The Review of Ayatollah Sanei's Opinion on the Blood Money of Moslem man and Woman

Document Type : Research Paper

Author

Assistant Professor of Jurispradence and Islamic Law Department, Shahid Madani University.

Abstract

For decades, inequality in paying the male and female diya (or blood money)
has been debated and researched not only among the jurisprudents in the field of
jurisprudence, but also outside this field. Except two Sunni scholars(Assam and
Ibn Olayh), the rest of Ulama are of the opinion that the female diya is half that
of males’. This religious verdict cannot belittle the high and true human values
pertaining to man and woman. The only person who has issued a fatwa
regarding the equality of the male and female diya is Ayatollah Saanei.
Following his fatwa, lots of debates have been ensued and lots of viewpoints
have been suggested. In this article, we shall analyze the above point as a
jurisprudential issue in light of the current useful, accepted Jurisprudence. The
views of Ayatollah Saanei as delineated in his book The Equality of Male and
Female Diya, Muslim or non-Muslim, which is based on his jurisprudential
points, will be quoted, analyzed, and criticized. We are of the opinion that
jurisprudential issues and questions must be inferred and dealt with based on
specialized methodology and basic principles of Ijtehad. No Mujtahid abides by
methodology outside this mainstream. If Javaheri jurisprudence is dynamic, it is
because it was emphasized and ascertained by late Imam Khomeini (PBUH),
because it can be adapted to the conditions of and go with the contemporary
civilization, and because it can be interpreted with a knowledge of the
spatiotemporal elements of a given period. In this regard, we must confess that
Islamic rules as proposed by Islam, as the last and the most complete religion,
can never be limited to a certain time or to specific circumstances only. If
somebody thinks in opposition to this line of thought or has a different
viewpoint, they have not only blackmailed the aforementioned dynamism in
jurisprudence but also have caused it to stop. Therefore, taking the high
competence and ability of Shia jurisprudence together with the openness of the
channels of jurisprudence for research, in mind, there will be felt no need to
disturb the main principles of reasoning, when a deficiency regarding female
diya may occur, at a certain period of time, or, as regards special cases, because
these lacks and shortages can be compensated for by other means.

Keywords


  1. قرآن کریم
  2. نهج‌البلاغه

الف) عربی

  1. ابراهیم بن محمد عبدالله بن محمد ابن مفلح، ابواسحاق برهان‌الدین (1423 ق)، المبدع شرح المقنع، ریاض: دار عالم الکتب.
  2. ابراهیم بن موسی اللخمی الغر ناطی المالکی (بی‌تا)، الموافقات فی اصول الفقه، تحقیق: عبدالله دراز، بیروت: دارالمعرفة.
  3. ابن براج، طرابلسی، قاضی عبدالعزیز (1406 ق)، المهذب، دفتر انتشارات جامعۀ مدرسین.
  4. ابن داود، ابوجعفر احمد بن محمد (1383 ق)، رجال ابن داود، انتشارات دانشگاه تهران.
  5. ابن صوفیان، ابراهیم بن محمد بن سالم (1409 ق)، منارالسبیل فی شرح الدلیل، محقق: زهیرا لشاویش،المکتب الإسلامی.
  6. ابن قدامه (بی‌تا)، الشرح الکبیر، بی‌نا.
  7. ابن‌بابویه، محمد بن علی (1387 ق)، عیون اخبار الرضا (ع تهران: نشر جهان.
  8. ابو عمر یوسف بن عبدالله القربطی (2000 م)، الإستذکار الجامع لمذاهب فقهاء الأمصار، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  9. ابو محمد محمود بن احمد، بدراالدین العینی (1420 ق)، البنایة فی شرح الهدایة، چ‌اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  10. ابوالحسین محیی بن أبی الخیر (1421 ق)، البیان فی مذهب الإمام الشافعی، محقق: قاسم محمد النوری، چ‌اول، جده: دارالمنهاج.
  11. ابوزکریا محیی دین النووی (بی‌تا)، المجموع فی شرح المهذب، مکتبِ المسجد النبوی الشریف.
  12. اردبیلی، احمد بن محمد (1403 ق)،مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، چ‌اول، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
  13. بحرانی، هاشم بن سلیمان(1416 ق)، البرهان فی تفسیرالقرآن، چ‌اول، تهران: بنیاد بعثت.
  14. برقی، احمد بن محمد بن خالد (1383 ق)، رجال برقی، انتشارات دانشگاه تهران.
  15. البهوتی، منصور بن ادریس (1402 ق)، کشاف القناع، عن متن الإقناع، تحقیق: هلامصیلحی مصطفی هلال، بیروت: دارالفکر .
  16. تبریزی، جواد بن علی (1428 ق)، تنقیح مبانی الاحکام، کتاب الدیات، دارالصدیقة الشهیدة (س).
  17. تقی الدین أبی بکر (1994 م)،کفایة الاخبار فی حل غایة الاختصار، تحقیق علی عبدالحمید بلطجی و محمد وهبی سلیمان، دمشق: دارالخیر.
  18. حائری، سید علی بن طباطبایی (1418 ق)، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، (ط– الحدیثه)، مؤسسة آل البیت (ع).
  19. حّر عاملی، محمد بن حسن بن علی (1409 ق)، وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت (ع).
  20. حکیم، سید محمد سعید طباطبایی (1427 ق)، فقه المرأة المسلمة، دارالهلال.
  21. حلبی، ابن زهره، حمزة بن علی حسینی (1417 ق)، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع)، چ‌اول.
  22. حلّی، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد (1411 ق)، السّرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات جامعۀ مدرسین.
  23. حلّی، حسین بن یوسف بن مطهر (1411 ق)، رجال العلامة الحلّی، قم: دارالزخائر.
  24. خوانساری، سید احمد (1405 ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، مؤسسۀ اسماعیلیان.
  25. خویی، سید ابوالقاسم (1410 ق)، معجم رجال الحدیث، قم: مرکز نشر آثار شیعه.
  26. دیلمی، سلاّر، حمزة بن عبدالعزیز (1404 ق)، المراسم العلوّیة و الاحکام النبویة فی الفقه الإمامی، منشورات الحرمین.
  27. زروق، شهاب الدین أبوالعباس البرنی (1427 ق)، شرح زروق علی متن الرسالة لإبن أبی زید القیرانی، چ‌اول، بیروت: دارالکتب العلمیة .
  28. الشافعلی، محمد بن ادریس ابوعبدالله (1393 ق)، الأم، بیروت: دارالمعرفة.
  29. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1413 ق)، مسالک الافهام إلی تنقیح شرایع الاسلام، مؤسسة المعارف الإسلامیه.
  30. شیخ طوسی، أبی جعفر محمد بن الحسن (1390 ق)، تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید، چ‌سوم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
  31. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا)، رجال طوسی، نجف: المکتبة المرتضویة.
  32. شیخ مفید، محمد بن نعمان عکبری (1413 ق)،المقنعة، کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید.
  33. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق)، احکام النساء، کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید.
  34. شیرازی، ناصر مکارم (1442 ق)، بحوث فقهیة هامة، انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (ع).
  35. علاءالدین السمرقندی (1405 ق)، تحفة الفقهاء، بیروت: دارالکتب العلمیة، (کتاب الدیات).
  36. علاءالدین الکاسانی (1982 م)، بدائع الصنائع، بیروت: دارالکتاب العربی.
  37. علماء نجد الأعلام، عبدالرحمن بن محمد بن قاسم (1417 ق)، الدررالسنّیة فی الاجوبة النجدیة، بی‌نا.
  38. غزالی، محمد بن محمد (1413 ق)، المستصفی فی علم الاصول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  39. الفوزان، صالح بن فوزان بن عبدالله (1423 ق)، الملخص الفقهی، ریاض: دارالعاصمه.
  40. کشی، محمد بن عمر (1348)، رجال کشی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
  41. کلینی، محمد بن یعقوب (1365)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه، (8 جلدی).
  42. لنکرانی، محمد فاضل موحدی (1418 ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله، الدیات، مرکز فقهی ائمۀ اطهار (ع).
  43. مامقانی، شیخ عبدالله (1350 ق)، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف اشرف: المکتبة المرتضویة.
  44. الماوردی، ابوالحسن (بی‌تا)، الحاوی الکبیر، بیروت: دارالنشر و دارالفکر.
  45. المقدسی، عبدالرحمن بن ابراهیم بن احمد (1426 ق)، العدة شرح العمدة، محقق: صلاح بن محمدعویضة، چ‌دوم، دارالکتب العلمیه.
  46. المقدسی، عبدالله بن قدامة (بی‌تا)، الکافی فی فقه الإمام المبجل احمد بن حنبل، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  47. المقدسی، عبدالله بن قدامة (1405 ق)، المغنی فی فقه الإمام احمد بن حنبل الشیبانی، بیروت: دارالفکر.
  48. المنهاجی الأسیوطی، شمس‌الدین محمد بن احمد (1417 ق)، جواهر العقود و معین القضاةو الموقعین و الشهود، چ‌اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  49. المیدانی الدمشقی الشافعی، مصطفی دیب البغا (1409 ق)، التذهیب فی ادلة متن الغایة و التقریب المشهور، متن أبی شجاع فی الفقه الشافعی، چ‌چهارم، دارابن کثیر، دمشق، بیروت.
  50. میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن (1430 ق)، القوانین المحکمة فی الاصول (ط – جدید)، چ‌اول، احیاء الکتب الإسلامیه.
  51. نجاشی، احمد بن علی (1407 ق)، رجال النجاشی، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
  52. نجفی، محمدحسن (1404 ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، داراحیاء التراث العربی.

ب) فارسی

55 صانعی، یوسف (1390)، فقه و زندگی 3، برابری دیه‌ی (زن و مرد مسلمان و غیرمسلمان)، مؤسسۀ فرهنگی فقه الثقلین.

  1. ـــــــــــ (1388)، فقه و زندگی 2، برابری قصاص (زن و مرد مسلمان و غیرمسلمان)، مؤسسۀ فرهنگی فقه الثقلین.