2
دکتری حقوق عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان
10.22034/law.2023.57479.3295
چکیده
دوگانۀ همگرا و واگرای «مشروعیت» و«پذیرش زمینۀ اجتماعی»، الزام حکمی و حقوقی و یا حداقل، الزام اخلاقی را بر اقناع درونی استوار میسازد. در واقع، عمل بر پایة دلایل موجه، چیزی غیر از اجبار بیرونی یا ترس از مجازاتهای قانونی و فشار اجتماعی در اجرای برنامهها و رویکردهای حکمرانی است و در این میان، حقی را برای شهروندان و تکلیفی را بر ذمۀ حاکمیت صورتبندی مینماید. این نوشتۀ توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، به تحکیم و تقویت مبانی و ادلۀ حق بر اقناع در حقوق عمومی بهعنوان حق حاکم و مقدمۀ (معلقعلیه) شکلگیری تکالیف در نسبت حکومت و شهروندان ازجمله در حوزۀ تقنین و قضا میپردازد. این حق، مقولهای والاتر از حق دسترسی به اطلاعات بوده، میتواند بهعنوان حقی پیامدگرا الزامآوری قوانین و احکام قضایی را بر امری غیر از قوۀ قهریه و بر اساس قدرت نرم استوار سازد؛ همچنانکه لزوم اقناع در بهکارگیری اصول تفسیری مانند برائت و استصحاب در حوزۀ حکمرانی (برخلاف حوزۀ فردی و عبادی)، بهعنوان اصلی محدودکننده، رتبه و گسترۀ اعمال اصول لفظیه و عملیه را تنظیم مینماید. افزون بر این، حق بر اقناع میتواند کارآمدی عینی حکومت را در آستان افکار عمومی نشان دهد.
متولی، کاظم (1384).افکار عمومی و شیوههای اقناع. تهران: بهجت.
محسنی، حسن (1389). ادارۀ جریان دادرسی مدنی بر پایۀ همکاری و در چارچوب اصول دادرسی. تهران: سهامی انتشار.
مطهری، مرتضی (1386). سیری در سیرۀ ائمۀ اطهار. تهران: صدرا.
مک آیور، ر.م. (1354). جامعه و حکومت. ترجمۀ ابراهیم علی کنی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مککین لای، رابرت و لیتـل، ریچارد (1380). فرهنگ امنیت جهانی؛ امنیت جهانی؛ رویکردها و نظریهها. ترجمۀ اصغر افتخاری. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
میرسعید قاضی، علی (1382). تئوری و عمل در روابط عمومی و ارتباطات. تهران: مبتکران.
نصیرالدین طوسی، محمدبن محمد (1387). اخلاق ناصری. تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی.
هاشمی شاهرودی، سید محمود (1426). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهمالسلام. قم: مؤسسۀ دایرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهمالسلام.
- مقالات
ساداتی، سید محمدجواد و نوبهار، رحیم (1397). تأملی در زمینههای شکلگیری سیاست کیفری سختگیرانه در دهۀ نخست انقلاب اسلامی ایران. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، 9 (17)، 157-183.
ولیزاده، رحمان؛ موسوی، سید محمدصادق و عربیان، اصغر (1399). اعتبار و اثر حاکمیت نظام اقناع وجدان قاضی بر هدف دادرسی،پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، 16 (59)، 203-221.
هاشمی شاهرودی، سید محمود (1375). علم قاضی.فقه اهل بیت، 3 (9)، 9-27.
ب) منابع عربی
ابن براج، عبدالعزیز (1406 ق). المهذب. قم: اسلامی.
ابن سینا، حسینبن عبدالله (1376). الالهیات من کتاب الشفاء. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن سینا، حسینبن عبدالله (1373). منطق الشفا. تحقیق محمد سلیم سالم. قاهره: المطبعه الامیریه.
ابن منظور، محمدبن مکرم (2001 م). لسان العرب. بیروت: دار الصدر.
ابوعامر، محمد زکی (1985 م). الاثبات فی المواد الجنائیه. اسکندریه: المطبعة الفنیه للطباعه و النشر.
آملی، محمدتقی (بی تا). المکاسب و البیع. قم: الاسلامی .
انصارى، مرتضی (1411 ق). کتاب المکاسب. ج 1، قم: دار الذخائر.
حسینی حائری، کاظم (1415). القضاء فی الفقه الاسلامی. قم: مجتمع اندیشۀ اسلامی.
حسینی شاهرودی، محمود (1385). نتائج الافکار فی الاصول. قم: آل مرتضی.
طوسی، ابنحمزه ابیجعفر محمدبن علی (بی تا).التبیان فی تفسیر القرآن. تحقیق احمد حبیب قصیر العاملی. نجف اشرف: المطبعه العلمیه.
عبدالباقی، علی (1953 م). شرح الاجرائات الجنائیه. قاهره: دار النشر الجامعیه.
عبدالقادر، محمود سید احمد (بیتا).الإطار القانونی لتطویر نظم التقاضی وتکوین مبدأ الاقتناع القضائی. مصر: منشورات کلیة الحقوق جامعة المنصورة، دون سنة نشر.
علامه حلی، حسنبن یوسف (1414 ق). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
فارابی، محمدبن محمد (1413 ق).الاعمال الفلسفیه، تحصیل السعاده. تعلیق جعفر آل یاسین. بیروت: دار المناهل.
فارابی، ابونصر محمدبن محمد (1408 ق). المنطقیات. تحقیق و مقدمه: محمدتقی دانشپژوه. قم: مکتبة آیتالله مرعشی.
فخر المحققین، محمدبن حسن (1387).ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. قم: اسماعیلیان.
قلعجی، محمد رواس و قنیبی، حامد صادق (1408 ق). معجم لغه الفقهاء. تهران: دار النفائس.
کلینی، محمدبن یعقوب (1407 ق).اصول من الکافی. قم: دار الکتاب الاسلامی.
محقق کرکی، علیبن حسین (1414 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: مؤسسه آل البیت.
محمد سلامة، مأمون (1981 م). قانون الاجراءات الجنائیة معلقا علیه بآراء الفقه و احکام النقض. قاهره: دار الفکر العربی.
مسکویه، احمدبن محمد (1426 ق). تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق. تصحیح عماد الهلالی. قم: طلیعة النور.
مکارم شیرازی، ناصر (1411 ق). انوارالفقاهه ،کتاب البیع. قم: مدرسة امیرالمؤمنین (ع).
موسوی خمینی، سید روحالله (بی تا). تحریر الوسیلة. قم: دار العلم.
موسوی عاملی، محمدبن علی (1410 ق). مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام. قم: مؤسسة آلالبیت لاحیاء التراث.
Anderson, C.J., Blais, A., Bowler, S.(2005).Losers Consent: Elections and Democratic Legitimacy. Oxford: Oxford University Press.
Aronson, E. (1999). The Social Animal. California: Worth Publishers.
Baier, A. (1995). Moral Prejudices: Essays on Ethics. Cambridge: Harvard University Press.
Barnes J, ed. (1984). The Complete Works of Aristotle: The Revised Oxford Translation. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Booth, W. (2004). The Rhetoric of Rhetoric: The Quest for Effective Communication. Oxford, UK: Blackwell.
Francis J & III Mootz. (2016). Law, Hermeneutics and Rhetoric, London and New York: Routledge Taylor & Francis Group.
Gheciu, Alexandra. (2005). NATO in the New Europe The Politics of International Socialization After the Cold War. California: Stanford University Press.
Habermas J. (1984). The Theory of Communicative Action. Boston: Beacon.
Kelsen, H.(1970). The Pure Theory of Law, trans. from the 2nd revised and enlarged German ed. by M. Knight, Berkeley: UCP.
Kinder, Donald R. (2003). Communication and Politics in the Age of Information. New York: Oxford University Press.
King, Jean A. (1998). Making Sense of Participatory Evaluation Practice. In Understanding and Practicing Participatory Evaluation. San Francisco: Jossey-Bass.
Lasswell HD. (1948). The structure and function of communication in society. In The Communication of Ideas, ed. L Bryson, New York: Harper.
MacLeod, C.M (1998). Liberalism, Justice and Markets. Oxford: Clarendon Press.
McGuire W. (1969). The nature of attitudes and attitude change. In The Handbook of Social Psychology, ed. G Lindzey, E Aronson,. Reading, MA: Addison-Wesley, 1969.
O’Keefe DJ. (2016). Persuasion: Theory and Practice. Los Angeles: Sage. 3rd ed.
Parker, Jeffrey S. (2007). Economics of Evidence and Proof.Encyclopedia of Law and Society. David S. Clark, ed., Sage Publications.
Reich, Robert. (1990). Policy Making in a Democracy. In The Power of Public Ideas. Edited by Robert Reich. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Roberts, N.R. (1984). Attitudes and Attitude Change, United States: Mc Graw Hill.
Valadez, Jorge M. (2001). Deliberative Democracy, Political Legitimacy, and Self-Determination in Multicultural Societies. Boulder, CO: Westview Press.
Zaller, John. (1992). The Nature and Origins of Mass Opinion. New York: Cambridge University Press.
Zamir, Eyal and Ritov, Ilana, (2011). Loss Aversion,Omission Bias, and the Burden of Proof in Civil Litigation. Available at SSRN: http://ssrn.com.
Alkoby, Asher (2008). "Theories of Compliance with International Law and the Challenge of Cultural Difference". Journal of International Law and International Relations, (1), 125-160.
Arnstein, Sherry R (1969). “A Ladder of Citizen Participation”. Journal of the American Institute of Planners, (3), 202-243.
Becker, L.C (1996). “Trust as Noncognitive Security about Motives”. Ethics, (107), 11-38.
Brettschneider, Corey (2014). “Democratic Persuasion and Freedom of Speech: A Response to Four Critics and Two Allies”. Brooklyn Law Review, (79), 2-49.
Bulygin, E (1966). “Sentencia Judicial y Creación de Derecho”. La Ley, (124), 348-380.
Burnell, Peter and Reeve, Andrew (1984). “Persuasion as a Political Concept”. British Journal of Political Science, (14), 1-39.
Chayes, Abram and Handler Chayes, Antonia (1993). “On Compliance”. International Organization, (2), 100-149.
Christopher, Moore (2008). "Persuasion and Force in Plato's Republic", The Society for Ancient Greek Philosophy Newsletter, (350), 1-19. https://orb.binghamton.edu/sagp/350.
Brettschneider, Corey (2014). “Democratic Persuasion and Freedom of Speech: A Response to Four Critics and Two Allies”. Brooklyn Law. Review, (79), 1-19. Available at: https://brooklynworks.brooklaw.edu/blr/vol79/iss3/7.
Druckman, James N., et al (2010). “Competing Rhetoric Over Time”. The Journal of Politics, (72), 85-110.
Elster, Jon (1998). “Deliberation and Constitution Making”. Deliberative Democracy, (97), 87-119.
Fox, Jonathan (1996). “How Does Civil Society Thicken? The Political Construction of Social Capital in Rural Mexico”. World Development, (6), 1065-1099.
Checkel, Jeffrey; Jupille, Joseph & Caporaso, James (2003). “Integrating Institutions: Theory, Method, and the Study of the European Union”. Special Issue of Comparative Political Studies, (36), 530-570.
Kaplow, Louis (2011). “Burden of Proof”. Yale Law Journal, Forthcoming, (121), 95-120.
Michelman, Frank (2014). “Legitimacy and Autonomy: Values of the Speaking State”. BROOKlyn LAW Review, (79), 210-256.
Elbersci, Pedro Caballero (2021). “Justification of Judicial Decisions, From a Normativist and Inferentialist Approach Cogency”. Journal of Reasoning and Argumentation, (12), 5-49.
Finnemore M & Sikkink, K. (1998). International Norm Dynamics and Political Change. International Organization. 52(4).
Randolph, John and Bauer, Michael (1999). “Improving Environmental Decision-Making Through Collaborative Methods”. Policy Studies Review, (16), 160-196.
weeks, Edward C (2000). “The Practice of Deliberative Democracy: Results from Four LargeScale Trials”. Public Administration Review, (4), 321-370.
قائمی خرق, سید محسن, & لری نژاد, محمد. (1403). حق بر اقناع؛ چشماندازی از منظر مطالعات تطبیقی فقه و حقوق شهروندی. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر, 15(34), 207-244. doi: 10.22034/law.2023.57479.3295
MLA
سید محسن قائمی خرق; محمد لری نژاد. "حق بر اقناع؛ چشماندازی از منظر مطالعات تطبیقی فقه و حقوق شهروندی". مطالعات حقوق تطبیقی معاصر, 15, 34, 1403, 207-244. doi: 10.22034/law.2023.57479.3295
HARVARD
قائمی خرق, سید محسن, لری نژاد, محمد. (1403). 'حق بر اقناع؛ چشماندازی از منظر مطالعات تطبیقی فقه و حقوق شهروندی', مطالعات حقوق تطبیقی معاصر, 15(34), pp. 207-244. doi: 10.22034/law.2023.57479.3295
VANCOUVER
قائمی خرق, سید محسن, لری نژاد, محمد. حق بر اقناع؛ چشماندازی از منظر مطالعات تطبیقی فقه و حقوق شهروندی. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر, 1403; 15(34): 207-244. doi: 10.22034/law.2023.57479.3295