مفهوم و ماهیت "مراقبت مقتضی" در حقوق بین الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه مفید

2 دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه مفید قم

10.22034/law.2024.57848.3307

چکیده

مفهوم "مراقبت مقتضی" و همچنین گستره ی تعهداتی که این ضابطه ی حقوق بین الملل دربرگیرنده ی آن است امروزه یکی از مباحث مهم و چالش برانگیز به شمار می‌آید. کارآمدی این معیار در عرصه‌های مختلف حقوق بین‌الملل هم‌چون حقوق بشر، حقوق بشردوستانه، حقوق بین‌الملل اقتصادی، حقوق مسئولیت بین‌المللی، حقوق محیط زیست و دیگر زمینه‌های حقوق بین‌الملل سبب شده است نگاشته‌های متعدد و تحقیقات فراوانی بَر گِرد این مفهوم صورت گیرد.
نوشتار پیش‌رو در همین راستا، مفهوم این ضابطه را از میان تحلیل نظریه اندیشمندان و در خلال رویه‌ی محاکم بین‌المللی این‌گونه یافته است: مراقبت مقتضی مفهومی است ذاتاً منعطف که تابع حقوق بین‌الملل را به حداکثر مراقبت و اهتمام در انجام تعهدات قرارداری و عرفی خود موظف می‌نماید. این تعهد حداکثری برای هر کشور و یا سازمان بین‌المللی بسته به موقعیت و شرایط، توانایی کشور و یا سازمان بین‌المللی، اهمیت منافعی که در معرض آسیب است و دیگر مولفه‌های موثر، متفاوت بوده و دستخوش تغییر خواهد بود. ضابطه‌ی مزبور از نظر ماهیت نیز نه صرفاً جز قواعد اولیه رفتار و نه ضوابط ثانویه مسئولیت است، بلکه هم‌چون حسن نیت، کیفیتی است که باید تعهدات اولیه با لحاظ آن ادا گردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات