تحلیل حقوقی مادۀ 23 قانون اصلاحی قانون صدور چک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه قم

2 استاد پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای

3 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

از زمان تصویب قانون چک در 16 تیر 1355 به دلایل اقتصادی و اجتماعی، چک به‌عنوان یک سند تجاری از هدف اصلی خود که وسیلۀ پرداخت نقدی بوده، دور مانده و به وسیلۀ کسب اعتبار مبدل شده است. این امر موجب شد تا قانون‌گذار در چند نوبت اصلاحاتی را در قانون یادشده به‌عمل آورد. آخرین اصلاح این قانون در مورخ 13 آبان 1397 انجام گرفته است. یکی از نوآوری‌های درخور توجه در این اصلاحیه در مادۀ 23 پیش‌بینی شده است. به دلیل غیرمسبوق بودن چنین طریق و ترتیبی و نیز مبهم بودن نص این ماده، لازم است تا از جنبۀ ماهوی و شکلی مورد تدقیق قرار گیرد. نگارندگان این تحقیق با شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای این ماده را مورد بررسی قرار داده‌اند که از مهم‌ترین یافته‌های آن، عدم امکان توقیف عملیات اجرایی دادگاه حقوقی صادرکنندۀ اجرائیه با دستور قاضی دادسرا و یا دادگاه کیفری است؛ امری که درظاهر برخلاف آن از مادۀ یادشده برداشت می‌شود. همچنین درصورتی که دستور توقیف عملیات اجرایی از سوی دادگاه حقوقی در راستای درخواست صادر‌کننده قابل پذیرش باشد و دادرس صدور دستور را منوط به واریز تأمین نماید، این تأمین تنها از نوع وجه نقد و به میزان مبلغ چک (اجرائیه) خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


  1. الف) فارسی
  2. کتاب‌ها
    1. اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت (برات، سفته، اسناد در وجه حامل و چک)، (تهران: انتشارات سمت، چ 28، ۱398).
    2. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، (تهران: انتشارات گنچ دانش، چ 9، 1377).
    3. حاجیان، هانی، قانون شورای حل اختلاف در نظم حقوقی کنونی، (تهران: انتشارات مجد، چ 1، 1393).
    4. حیاتی، علی عباس، اجرای احکام مدنی در نظم حقوقی کنونی، (تهران: انتشارات میزان، چ 1، 1390).
    5. خدابخشی، عبدالله، حقوق حاکم بر اجرای آرای مدنی، (تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار، چ 1، 1393).
    6. سکوتی نسیمی، رضا، مباحثی تحلیلی از حقوق اسناد تجاری، (تهران: انتشارات مجد، چ 1، 1393).
    7. شبیرى زنجانى، سید موسى، کتاب نکاح‌، ج1، (قم: انتشارات مؤسسۀ پژوهشى راى‌پرداز‌،چ 1، 1419 ق‌).
    8. شمس، عبدالله، اجرای احکام مدنی، جلد اول، (تهران: انتشارات دراک، چ 1، ۱397).
    9. شمس، عبدالله، آئین دادرسی مدنی، جلد اول، (تهران: انتشارات دراک، چ 8، ۱384).
    10. شمس، عبدالله، آئین دادرسی مدنی، جلد سوم، (تهران: انتشارات دراک، چ 22، ۱393).
    11. صادق مزیدی، رسول، حقوق اسناد تجاری، (تهران: انتشارات جنگل جاودانه، 1392).
    12. عبدی‌پور، ابراهیم، مباحثی تحلیلی از حقوق تجارت، (قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چ 6، 1395).
    13. فرحناکیان، فرشید، قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، (تهران: انتشارات میزان، چ 9، 1395).
    14. قافی، حسین، شریعتی، سعید، اصول فقه کاربردی، ج 1، (تهران: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت، چ 9، 1392).
    15. کاویانی، کورش، حقوق اسناد تجاری، (تهران: انتشارات میزان، چ 1، 1383).
    16. محسنی، حسن، آیین دادرسی مدنی فرانسه، ج 2، (تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار، چ 1، 1394).
    17. مرتضوی، عبدالحمید، قواعد عمومی اسناد تجاری، (تهران: انتشارات جنگل جاودانه، 1392).
    18. نهرینی، فریدون، ایستایی اجرای حکم دادگاه، (تهران: انتشارات گنج دانش، 1392).

    - مقالات

    1. اسکینی، ربیعا، «قواعد حاکم بر تعهد تجاری در حقوق ایران»، مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ 62، ش 23 (1377).
    2. امینی، منصور و نیکوبیان، امیر «مفهوم‌شناسی اصول اجرای احکام مدنی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال هشتاد و یکم، ش 97 (1396).
    3. امینی، مهدی، «دفاع با تمرکز بر ایرادات رابطه‌ی پایه (منشأ) در روابط یدهای بلافصل سند تجاری»، فصلنامۀ رأی، دورۀ سوم، ش 8 (1393).
    4. جنیدی، لعیا و شریعتی نسب، صادق «وصف تجریدی در حقوق ایران با تأکید بر رویۀ قضایی»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 43، ش 1 (1392).
    5. صقری، محمد «اعتبار صحت ظاهری در حقوق تجارت (بحثی در حقوق ایران و فرانسه)»، نشریۀ دیدگاههای حقوق قضایی، ش 53 (۱390).
    6. عبدالملکی، مهدی، «اوصاف اسناد براتی در نظریه‌های حقوقی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، ش 69 (1389).
    7. عبدی‌پور، ابراهیم و فتوحی‌راد، علی «آثار حقوقی جعل امضای صادرکننده و ظهرنویس چک (مطالعۀ تطبیقی در نظامهای حقوقی رومی- ژرمنی، کامن‌لا و حقوق ایران)»، مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دورۀ نهم، ش 3 (1396).
    8. غمامی، مجید و اسعدی، سید حسین، «مطالعۀ آثار تقسیم دعوا به مالی و غیرمالی در فقه و حقوق ایران»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، سال هفتم، ش 13 (1395).
    9. فتوحی‌راد، علی، «تحلیل کارکرد چک و حقوق دارندۀ چک بابت تضمین»، مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دورۀ 2، ش 12 (۱399).
    10. قاسمی حامد، عباس و غفوری اصل، غزل،«لزوم احیای دادگاههای تجاری در ایران»، فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، دورۀ 19، ش 73 (1395).
    11. قربانی‌لاچوانی، مجید و دارش، فرشته، «تعلیق تأثیر و تعلیق انحلال در عمل صدور، ظهرنویسی و ضمانت اسناد تجارتی و قبول برات»، مجلۀ مطالعات حقوقی، ،دورۀ 12، ش 1 (1399).
    12. قلی زاده منقوطای، احد، «تحلیل حقوقی اصل تبدیل‌ناپذیری مال تأمین یا توقیف‌شده و استثناهای آن»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، سال دوازدهم، ش 25 (1400).
    13. کاتوزیان، ناصر، «ماهیت و اثر امارۀ حقوقی»، مجلۀ دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش 64 (1383).