مطالعه تطبیقی سازوکارهای مشارکت عمومی در تعیین محتوای قانون اساسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق دانشگاه بجنورد

2 استادیار گروه حقوق مجتمع آموزش عالی گناباد

10.22034/law.2024.57310.3288

چکیده

قانونگذاران و نخبگان سیاسی نقش عمده ای در تصمیم گیری در مورد کیفیت و محتوای قانون اساسی ایفا می کنند. با این حال، اکنون شیوه های متفاوتی به منظور اثربخشی بیشتر به جایگاه و نقش مردم در مرحله تعیین مفاد قانون اساسی-به عنوان یکی از مراحل چهارگانه فرایند وضع قانون- وجود دارد تا از وضع قانون اساسی که صرفاً منعکس کننده دیدگاه های قانونگذاران و نخبگان است اجتناب شود و امکان تدوین و تصویب قانون اساسی جدید با درجه بالایی از مشروعیت عمومی را تقویت کند. تمرکز این پژوهش که به روش کتابخانه ای و با نگاهی توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است بر پیشنهاد فرصت‌هایی برای واقعی‌تر کردن فرآیند مشارکت مردمی در مرحله تعیین محتوای قانون اساسی است. یافته های پژوهش نشان می دهد در حالیکه هیچ الگوی واحدی برای نحوه بهره گیری از مشارکت عمومی در جهت تعیین محتوای قانون اساسی وجود ندارد، ترکیبی از روش ها شامل ارسال پیشنهادات، نظرسنجی، جلسات حضوری، همه پرسی مشورتی و هیأت های مشورتی می تواند با توجه به شرایط مورد استفاده قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که به افراد زیادی فرصت مشارکت برای اظهارنظر در خصوص مفاد مطلوب قانون اساسی داده می‌شود.مشارکت در این مرحله گرچه با مشروعیت و پیامدهای دموکراتیک مرتبط است، اما خطراتی را نیز به همراه دارد. چنانچه نحوه و میزان اثربخشی به آرای عمومی در تعیین محتوای قانون به وجه قانونی مشخص نشده باشد می‌تواند مشروعیت فرآیند را تضعیف کند و منجر به اختلاف و یا ایجاد چالش در تدوین متن نهایی قانون توسط مراجع صالح شود. برای حصول بهترین نتیجه، لزوم تدوین قوانینی که بصورت شفاف و با الزامی نمودن بهره گیری از مشارکت عمومی، سازوکارها و شیوه های تحقق مشارکت عمومی در تعیین محتوا را مشخص نمایند اجتناب ناپذیر است

کلیدواژه‌ها

موضوعات