حدود استقلال شورای نگهبان (مطالعۀ موردی استقلال مالی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی شورای نگهبان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه بوعلی سینا

2 کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

شورای نگهبان به‌عنوان یکی از نهادهای اساسی، مانند هر نهاد دیگری، باید دارای استقلال کافی برای انجام وظایف مهم خود باشد؛ ولی حدود این استقلال باید قانونی بوده، از سوی مرجع صالح پیش‌بینی شده باشد. یکی از وجوه استقلال شورای نگهبان، تصویب مقررات مالی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی این نهاد است. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مشخص نشده است کدام نهاد این مقررات را برای شورای نگهبان تصویب کند. با توجه به این خلأ، در اوایلِ تشکیل شورای نگهبان، مجلس شورای اسلامی اقدام به تصویب قانون در این حوزه‌ها نمود که همگی این قوانین به تأیید شورای نگهبان رسید، ولی شورای نگهبان در سال‌های بعد از نظریات پیشین خود عدول نموده و در نهایت، در تاریخ 19 تیر 1386 با صدور نظریۀ تفسیری شمارۀ 21934/30/86 و به استناد اصول 4، 91 و 99 قانون اساسی، صلاحیت تصویب مقررات مالی، اداری، استخدامی را به این نهاد اختصاص داده است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی امکان مقررات‌گذاری شورای نگهبان برای خودش در حوزه‌های مالی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی می‌پردازد. یافتۀ این پژوهش آن است که با توجه به سکوت قانون اساسی در مورد مقررات‌گذاری شورای نگهبان و عدم ارتباط این تفسیر با اصول یادشده، صلاحیت عام قانون‌گذاری مجلس شورای اسلامی همچون روال گذشته در این حوزه حاکم است. همچنین پیشنهاد می‌‌شود به‌طور صریح تصویب مقررات داخلی شورای نگهبان به مجلس شورای اسلامی واگذار گردد.

کلیدواژه‌ها


  1. الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. امامی، محمد و استوار سنگری، کورش، حقوق اداری، ج 1، (تهران: میزان، چ 25، 1399).
    2. عمید، حسن، فرهنگ فارسی، (تهران: راه رشد، چ 1، 1389).
    3. فتحی، محمد و کوهی اصفهانی، کاظم، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به همراه نظرات تفسیری، مشورتی و... شورای نگهبان، (تهران: پژوهشکدۀ شورای نگهبان، چ 1، 1396).
    4. مرکز تحقیقات شورای نگهبان، مجموعۀ نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی، دورۀ چهارم، (تهران: دادگستر، چ 1، 1385).
    5. مرکز تحقیقات شورای نگهبان، مجموعۀ نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی، دورۀ هفتم، (تهران: معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات، چ 1، 1389).
    6. پژوهشکدۀ شورای نگهبان، مجموعۀ نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی، دورۀ هشتم، (تهران: پژوهشکدۀ شورای نگهبان، چ 1، 1392).
    7. معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج 1، (تهران: ادنا، چ 4، 1386).

    - مقالات

    1. تقی‌زاده، جواد؛ نجابت‌خواه، مرتضی؛ ذاکر عباسی، میثاق، «امکان‌سنجی صلاحیت مقررات‌گذاری شورای نگهبان»، مجله مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، ش 15 (1396).
    2. دارایی، علی، علی مشهدی، صدیقه قارقلی«تاملی بر ده برداشت در جایگاه قوه مقننه در اندیشه خبرگان قانون اساسی 1258»، مجله مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، ش 21 (1399).
    3. کدخدایی، عباسعلی؛ ابریشمی راد، محمدامین، «رویه شورای نگهبان در خصوص اصول و ضوابط حاکم بر ابتکار قانون»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، ش 13 (1395).
    4. مرادخانی، فردین؛ تکلو، سمیه، «تعدد نهادهای قانون‌گذاری با تاکید بر جایگاه مصوبات شورای عالی فضای مجازی در نظام حقوقی ایران»، مجله مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، ش 21 (1400).

    - قوانین

    1. طرح استخدامی کارکنان مجلس شورای اسلامی.
    2. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
    3. قانون اساسی جمهوری پنجم فرانسه.
    4. قانون تأسیس دبیرخانه شورای نگهبان مصوب 4/11/1360 مجلس شورای اسلامی.
    5. قانون تشکیلات شورای نگهبان مصوب 10/8/1377 مجلس شورای اسلامی.
    6. قانون راجع به اعتبارات بودجه مصوب شورای نگهبان مصوب 7/10/1361 مجلس شورای اسلامی.
    7. قانون شمول قانون برقراری حقوق وظیفه و مستمری نمایندگان مجلس و عائله تحت تکفل آنان در مقابل حوادث و سوانح ناشی از مسوولیت‌های خطیر نمایندگی و اصلاحیه‌های بعدی به اعضای شورای نگهبان مصوب 19/4/1362 مجلس شورای اسلامی.
    8. قانون محاسبات عمومی کشور مصوب 1/6/1366 مجلس شورای اسلامی.
    9. قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 8/7/1386 مجلس شورای اسلامی.
    10. قانون مقررات مالی شورای نگهبان مصوب 10/7/1362 مجلس شورای اسلامی.
    11. لایحۀ بودجۀ سال 1389 کل کشور.
    12. لایحۀ تشکیلات شورای نگهبان.
    13. لایحۀ مدیریت خدمات کشوری.