مطالعۀ تطبیقی مبانی و معیارهای تحدید حق بر حریم خصوصی در عصر شیوع کرونا در حقوق ایران و فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشگاه تهران

چکیده

با شیوع پاندمی کووید 19، موضوع حریم خصوصی در سطح ملی و بین‌المللی در تعارض با روش‌های جلوگیری از انتشار این ویروس با چالش‌هایی مواجه شده است. تعارض حق حریم خصوصی اشخاص با دیگر حقوق، ازجمله حفظ حیات و سلامت دیگران و یا تأمین منافع عمومی، مستلزم اتخاذ رویکردی مناسب در برقراری تعادل میان حمایت از حریم خصوصی و لزوم دستیابی معقول و ضروری به اطلاعات مورد نیاز و اقدامات پیشگیرانه، بهداشتی و درمانی در راستای جلوگیری از سرایت پاندمی است. این نوشتار با نگاهی تطبیقی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و مطالعۀ دستورالعمل‌ها و پیگیری اقدامات عملی صورت‌گرفته، به بررسی ارکان و وضعیت حقوقی تقابل حفظ حریم خصوصی در مقابل حق شهروندان بر سلامت و مبارزه با پاندمی کووید 19 در دو کشور ایران و فرانسه و پاسخ به این پرسش پرداخته است که ایا کنترل پاندمی می‌تواند از موارد استثنای لزوم حفظ حریم شخصی افراد باشد و اگر پاسخ مثبت است، اصول و قواعد حقوقی حاکم بر آن کدام‌اند؟ نگارندگان در راستای پاسخ به این پرسش، بر خلأهای قانونی در نظام حقوقی کنونی ایران در حوزۀ قوانین ماهوی و در حوزۀ تعریف تشکیلات فنی که موجودیت و اختیارات آن برگرفته از مجاری تقنینی باشد تأکید دارند و بر این باورند که حریم خصوصی به‌عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین حوزه‌های حقوق بنیادین و سازوکار‌های تأمین آن در شرایط بروز بیماری‌های فراگیر به‌مثابه یک وضعیت اضطراری، می‌بایست در پرتو قانون‌گذاری‌های تخصصی و مبتنی بر اصول جهان‌شمول حقوق بشری مورد حمایت همه‌جانبه قرار گیرد؛ به‌نحوی که تأمین سلامت عمومی به‌عنوان ابزاری فراقانونی در جهت نقض حق بر حریم خصوصی عمل نکند ودولت‌ها در چهارچوب از پیش تعریف‌شدۀ حقوقی بتوانند در این حوزه تصمیم‌گیری و اقدام نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. الف) منابع فارسی

    - کتاب‌ها

    1. انصاری، باقر، حقوق حریم خصوصی، (تهران: سمت، چ 1، 1393).
    2. صادقی، حسین، مسئولیت مدنی در ارتباطات الکترونیک، ج 1، (تهران: میزان، 1388).

    - مقاله‌ها

    1. جاور، حسین و کشتگر، امیر، «ساحت‌های تأثیر قاعدۀ فقهی حفظ نظام بر حق حریم خصوصی»، مطالعات حقوق بشر اسلامی، ش 1 (1400).
    2. جلالی، علیرضا و ابوعطا، محمد، «وضعیت اضطراری و محدودیت حقوق بنیادین: بررسی اقدامات حکومت ایتالیا در مقابله با بیماری کرونا»، پژوهش حقوق عمومی، ش 67 (1399).
    3. حاجی‌پور، مرتضی، «بررسی تطبیقی اعمال حقوق بنیادین بشری در حقوق خصوصی»، مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، ش 2 (1397).
    4. رحمدل، منصور، «حق انسان بر حریم خصوصی»، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ش 70 (1384).
    5. سلطانی رنانی، محمد، «جریان قاعدۀ نفی ظلم در فقه عدلی مسلک»، مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، ش 21 (1399).
    6. شاملو، باقر و یوسفی، ابوالفضل، «وضعیت اضطرار عمومی در نظام بین‌المللی حقوق بشر»، حقوقی دادگستری، ش 96 (1395).
    7. قربان‌نیا، ناصر، «تعلیق اجرای حقوق بشر در شرایط اضطراری»، فقه و حقوق، ش 12 (1386).
    8. فغان‌نژاد، سعد‌اله و نوری، مهدی، «بررسی حقوق شهروندی در وضعیت بحران- مطالعۀ تطبیقی حقوق ایران، آمریکا، فرانسه»، مدیریت بحران، ش 1 (1391).
    9. فضایلی، مصطفی و رضا‌زاده، سجاد، «کاوشی در سازگاری اعلامیۀ اسلامی با اعلامیۀ جهانی حقوق بشر بر پایۀ دکترین حاشیۀ تفسیر»، مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، ش 19 (1398).
    10. نوبهار، رحیم، «از حفظ حکومت تا حفظ نظام»، پژوهش حقوق عمومی، ش 63 (1398).
    11. مقررات بهداشتی بین‌المللی (2005)، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار، ویرایش سوم، (1396).

    ب) منابع انگلیسی

    - Books

    1. Etienne Picard, “The Right to Privacy in French Law, Protecting Privacy”, Clarendon Press Oxford, (1998).
    2. Herman, Herbert, “Patients' Rights in the European Union: Cross-Border Care as an Example of the Right to Health Care”. European Journal of Public Health , ps 11-17, (1997).
    3. Kayser, Pierre, La protection De La Vie Privée Par Le Droit, (Paris: presses Universitaires d'Aix- Marseille, 3e édition, 1995).
    4. Long, Clarisa, Shaye Mendel, “Privacy and Pandemics”, Columbia Law School, scholarship Archive, (2020)
    5. Rothstein, Mark A, “Genetic Privacy and Confidentiality: Why They Are So Hard to Protect”, Journal of Law, Medicine & Ethic, Vol. 26, (1998).

    - Site

    1. <https://www.law.columbia.edu>
    2. <https://www.cncdh.fr/fr/publications/la-cncdh-souligne-les-dangers-de-lapplication-stopcovid>
    3. <bigdeliacademy.com>
    4. <https://www.dbfbruxelles.eu>
    5. <https://www.eurounews.farsi>
    6. <https://www.dictionnaire-juridique.com>
    7. <https://www.aa.com.tr/fa>
    8. <https://www.who.int/fr/news/item/19-11-2020->

    د) قوانین

    1. آیین‌نامۀ اجرایی قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، 1393
    2. قانون اساسی ایران
    3. قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، 1388
    4. قانون آیین دادسی کیفری
    5. قانون تجارت الکترونیکی، 1382
    6. قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران، 1387
    7. قانون طرز جلوگیری از بیماری‌های آمیزشی و واگیردار، 1320
    8. قانون مجازات اسلامی، 1392
    9. قانون مدنی ایران، 1307
    10. منشور حقوق شهروندی، 1395
    11. قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی‌، 1383
    12. Code De La Santé Publique Française 2020
    13. Déclaration Des Droits De L'homme Et Du Citoyen, 1789
    14. International Covenant on Civil and Political Rights, 1966
    15. International Health Regulation, 2005
    16. European Convention on Human Rights, 1950 
    17. La Constitution française, 1958