مطالعۀ تطبیقی حمایت از مصرف‌کنندۀ بعدی در حقوق ایران و ترکیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارومیه

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارومیه

چکیده

امروزه یکی از مشکلاتی که در رسیدگی به اختلافات راجع به مصرف‌کنندگان و تأمین‌کنندگان وجود دارد، شکایات و درخواست‌هایی است که از سوی اشخاصی به‌غیر از مصرف‌کنندۀ اصلی مطرح می‌‌شود و ایراد طرف مقابل شکایت (تأمین‌کننده) مبنی بر این است که شاکی یا مدعی خصوصی سمتی در دعوی مطروحه نداشته، بر این اساس تأمین‌کننده هیچ مسئولیتی در مقابل وی ندارد. در قانون حمایت ترکیه، حمایت از مشتری عمدتاً بر اساس قانون حمایت از مصرف‌کنندگان صورت می‌گیرد و در حقوق ایران نیز باید به همین نحو عمل شود. هدف قانون حمایت از مصرف‌کننده حمایت از مشتریانی است که در مرتبۀ اول با فروشنده یا عرضه‌کننده سروکار دارند. در این نوشته هدف، بررسی امکان حمایت از مصرف‌کنندۀ بعدی است، یعنی مصرف‌کننده‌ای که کالا یا خدمت را نه از تأمین‌کنندۀ اصلی، بلکه از خریداری‌ که قبلاً طی فرایند مصرف از فروشندۀ اصلی خریده است، تهیه می‌‌کند. موضوع این مقاله به روش تحلیلی- توصیفی در حقوق ایران و ترکیه مورد مطالعه قرار گرفته ‌است. بررسی رویۀ قضایی ترکیه نشان می‌دهد قانون حمایت از مصرف‌کنندگان منبع اصلی حمایت از مصرف‌کننده در کشور ترکیه است و قوانین این کشور راهکارهای بهتری برای حمایت از مصرف‌کنندۀ بعدی ارائه می‌کند. در نظام حقوقی ایران، حقوق مدنی امکان حمایت مناسب از مصرف‌کنندۀ بعدی را ندارد و این موضوع باید در قانون حمایت از مصرف‌کننده پیش‌بینی شود و تا تصویب قوانین حمایتی جدید بررسی ظرفیت قوانین موجود برای حمایت از مصرف‌کنندۀ بعدی ضرورت دارد.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع و مآخذ

    الف) فارسی

    - کتاب‌ها و مقاله‌ها

    1. ابراهیمی سالاری، تقی؛ مقدسی، محدثه؛ عاشورزاده، اعظم، «حقوق مصرف‌کننده از دیدگاه اسلام و عملکرد آن در اقتصاد ایران»، فصلنامۀ علمی ترویجی اقتصاد و بانکداری اسلامی، ش 10 ( 1394).
    2. اسدی فرد، مهدی، «مطالعۀ تطبیقی قابلیت استناد قراردادها در حقوق ایران با نگاهی بر حقوق انگلیس»، مجلۀ کانون، ش 13 (1391).
    3. بادینی، حسن و پناهی اصانلو، پانته آ، «نقدی بر قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان خودرو مصوب 1386»، فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، ش 1 (1391).
    4. بادینی، حسن، «نقدی بر مبنا و قلمروی مسئولیت مدنی عرضه‌کنندگان کالا و خدمات در قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان مصوب 1388»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، ش 58 (1391).
    5. تقی‌زاده، ابراهیم، حقوق بنیادین مصرف‌کننده «مطالعۀ تطبیقی قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان ایران با مقررات اتحادیه اروپا و اصول راهنمای سازمان ملل متحد»، دوفصلنامۀ دانشنامۀ حقوق اقتصادی (دانش و توسعۀ سابق)، ش 1 (1391).
    6. سلیمی، فضه و پارساپور، محمدباقر، «مبانی مسئولیت مدنی عرضه‌کننده در مقابل مصرف‌کننده؛ مطالعۀ تطبیقی در قانون حمایت از مصرف‌کنندگان و حقوق اتحادیۀ اروپایی»، مجلۀ پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ش 4 (1391).
    7. سلیمی، فضه، «حمایت از حقوق مصرف‌کننده در ادبیات حقوقی ایران»، وکیل مدافع، ش 5 (1391).
    8. شعاریان ستاری، ابراهیم، انتقال قرارداد: نظریۀ عمومی عقود معین، (تهران: نشر مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، چ 1، 1394).
    9. صادقی نشاط، امیر و حاج نجفی، حسنا، «هماهنگ‌سازی حقوق خصوصی در اتحادیۀ اروپا»، مطالعات حقوقی، ش 4 (1398).

    10.عبدالهی ویشکایی، سمیه، «بررسی انتقادی قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان»، مجلۀ راه وکالت، ش 22 (1398).

    11.کاتوزیان، ناصر، «محدودیت‌های آزادی قراردادی بر مبنای حمایت از مصرف‌کننده»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 38 (1387).

    12.محسنی، حسن؛ غفاری فارسانی، بهنام؛ شوشی‌نسب، نفیسه، «دعاوی جمعی و نقش آنها در احقاق حقوق مصرف‌کنندگان»، فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، ش 1 (1391).

    - قوانین

    13.قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ایران مصوب 1388.

    14.قانون تعزیرات حکومتی مصوب 1367 مجمع تشخیص مصلحت نظام.

    ب) ترکی استانبولی

    1. Baykan, R.: Tüketici Hukuku, Mevzuata ilişkin Yorum-Eleştiri-Öneri, (2. baskı, İstanbul, 2005).
    2. Yavuz,C./Acar,F./Özen,B.: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, (9. baskı, İstanbul, 2014).
    3. Gümüş,M.A.:6502SayılıTüketicininKorunmasıHakkındaKanunŞerhi,Cilt:1, (İstanbul, 2014).
    4. Gümüş, M. A.: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, (3. Bası, İstanbul, 2013).
    5. Eren, F: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, (Ankara, 2004).
    6. Ozanoğlu, Hasan, Tuketıcı Haorumması Açısından Taksıtle Satım Sözleleşmesı, (Ankara ,1999).
    7. Zevkliler, A/Aydoğdu, M.: Tüketicinin Korunması Hukuku, (3. baskı, Ankara, 2004).
    8.  Zevkliler, A./Gökyayla, K. E.: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, (14. bası, Ankara, 2014).
    9. 6502 Sayılı Tüketicinin KorunmasıHakkında Kanunu.
    10. 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu.
    11. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu.