An Economic Analysis of Law from a Jurisprudential Perspective in Iran's Legal System

Document Type : Research Paper

Authors

1 Ph.D. in private law, Bu-Ali Sina University Hamadan

2 Professor at Bu-Ali Sina University Hamadan

3 Assistant Professor at Bu-Ali Sina University Hamedan

Abstract

The economic analysis of law is a new product of the link between law and economics, according to which legal rules are evaluated by economic methods. The historical study of the formation of this method of analysis shows that changing the attitude of lawyers and economists from idealism to realism and, consequently, changing their way of studying from formalism in the nineteenth century into realism leads to the creation of this method. The main question of the present research is whether this realistic approach can be adapted to the principles and legal rules of Iran. This question arises from the fact that Iran's law in accordance with Articles Fourth and One hundred and sixty-seven of the Constitution, based on Islamic law and Shi'i jurisprudence and due to the dominance of the rules of jurisprudence over it, is Compliant with idealism, not realism. Accordingly, the purpose of this research is to establish that the basis of the theory of economic analysis of the law is compatible with the jurisprudential foundations of Iranian law or not. The result of the research shows that economic analysis of law is not subject to purely realist thinking, and some of its types are based on idealism. Moreover, Iran's law is not purely idealistic, and some religious sources are realistic. Therefore, using the economic analysis of law to analyze the sources and rules of Iran's law is possible. However, the use of economic methods cannot be applied uniformly in all areas of law. In the economic fields of law, the use of economic analysis is both to determine efficiency and to determine the purpose of legal rules and institutions, but in non-economic fields, the application of economics is limited to efficiency

Keywords

Main Subjects

References

  1.  

    الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. دادگر، یدالله، اصول تحلیل اقتصادی خرد و کلان، (تهران: نشر آماره، چ 2، 1392).
    2. صفایی، حسین و امامی، اسدالله، مختصر حقوق خانواده، (تهران: میزان، چ 14، 1386).
    3. طوسی، عباس، تحلیل اقتصادی حقوق شرکت‌ها، (تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، چ 1، 1393).
    4. کاتوزیان، ناصر، مقدمۀ علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، (تهران: شرکت سهامی انتشار، چ 50، 1385).
    5. کاتوزیان، ناصر، فلسفۀ حقوق، ج 2، (تهران: شرکت سهامی انتشار، چ 5، 1393).
    6. کاتوزیان، ناصر، الزام‌های خارج از قرارداد؛ مسئولیت مدنی، قواعد عمومی، ج 1، (تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چ 13، 1372).
    7. کاتوزیان، ناصر، کلیات حقوق؛ نظریۀ عمومی، (تهران: شرکت سهامی انتشار، چ 4، 1394).
    8. محمدی، ابوالحسن، مبانی استنباط حقوق اسلامی، (تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چ 27، 1386).
    9. نورث، داگلاس سی، نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمۀ محمدرضا معینی، (تهران: سازمان برنامه و بودجه، چ 1، 1377).

    - مقالات

    1. آقانظری، حسن؛ توکلی، محمدجواد و بیدار، محمد، «معناشناسی «مکتب»، «نظام» و «علم» در ادبیات اقتصاد اسلامی»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش 1، (1397).
    2. آقایی طوق، مسلم، «تحلیل تحلیل اقتصادی حقوق»، مطالعات حقوق تطبیقی، ش 2 (1392).
    3. ابدالی، مهرزاد، «جایگاه اخلاق در تحلیل اقتصادی حقوق»، نامۀ مفید، ش 82 (1389).
    4. ابدی، سعیدرضا؛ اسفندیاری‌فر، خشایار و جعفری، نادر، «مکاتب اقتصادی و حقوق کار(با تکیه بر اقتصاد نهادگرایی و نئوکلاسیک)»، تحقیقات حقوقی، ش 76 (1395).
    5. اکبرپور، مجید؛ محبی، ابوالفضل و نظری، خدیجه، «بررسی تعهدات طبیعی در حقوق ایران؛ با رویکرد حقوقی و تحلیل اقتصادی»، حقوقی دادگستری، ش 76 (1390).
    6. انصاری، اسماعیل، «تحلیل اثباتی و هنجاری حقوق کیفری و مجازات‌های بهینه»، اطلاع‌رسانی حقوقی، ش 19 و 20 (1388).
    7. بابایی، ایرج، «مبانی نظری رویکرد تحلیل اقتصادی حقوق»، حقوق و سیاست، ش 23 (1386).
    8. بادینی، حسن، «مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق»، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش 62 (1382).
    9. بادینی، حسن و مهراد، مهدی، «کارایی اقتصادی در حقوق خصوصی؛ نظریه و مصادیق»، مطالعات حقوق خصوصی، ش 1 (1396).
    10. بلوری‌فر، مینا؛ حاجی عزیزی، بیژن و جعفری، فیض‌الله، «به‌کار‌گیری تحلیل اقتصادی حقوق برمبنای مستقلات عقلی و قاعده مصلحت»، فقه و حقوق اسلامی، ش 18 (1398).
    11. بلوری‌فر، مینا؛ حاجی عزیزی، بیژن و جعفری، فیض‌الله، «تحلیل کارایی نظریۀ تقصیر بر مبنای نظریات رفتار مصرف‌کننده و تولیدکننده»، دانشنامۀ حقوق اقتصادی، ش 20 (1400).
    12. بهروزی لک، غلامرضا و مخلص الائمه، فرزاد، «نسبت آرمان‌گرایی و واقع‌گرایی در آینده‌پژوهی اسلامی»، مطالعات آینده‌پژوهی، ش 7 (1392).
    13. پیروزفر، سهیلا، «حقیقت‌نگری و واقع‌نگری آموزه‌های وحیانی»، مطالعات اسلامی، ش 78 (1386).
    14. حسامی‌فر، عبدالرزاق، «پراگماتیسم و فلسفۀ تحلیلی»، تأملات فلسفی، ش 17 (1395).
    15. حسینیان، سعیده، «کارکردهای عقل در دین‌پژوهی»، قبسات، ش 34 (1388).
    16. دادگر، یدالله، «پیش‌درآمدی بر سنتز حقوق و اقتصاد»، تحقیقات حقوقی، ش 43 (1385).
    17. داودی، پرویز؛ توکلی، محمدجواد و پناهی بروجردی، محمدسعید، «عقلانیت طیفی اسلامی در مقابل نظریۀ انتخاب عقلایی اقتصاد متعارف»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش 1، (1396).
    18. رجایی، سید محمد کاظم و خطیبی، مهدی، «روش استنباط نظریۀ اقتصادی از کتاب و سنت»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش 1، (1396).
    19. رضایی دوانی، مجید و متوسلی، محمود، «ترابط فقه، حقوق و اقتصاد اسلامی»، اقتصاد اسلامی، ش 31 (1387).
    20. زریباف، سیدمهدی؛ ناسخیان، علی‌اکبر و سعیدی، علی، «عدالت به مثابه روش؛ سیر رویکردهای روش‌شناختی در اقتصاد اسلامی»، مطالعات اقتصاد اسلامی، ش 1، (1394).

     

    1. سبحانی ثابت، سید علی و سبحانی، حسن، «روش‌شناسی اقتصاد متعارف و مسئلۀ انتخاب پیش‌فرض‌ها: رویکردی بدیل در علم اقتصاد اسلامی»، مطالعات اقتصاد اسلامی، ش 2، (1397).
    2. سلیمی، عبدالحکیم، «پراگماتیسم و پیامدهای آن در حقوق»، معرفت، ش 154 (1389).
    3. شعاریان، ابراهیم و مولایی، یوسف، «مطالعۀ تطبیقی مبانی قاعدۀ تقلیل خسارت»، فقه و حقوق اسلامی، ش 2 (1390).
    4. شهبازی‌نیا، مرتضی؛ جعفری، فیض‌الله و حمیدیان، فاطمه، «تحلیل مفهومی داوری بر مبنای انصاف و نهادهای مرتبط»، مطالعات حقوق خصوصی، ش 2 (1396).
    5. صمدی، هادی، «معرفی و نقد نظریۀ اقتصاد تکاملی و رابطۀ آن با توسعۀ اقتصادی»، تحقیقات اقتصادی، ش 52 (1377).
    6. علیزاده، امیرخادم؛ پورکاظمی، محمدحسین و کشاورز، محسن، «کاربرد ریاضیات در اقتصاد اسلامی؛ مزایا و محدودیت‌ها»، مطالعات اقتصاد اسلامی، ش 1، (1394).
    7. کاتوزیان، ناصر، «جایگاه حقوق اسلامی در نظم حقوقی»، حقوقی دادگستری، ش 21 (1376).
    8. کرمی، محمدحسین و گودرزی، سعید، «دلالت‌های نهادگرایی جدید برای اقتصاد اسلامی در مواجهه با آثار خارجی»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش 1، (1397).
    9. کیوانفر، شهرام، «پراگماتیسم حقوقی»، تحقیقات حقوقی، ش 46 (1386).
    10. کیوانی امینه، محمد، «آشنایی با مکتب نهادگرایی»، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، ش 22 (1385).
    11. گلشنی، عصمت و حسینی مدرس، مهدی، «مقایسۀ اثر مکاتب تفسیری اقتصادی و فرمالیستی بر حقوق»، دانشنامۀ حقوق اقتصادی (دانش و توسعه سابق)، ش 7 (1394).
    12. محمدرضایی، محمد و عابدینی، عظیم، «نقد نگرش پراگماتیسم در تبیین ضرورت دین»، قبسات، ش 67 (1392).
    13. مشهدی احمد، محمود؛ متوسلی، محمود و طیب‌نیا، علی، «نقدی بر روش‌شناسی اقتصاد مرسوم»، برنامه‌ریزی و بودجه، ش 2 (1390).
    14. مولودی، محمد؛ حاجی عزیزی، بیژن و غلامی، نگین، «مبانی اقتصادی توزیع خسارت در مسئولیت مدنی»، مطالعات حقوقی، ش 3 (1397).

     

    1. مهرگان، نادر؛ سحابی، بهرام و تارتار، محسن، «بررسی تأثیر عوارض شهرداری‌ها بر قیمت مسکن؛ مطالعۀ موردی شهر تهران»، سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی، ش 7 (1394).
    2. مهرگان، نادر و گرشاسبی فخر، سعید، «نابرابری درآمد و جرم در ایران»، پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعۀ پایدار)، ش 4 (1390).
    3. ناظمان، حمید، «چگونه علم اقتصاد علم شد»، دین و ارتباطات، ش 3 (1375).
    4. نعیمی، مرتضی، «پیشینیۀ رویکرد تحلیل اقتصادی حقوق»، تحقیقات حقوقی آزاد، ش 16 (1391).
    5. نعیمی، مرتضی و راسخ، محمد، «تبیین و نقد مفهوم «انسان اقتصادی» در رویکرد اقتصادی به حقوق»، دانشنامۀ حقوق اقتصادی (دانش و توسعه سابق)، ش 2 (1391).
    6. یثربی، علی‌محمد، «گزارشی در زمینۀ راه‌اندازی رشتۀ فقه و حقوق اقتصادی: قرائت فقهی حقوق اقتصادی»، حقوق خصوصی، ش 1 (1393).
    7. یوسفی، محمدطاهر، «پژوهشی در باب مستقلات عقلیه»، خردنامۀ صدرا، ش 14 (1377).

    ب) منابع انگلیسی

    - Books

    1.  
    2.  
    3.  
    4.  
    5.  
    6.  
    7.  
    8.  
    9.  
    10.  
    11.  
    12.  
    13.  
    14.  
    15.  
    16.  
    17.  
    18.  
    19.  
    20.  
    21.  
    22.  
    23.  
    24.  
    25.  
    26.  
    27.  
    28.  
    29.  
    30.  
    31.  
    32.  
    33.  
    34.  
    35.  
    36.  
    37.  
    38.  
    39.  
    40.  
    41.  
    42.  
    43.  
    44.  
    45.  
    46.  
    47.  
    48.  
    49.  
    50.  
    51. Geistfeld, Mark, The Role(s) of Economic Analysis in Tort Law, (Los Angeles: University of California, 2003).
    52. Landes, William & Posner. A. Richard, The Structure of Tort Law: The Economic Structure of Tort Law, (Cambridge: Harvard University Press, 1987).
    53. Leff, A. Arthur, Economic Analysis of Law: Some Realism about Nominalism, (New Haven: Yale Law School Legal Scholarship Repository, 1974).
    54. Posner A. Richard, Economic Analysis of Law, (Alphen aan Den Rijn: Wolters Kluwer, 2017).
    55. Rothbard Murray N, Praxeology: The Methodology of Austrian Economics, (Cheltenham, UK: Edward Elgar, 1997).

    - Articles:

    1.  
    2.  
    3.  
    4.  
    5.  
    6.  
    7.  
    8.  
    9.  
    10.  
    11.  
    12.  
    13.  
    14.  
    15.  
    16.  
    17.  
    18.  
    19.  
    20.  
    21.  
    22.  
    23.  
    24.  
    25.  
    26.  
    27.  
    28.  
    29.  
    30.  
    31.  
    32.  
    33.  
    34.  
    35.  
    36.  
    37.  
    38.  
    39.  
    40.  
    41.  
    42.  
    43.  
    44.  
    45.  
    46.  
    47.  
    48.  
    49.  
    50.  
    51.  
    52.  
    53.  
    54.  
    55.  
    56. Carmody Tilley, “Cristina, Tort Law Inside Out”, The Yale Law Journal, Vol. 126. Iss5 (2017).
    57. Harnay Sophie and Marciano Alain, “Posner, Economics and the Law: From “Law and Economics” to an Economic Analysis of Law”. Journal of the History of Economic Thought, Vol. 31, No. 2(2009).
    58. Shaffer, Gregory, “Legal Realism and International Law”, European Journal of Law and Economics, No. 55 (2018).
    59. Tahir, Sayyid, “Islamic Economics and Prospects for Theoretical and Empirical Research”, Journal of King Abdolaziz University: Islamic Economics, No. 1 (2017).
    60. Zamir Eyal & Medina Barak, “Law, Morality, and Economics: Integrating Moral Constraints with Economic Analysis of Law”, California Law Review, No. 2 (2008).
Jurisprudence and Islamic Law
Volume 14, Issue 30
March 2023
Pages 37-69

Files

Share

How to cite

Statistics