوه بر قالب عقد اجاره، در قالب سایر عقود نیز قابل واگذاری و در فقه مذاهب اسلامی بر خلاف فقه امامیه تنها اختصاص به زمین‌های موقوفه بلااستفاده دارد. مدت واگذاری حکر معین بوده و در پذیره مدت نامعین است. تجویز تحکیر به دست قاضی است حال آنکه تجویز پذیره و شرایط آن به دست واقف و متولی مال موقوفه است. این تمایزات از پذیره وجهه‌ای متمایز از حکر را نمایان می‌کند که نشانگر استقلال نهاد پذیره از حکر می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مطالعات حقوق تطبیقی معاصر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 22 آبان 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار