مطالعه تطبیقی مسئولیت مدنی سوء استفاده از حق در حقوق ایران و فرانسه

جعفری, احمد; ابهری, حمید; جرفی, هادی

doi:10.22034/law.2024.57450.3293

مطالعه تطبیقی مسئولیت مدنی سوء استفاده از حق در حقوق ایران و فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دکتری (رشته حقوق خصوصی) دانشکده حقوق و علوم سیاسی، تهران، ایران

² استاد گروه حقوق خصوصی، واحد مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، مازندران، ایران

³ دکتری حقوق خصوصی،دانشکده حقوق و الهیات و علوم سیاسی،واحد علوم تحقیقات ،دانشگاه ازاد اسلامی، تهران،ایران

10.22034/law.2024.57450.3293

چکیده

یکی از موضوع‌های بحث برانگیز در حقوق مسئولیت مدنی، استفاده از حق است؛ به عبارت دیگر، حق را تا چه میزان باید اجرا کرد؟ هرگاه اجرای حق شخص برای دیگران زیان‌بار باشد، وظیفه دارنده حق چیست؟ جهت کنترل میزان کیفیت اِعمال حق ضروری است که معیاری را مشخص کرد که از طریق آن بتوان سوء استفاده از حق را شناسایی کرد.
روش: این نوشتار از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه گرداوری به‌صورت اسنادی و کتابخانه‌ای و از طریق مطالعه قوانین و مقررات و منابع معتبر انجام شده است و اطلاعات به دست آمده به روش توصیفی و تحلیلی می‌باشد.
در باب یافته‌های پژوهش می‌توان بیان نمود، با وجود اینکه ماده ۱۳۲ قانون مدنی، مبنای نگاه قانون گذار به‌حکم سوء استفاده از حق است، اما ماهیت چندگونه حق موجب شده است که حد ترخص حق، دوسویه باشد؛ یعنی گاه سوء استفاده از حق ضمانت اجرا نداشته باشد و قانون‌گذار حکم اِعمال حق را مطلق گذارد و گاه اجرای منصفانه حق را ممنوع سازد؛ در خصوص قلمرو سوءاستفاده از حق باید بر این موضع، بود که نظریه سوءاستفاده از حق تنها در مقام اِعمال حق جاری می‌شود، در حالی که قاعده لاضرر به حیطه مرسوم تنها ناظر بر اجرای حق از قبیل حق مالکیت یا حق عبور محدود نیست.
در باب نتایج پژوهش می‌توان بیان نمود، محل جریان قاعده سو استفاده از حق، اعمال و اجرای حق است؛ و در نظام حقوقی ایران برای مقابله با ضرر ناشی از احکام حقوقی و جهت مبارزه با جواز اجرای حقی که به ضرر دیگری می‌انجامد، استفاده می شود. از سوی دیگر، در حقوق فرانسه در صورت سوءاستفاده در مقام اجرای حق، حکم جواز و اباحه اِعمال حق برداشته می‌شود و با نظریه نفی حکم رابطه تساوی پیدا میکند.

کلیدواژه‌ها