کاربست سنجه‌های عدالت‌ترمیمی‌نظام‌حقوقی‌ایران در حمایت از بزه‌دیدگان‌جنسی زیر18سال با مدل نیاز-حقوق

باقری, نفیسه; عظیم زاده, شادی; مهرا, نسرین; مهدوی ثابت, محمدعلی

doi:10.22034/law.2023.57151.3282

کاربست سنجه‌های عدالت‌ترمیمی‌نظام‌حقوقی‌ایران در حمایت از بزه‌دیدگان‌جنسی زیر18سال با مدل نیاز-حقوق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

² استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب،

³ دانشیار، ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

⁴ استادیار، ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

10.22034/law.2023.57151.3282

چکیده

با وجود رشد جرائم جنسی علیه کودکان و نوجوانان، این جرائم همواره کمترین میزان افشا و پیگیری قضایی را به خود اختصاص داده ‌است. در این راستا، عدالت ترمیمی می‌تواند مسئولیت‌پذیری و جبران خسارت را بدون تأثیرات تضعیف‌کننده بر مجازات سلب آزادی یا مستوجب حد و... به‌عنوان یک راه‌حل جایگزین برای رسیدگی به جرائم جنسی ارائه دهد. در دهه‌های اخیر بسیاری از جوامع با بهره‌گیری از RJ موفق به کاهش جرائم جنسی شده‌اند؛ اما هدفِ بیشتر برنامه‌های این نظام مشمول بازپروری بزهکارانِ نوجوان یا مجرمانی است که برای اولین بار مرتکب بزه شده‌اند. درحالی‌که کودکان و نوجوانان بزه‌دیدة جنسی خارج از محدودة این نظام قرار گرفته و چه بسا ناکامی و عدم تحقق وعدة RJ برای حمایتگری از بزه‌دیدگان و اجرای عدالت قابل‌پیش‌بینی خواهد بود. با وجود نرخ بالای بزه‌دیدگی‌های جنسی در دوران کودکی و کاستی‌های نظام عدالت کیفری در تعقیب چنین جرائمی، نیاز به برنامه‌های RJ با محوریت قربانیان زیر ‌18سال بیش از پیش احساس می‌شود . در این راستا تالی گال با نگاهی بر حقوق بشر کودکان و نوجوانان علاوه بر شناسایی و ارائه چارچوب حقوق مبتنی بر نیازهای آنها در نظام عدالت کیفری، به پتانسیل RJ توجه داشته و اصولی را برای اقدام پیشنهاد می‌کند. با عنایت به طرح مباحث عدالت ترمیمی در نظام قانونی و قضایی ایران، این پژوهش که به‌لحاظ نوع کیفی و به‌لحاظ روش توصیفی ـ تحلیلی است به دو مسئلۀ اصلی می‌پردازد: اول شناسایی و بیان استانداردهایی از عدالت ترمیمی جهت کمک و حمایت حداکثری از بزه‎دیدگان جنسی زیر18سال در مدل ارائه شده گال و دوم، چالش‌های پیش روی نظام حقوقی ایران در راستای عملیاتی شدن RJ .در شرایط موجودِ نظام حقوقی ایران، نتیجۀ تحقیق نشان می‌دهد «استفاده از کنشگران آموزش‌دیدۀ عدالت ترمیمی و بهره‌مندی از قابلیت‌ سازمان‌های مردم‌نهاد»، بهبود و درمان بزه‌دیدگان جنسی زیر ‌18سال را فراهم می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات