شیوۀ انتزاعی محاسبۀ خسارات در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا با مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز،

3 استادیار دانشگاه آزاداسلامی واحد شیراز

4 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

چکیده

شیوۀ انتزاعی محاسبۀ خسارت یکی از روش‌های محاسبۀ خسارت قراردادی به پول است که در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا در کنار شیوۀ عینی شناسایی شده است. بر مبنای روش عینی که در مادۀ 75 کنوانسیون پیش‌بینی شده است، در پی نقض قرارداد از سوی متعهد، شخص زیان‌دیده می‌تواند اقدام به انعقاد قرارداد جایگزین نماید و تفاوت قیمت قرارداد اصلی و قرارداد جایگزین را از ناقض قرارداد مطالبه کند. این درحالی است که بر اساس روش انتزاعی که در مادۀ 76 کنوانسیون بیان شده، بعد از نقض قرارداد از سوی متعهد، تفاوت میان قیمت قرارداد اصلی و قیمت کالا در بازار از ناقض قرارداد مطالبه می‌شود. در راستای اجرای اصل جبران کامل خسارت این سؤال مطرح است که در نحوۀ محاسبۀ خسارت، کدام‌یک از دو روش عینی و انتزاعی اولویت دارد؟ درصورتی که اعمال شیوۀ انتزاعی در مقابل قاعدۀ کاهش خسارت قرار گیرد، آیا دادگاه در تعیین میزان خسارت ملزم به رعایت قاعدۀ کاهش خسارت است؟ این تحقیق درنظر دارد با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی روش انتزاعیِ محاسبۀ خسارت در کنوانسیون و حقوق ایران بپردازد. به اجمال می‌توان گفت اجرای شیوۀ انتزاعی حاصل اعمال اصل جبران کامل خسارت است و معمولاً شیوۀ انتزاعی زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که شخص زیان‌دیده نتواند بر اساس روش عینی اقدام به انعقاد معاملۀ جایگزین نماید. اعمال روش انتزاعی محاسبۀ خسارت همسو با قاعدۀ کاهش خسارت است. با اینکه شیوۀ انتزاعی در قوانین و مقررات حقوق ایران پیش‌بینی نشده است، ولی مانعی وجود ندارد که دادگاه‌ها برای جبران خسارت به این روش متوسل شوند، زیرا روش انتزاعی از سوی دکترین پذیرفته شده و کاربرد آن منطبق با عقل سلیم است.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع و مآخذ

    الف) فارسی

    1. ابهری، حمید و کاویار، حسین، «نظریۀ تقلیل خسارت در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا (1980 وین) و حقوق ایران»، دانش حقوق مدنی، ش 1 (1392).
    2. بادینی، حسن؛ تقی‌زاده، ابراهیم؛ علیدوستی شهرکی، ناصر؛ پناهی اصانلو، پانته‌آ، «تأثیر اصل جبران کامل خسارات در شیو‌ه‌های عینی و انتزاعی ارزیابی خسارت در بیع بین‌المللی کالا»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ش 1 (1395).
    3. پناهی اصانلو، پانته‌آ، خسارات و نحوۀ ارزیابی آن در بیع بین‌المللی کالا با مطالعۀ تطبیقی در اسناد بین‌المللی، پایان‌نامۀ دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه پیام نور، (1395).
    4. حاجی‌پور، مرتضی، «قلمرو جبران خسارت در پرتو رأی وحدت رویۀ شمارۀ 733 دیوان عالی کشور»، آموزه‌های فقه و مدنی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 22 (1398).
    5. حجازی، احمد، «معیار‌های سنجش ارزش اموال مصادره‌شدۀ بیگانگان در آراء دیوان دعاوی ایران و ایالات متحده»، دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی، ش 14-15 (1370).
    6. خسروی فارسانی، علی، خسارت تنبیهی و امکان مطالبۀ آن در حقوق ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکدۀ علوم قضایی و خدمات اداری، (1389).
    7. رنجبر، مسعودرضا، تعیین خسارت ناشی از نقض قرارداد، (تهران: میزان، چ 2، 1391).
    8. داراب‌پور، مهراب، تفسیری بر حقوق بیع بینالمللی کنوانسیون 1980 وین، ج 3، (تهران: گنج دانش، چ 3، 1395).
    9. شعاریان، ابراهیم، با قافلۀ عدالت، یادنامۀ دکتر ناصر کاتوزیان، (مجموعه‌ای از مقالات اهدایی به مرحوم دکتر کاتوزیان)، (تبریز: ستوده، چ 1، 1393).

    10.شعاریان، ابراهیم و شیرین بیگ‌پور، رویا، (1398)، «تأثیر انواع نقض قرارداد بر ضمانت اجرای آن با تأکید بر اسناد بین‌المللی»، پژوهش‌های حقوق خصوصی، ش 26 (1398).

    11.شعاریان، ابراهیم و رحیمی، فرشاد، حقوق بیع بین‌المللی، (تهران: شهر دانش، چ 2، 1395).

    12.شعاریان، ابراهیم و مولایی، یوسف، «شرایط و موانع اعمال قاعدۀ تقلیل خسارت»، پژوهش‌های حقوق خصوصی، ش 3 (1392).

    13.شهیدی، مهدی، آثار قراردادها و تعهدات، (تهران: مجد، چ 1، 1382).

    14.صادقی، محسن، «شیوه‌های‌ جبران‌ خسارت‌ ناشی‌ از نقض‌ تعهد قراردادی‌ در کنوانسیون‌ بیع‌ بین‌المللی‌ کالا»، پژوهش‌های حقوقی، ش 5 (1383).

    15.صفایی، حسین؛ عادل، مرتضی؛ کاظمی، محمود؛ میرزانژاد، اکبر، «حقوق بیع بین‌المللی با مطالعۀ تطبیقی»، (تهران: دانشگاه تهران، چ 2، 1387).

    16.غفاری فارسانی، بهنام، «اثر نقض قابل پیش‌بینی بر روابط قراردادی»، مجلۀ حقوق خصوصی، ش 2 (1388).

    17.کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، ج 1، (تهران: سهامی انتشار، چ 5، 1387).

    18.لطفی‌زاده اطهر، وجیه‌الله، مطالبۀ خسارت در کنوانسیون بیع بینالمللی کالا، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه شهید بهشتی، (1375).

    19.نعیمی، هادی، خسارت قابل مطالبه در مسئولیت قراردادی در حقوق ایران، انگلیس و ایالات متحدۀ امریکا، پایان‌نامۀ دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه شهید بهشتی، (1393).

    ب) انگلیسی

    20. Bridge, MG, Contractual Damages for Intangible Loss: A Comprehensive Analysis, Hart Publishing, (1984).

    21. Cooter, R. D “The Best Right Laws: Value Foundations of the Economic Analysis of Law”, Notre Dame Law Review, 64, (1989).

    22. Chengwei, L, Remedies for Non- performance perspective from CISG, UNIDROIT principles and PECL, United States, Huntington: Juris publishing, (2007).

    23. Honnold, John, Uniform law for international sales, under the 1980 United Nations convention, Detherlands: kluwer Publishing, (1982).

    24. Saidav, Djakhongir, The law of damages in the international sale of good, North America (US and Canada): Hart Publishing, (2008).

    25. Zeller, B., Damages under the Convention on Contracts for the International Sale of Goods, Oceana: NY Publishing, (2005).

    26. http://cisgw3.law.pace.edu/cisg/biblio/knappbb74.html.

    27. http://cisgw3.law.pace.edu/cisg/biblio/knappbb75.html.

    28. http://cisgw3.law.pace.edu/cisg/biblio/knappbb76.html.

    29. http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/1978draft.html.

    30. http://cisgw3.law.pace.edu/cases/930120c1.html.