نمایندۀ دولت در رسیدگی‌های دیوان بین‌المللی دادگستری؛ از مقام صالح برای اعلام تعهد تا اقدامات خارج از اختیار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری حقوق بین الملل دانشگاه تهران

چکیده

رویۀ قضایی بین‌المللی و دکترین به‌خوبی نشان می‌دهد که نمایندۀ دولت نزد دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیه‌ای خاص، ورای دفاع از مواضع و دیدگاه‌های دولت متبوع خود، صلاحیت پذیرش تعهد از سوی چنین دولتی را به هنگام رسیدگی‌های دیوان دارد. بنابراین، نماینده را باید در ردیف اشخاص و مقامات صالح برای اعلام تعهد از جانب دولت‌ها قرار داد. نمایندۀ دولت نزد دیوان، همانند هر شخص یا مقام صالح برای اعلام تعهد، ممکن است از صلاحیت‌های خود خارج شده، یا برخلاف مقررات داخلی دولت انتخاب‌کننده، تعهدی را پذیرا شود. هیچ رویۀ قضایی و حتی دکترینِ مشخصی دربارۀ آثار حقوقی چنین تعهدی وجود ندارد. اما از یک طرف با توجه به نقش مهمی که نماینده در راهبری حقوقی یک دولت نزد دیوان ایفا می‌کند و از طرف دیگر با توجه به صلاحیت ایجاد تعهد برای دولت مربوطه، لازم است که آثار حقوقی اظهارات خارج از اختیار نماینده مشخص شود. این مقاله ضمن مرور رویۀ قضایی و دکترینِ مویّد صلاحیت نمایندۀ یک دولت نزد دیوان برای پذیرش تعهد جدید، تلاش می‌کند تا به این پرسش پاسخ دهد که دولت‌ها چگونه و تحت چه سازوکاری می‌توانند به بی‌اعتباری اظهارات تعهدآور نمایندۀ خود نزد دیوان استناد نمایند. نتایج پژوهش در این مقاله بیانگر آن است که در برخی موارد، اعلام بی‌اعتباری اظهارات نماینده فوریت دارد و در موارد دیگر می‌توان زمان مشخصی را برای این کار لحاظ کرد.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع و مآخذ

    الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. کریمی، سیامک، نظام حقوقی حاکم بر اعمال یکجانبه دولت‌ها در حقوق بین‌الملل، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1399).
    2. میرعباسی، سید باقر و سادات‌میدانی، سید حسین، دیوان بین‌ا‌لمللی دادگستری در تئوری و عمل، ج 3، (تهران: نشر جنگل، 1384).

    - مقاله‌ها

    1. زمانی، قاسم و کوشا، سهیلا، «صلاحیت معوق دیوان بین‌المللی دادگستری با تأکید بر رأی دیوان در اختلاف میان دولت‌های جیبوتی و فرانسه (2008)»، پژوهش حقوق عمومی، ش 38 (1391).
    2. عزیزی، ستار و کریمی، سیامک، «آثار الزام‌آور اظهارات نمایندگان دولت‌ها در رسیدگی‌های دیوان بین‌المللی دادگستری»، تحقیقات حقوقی، ش 90، (1399).

    ب) خارجی

    - Books

    1. Aust, Anthony, Modern Treaty Law and Practice, (Cambridge, Cambridge University Press, 2nd Edition, 2007).
    2. Corten Olivier & Klein Pierre, The Vienna Conventions on the Law of Treaties: A Commentary, (Oxford: Oxford University Press, 2011).
    3. Dorr, Oliver & Schmalenbach, Kirsten, Vienna Convention on the Law of Treaties: A Commentary, (Heidelberg, Springer, 2012).
    4. Eckart, Christian, Promises of States under International Law, (Portland, Hart Publishing, 2012)
    5. Fitzmaurice, Malgosia & Elias, Olufemi, Contemporary Issues in the Law of Treaties, (Utrecht, Eleven International Publishing, 2005).

    10.Foakes, Joanne, The Position of Heads of State and Senior Officials in International Law, (Oxford, Oxford University Press, 2014).

    11.Klabbers, Jan, The Concept of Treaty in International Law, (The Hague, Kluwer Law, 1996).

    12.Rosenne, Shabtai, The Law and Practice of the International Court, 1920-2005, (Leiden, Martinus Nijhoff Publication, 3rd Edition, 2006).

    13.Villiger, Mark, (2009), Commentary on the 1969 Vienna Convention on the Law of Treaties, (Boston, Brill, 2009)

    - Articles

    14.Berman, Franklin, “Article 42”, Zimmermann, Andreas, Tomouschat, Christiant, Oellers-Frahm Karim, The Statute of The International Court of Justice: A commentary, (Oxford, Oxford University Press, 2006).

    15.Csatlós, Erzsébet, “The Legal Regime of Unilateral Act of States”, Miskolc Journal of International Law, Vol.7(2010).

    16.Degan, Vladimir, “Unilateral Act As Source of Particular International Law”, Finnish Yearbook of International Law, Vol.5 (1994).

    17.Gigante, A, “The Effect of Unilateral State Acts in International Law”, New York University Journal of International Law and Politics, Vol.2 (1969).

    18.Lister, Matthew, “The Legitimating Role of Consent in International Law”, Chicago Journal of International Law, Vol.11,(2011).

    19.Matheson, Michael, “Practical Aspects of the Agent’s Role in Cases Before The International Court”, The Law and Practice of International Courts and Tribunal, Vol.1 (2002).

    20.Messenger, Gregory, “The Practice of Litigation at the ICJ: the Role of Counsel in the Development of International Law”, Hirsch, Moshe, Andrew Lang, Research Handbook on the Sociology of International Law, (Massachusetts, Edward Elgar Publishing, 2017).

    21.Negri, Stefania, “Equality of Arms – Guiding Light or Empty Shell?”, Bohlander, M. (ed), International Criminal Justice: A Critical Analysis of Institutions and Procedures, (London, Cameron, 2007).

    22.Pellet, Alain, “The Role of the International Lawyer in International Litigation”, Wickremasinghe, Ch, The International Lawyer as Practitioner, (London, British Institute of International and Comparative Law, 2000).

    23.Rubin, Alfred, “The International Legal Effects of Unilateral Declarations”, AJIL, Vol.71 (1977).

    24.Sands, Philippe, “Interaction between Counsel and International Courts and Arbitral Tribunals: Ethical Standards for Counsel”, Wolfrum Rüdiger & Ina Gätzschmann, International Dispute Settlement: Room for Innovations?, (London, Springer, 2013).

    25.Tassinis, Orfeas Chasapis, “Preliminary Issues Posed by the Doctrine of Forum Prorogatum and the Case of Djibouti v. France”, International Community Law Review, Vol.15 (2013).

    26.Thirlway, Hugh, “The Law and Procedure of the International Court of Justice 1960–1989: Part Nine”, BYIL, Vol.69 (1998).

    27.Tomuschat, Christian, “Article 36”, Zimmermann Andreas Tomouschat, Christiant, Oellers-Frahm Karim, The Statute of The International Court of Justice: A commentary, (Oxford, Oxford University Press, 2006).

    28.Waldock, C. H. M, “Forum Prorogatum or Acceptance of a Unilateral Summons to Appear before the International Court”, International Law Quarterly, Vol.2 (1948).

    29.Woolaver, Hannah, “From Joining to Leaving: Domestic Law’s Role in the International Legal Validity of Treaty Withdrawal”, EJIL, Vol.30 (2019).