جایگاه اصول پیشرفتۀ حقوق اداری و اصول دادرسی منصفانۀ اداری در مادۀ 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم و پیامدهای اقتصادی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه تبریز

چکیده

مادۀ 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم فرصت خاصی را پیشِ روی نظام دادرسی مالیاتی ایران و بازیگران اقتصادی قرار داده است. از یک سو، نظام «دادرسی فوق‌العادۀ مالیاتی» را در کنار «دادرسی عادی مالیاتی» به‌وجود آورده و از سویی دیگر، مهم‌ترین ظرفیت‌های دادرسی فوق‌العادۀ مالیاتی در این ماده تجمیع گردیده و محدود به این ماده شده است. نوشتار حاضر با درک چنین اهمیتی به این پرسش پاسخ داده است: مهم‌ترین اصول پیشرفتۀ حقوق اداری و اصول دادرسی منصفانۀ اداری در نظام دادرسی فوق‌العادۀ مالیاتی از چه جایگاهی برخوردار است؟ در این راستا با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، چنین نتیجه‌گیری شده است: نخست، این تحقیق توانسته است اصول مربوط به دادرسی منصفانۀ اداری را در چارچوبِ دادرسی فوق‌العادۀ مالیاتی شناسایی کند. دوم، با وجود شناسایی برخی از اصول دادرسی منصفانه، باید گفت که دادرسی منصفانه به‌عنوان یک تأسیس حقوقی از مادۀ 251 مکرر قابل استخراج نیست. سوم، تحقیق حاضر توانسته است بخشی از خلأهای حقوقیِ دادرسی فوق‌العادۀ مالیاتی را در خصوص اصول پیشرفتۀ حقوق اداری پر کند. چهارم، شایسته و بایسته است زمینه و فرایند مطلوبی برای امور مالیات‌ستانی اندیشیده شود تا از این طریق، امکان «اقتصادی‌سازی» امور مالیات‌ستانی افزایش یابد. در صورت تحمیل اصول پیش‌گفته در چارچوب مادۀ یادشده، زمینه برای اقتصادی‌سازی دادرسی فوق‌العادۀ مالیاتی فراهم خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع و مآخذ

    الف) فارسی

    - کتابها

    1. آخوندی، محمود، آیین دادرسی کیفری: اندیشه‌ها، ج 4، (تهران: نشر وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1378).
    2. باریکلو، علیرضا، مسئولیت مدنی، (تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1393).
    3. بهنیا، مسیح، اصل انتظار مشروع، (تهران: انتشارات خرسندی، 1393).
    4. رستمی، ولی؛ آقایی طوق، مسلم؛ لطفی، حسن، دادرسی عادلانه در مراجع اختصاصی اداری ایران، (تهران: انتشارات دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، 1388).
    5. شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی دورۀ بنیادین، ج 2، (تهران: انتشارات دراک، چ 9، 1385).
    6. شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی: دورۀ بنیادین، ج 2، (تهران: انتشارات دراک، چ 15، 1390).
    7. عباسی، بیژن، حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین، (تهران: نشر دادگستر، 1390).
    8. عطریان، فرامرز، ادارۀ خوب، (تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1396).
    9. غفاریان، احمد، آیین دادرسی مالیاتی، (تهران: انتشارات دانش‌پذیر، 1397).
    10. طاهری تاری، میرمحسن، آیین دادرسی مالیاتی، پارۀ نخست، دوم و سوم، (تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، 1395).
    11. طباطبایی ‌موتمنی، منوچهر، آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، (تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1370).
    12. فخار طوسی، جواد، حقوق متهمان (فقهی‌ـ حقوقی)، (قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1391).
    13. کریم‌زاده، احمد، تخلفات انتظامی قضات، (تهران: نشر میزان، 1381).
    14. محمودی، پدرام، اصول راهبردی دادرسی منصفانه، (تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1396).
    15. مرادی برلیان، مهدی، اصل تناسب، (تهران: انتشارات خرسندی، 1392).
    16. مرکز مالمیری، احمد، حاکمیت قانون، (تهران: مجلس شورای اسلامی، 1385).
    17. هداوند، مهدی و آقایی طوق، مسلم، دادگاه‌های اختصاصی اداری در پرتو اصول و آیین‌های دادرسی منصفانه (حقوق ایران و مطالعۀ تطبیقی)، (تهران: انتشارات خرسندی، 1396).

    - مقالات

    1.  الماسی، نجادعلی و حبیبی‌ درگاه، بهنام، «درآمدی برکیفیت دادرسی در فرایند دادرسی کارآمد»، مجلۀ دیدگاه‌های حقوق قضایی، دورۀ 17، ش 58 (1391).
    2. جمشیدیان، مهدی، «تحلیلی بر عامل مؤثر در ایجاد محدودیت بهره‌وری در سازمان صنعتی و بازرگانی»، توسعۀ مدیریت، سال ششم، ش 60 (1380).
    3. عباسی، بیژن، «تحلیل قواعد و شرایط شکل‌گیری اعمال اداری یک‌جانبه»، فصلنامۀ حقوق، دورۀ 43، ش 3 (1392).
    4. رستمی، ولی و پوررضائی فشخامی، محمود، «تحلیل ماهیت حقوقی دادخواهی مالیاتی موضوع مادۀ 251 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم»، پژوهشنامۀ مالیات، ش 36 (مسلسل 84)، (1396).
    5. فلاح‌زاده، علی‌محمد، «تحولات حق استماع در حقوق اداری انگلستان و ایران»، فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، سال پانزدهم، ش 41 (1392).
    6. هداوند، مهدی، «مهار قدرت و تحول آن در حقوق اداری»، نشریۀ حقوق اساسی، ش 8 (1386).

    ب) انگلیسی

    - Books

    24.Thomas, Robert, Legitimate Expectations and Proportionality in Administrative Law, (Oxford: Hart Publishing, 2000).

    25. Tridimas, Takis, The General Principles of EC Law, (Oxford: Oxford University Press, 1999).

    - Articles

    26.Ervin, Sam J., “Separation of Power: Judicial Independence, Law and Contemporary Problem”, Judicial Ethic, Vol. 35, No. 1, (1970), pp. 108-127.

    27.Shapiro, Martin, “Judicial Independence: the English Experience”, North Carolina Law Review, Vol. 55, No. 3, (1976), pp. 577-672.

    ج) قوانین

    1. دستورالعمل 42543 مورخ 18/10/1384
    2. دستورنامۀ ریاست «مرکز دادخواهی مالیاتی و صلاحیت حرفه‌ای» به شمارۀ 64990/17 مورخ 4/4/1397
    3. «دستورالعمل اجرایی تشکیل هیأت موضوع مادۀ 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم در مراکز استانها» پیوست بخشنامۀ وزیر امور اقتصادی و دارایی به شمارۀ 249931 مورخ 4/11/1396
    4. قانون مالیات‌های مستقیم، 1394
    5. قانون مسئولیت مدنی، 1339
    6. قانون اساسی