The Role of Seyed Mohammad Fatemi Qomi in the Codification of Iranian Civil Code

Document Type : Research Paper

Author

Assistant Professor, University of Tehran, Farabi Campus, Qom

Abstract

The main demand of Constitutionalism movement which was succeeded by the slogan of “The Court,” was the law, based on which the first work of constitutionalists was compiling laws and reestablishing the judicial courts. They also continued their former trial for establishment of legal system, and made a huge success by abolishing the Capitulation in April, 1928. Nowadays, the New Iranian Legal System is on the verge of its hundredth anniversary of establishment. During the last century, important endeavors have been made for establishment of the new legal system, one of the most brilliant and everlasting of which was compilation of civil law. The law is important because of its continuation and survival, and it is hence necessary to investigate the reasons of its success. However, in spite of such a position, Iranian Civil Law has disregarded the study of history of civil code, while it is one of the parts of civil law and a topic of interest in many law faculties around the world. Although research done by researchers of other fields is important and useful in historical and sociological viewpoints, such fields cannot explain some legal realities and subtleties; hence, it is necessary for law faculties to do the required trial for the history since no other field can fulfill this gap. The present study is done based on a legal viewpoint to compile the history of civil law and to provide lessons for Iranian Legal System.

Keywords

References

  1. الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، المدوّنه، (تهران: گنج دانش، چ 1، 1387).
    2. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، (تهران: گنج دانش، چ 2، 1372).
    3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مجموعۀ محشی قانونی مدنی (علمی، تطبیقی، تاریخی)، (تهران: گنج دانش، چ 1، 1379).
    4. خواجه‌نوری، ابراهیم، بازیگران عصر طلایی، (تهران: جاویدان، چ 1، 1394).
    5. دولت‌آبادی، یحیی، حیات یحیی، (تهران: چاپخانۀ محمدحسن علمی، چ 1، 1362).
    6. زندیه، حسن، تحول نظام قضایی ایران در دورۀ پهلوی، (قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چ 1، 1392).
    7. شایگان، سید علی، حقوق ‌مدنی ایران، (تهران: شرکت سهامی، چ 1، 1316).
    8. صدر، سید محسن، خاطرات صدرالاشراف، (تهران: انتشارات وحید، چ 1، 1364).
    9. صدرالسلطنه نوری، حسین‌قلی، قانون‌ مدنی و تجاری، (تهران: نسخۀ خطی، کتابخانۀ مجلس، بی‌تا).
    10. صدرالسلطنه نوری، حسین‌قلی، قانون‌ مدنی و تجاری، به‌کوشش محمدمهدی منتظری، (تهران: انتشارات مجد، چ 1، 1389).
    11. طباطبایی، سید جواد، نظریۀ حکومت قانون در ایران، (تبریز: ستوده، چ 1، 1386).
    12. عاقلی، باقر، خاطرات یک نخست‌وزیر (احمد متین‌دفتری)، (تهران: علمی،چ ، 1371).
    13. فاطمی قمی، سید محمد، خاطرات، به‌کوشش حسن زندیه، (تهران: مجلس شورای اسلامی، چ 1، 1389).
    14. فاطمی قمی، سید محمد، فقه فارسی، به‌کوشش ناصر دولت آبادی، (تهران: آوای نور، چ 1، 1377).
    15. فاطمی قمی، سید محمد، مجموعۀ مقالات یادنامۀ سیدمحمد فاطمی‌ قمی، به‌کوشش سید ناصر سلطانی و رحیم پیلوار، (تهران: سهامی انتشار، چ 1، 1399).
    16. فروغی، محمدعلی، «حقوق در ایران»، در مقالات فروغی، به‌ کوشش محسن باقرزاده، ج 1، (تهران: توس، چ 3، 1387).
    17. کاتوزیان، ناصر، قانون‌ مدنی در نظم حقوقی کنونی، (تهران: میزان، چ 1، 1377).
    18. مبارکیان، عباس، چهره‌های آموزش‌ عالی حقوق و عدلیه نوین، (تهران: پیدایش، چ 1، 1377).
    19. متین دفتری، احمد، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، (تهران: چاپخانه دانشگاه تهران، چ 1، 1337).
    20. متین‌دفتری، احمد، سیر قانونگذاری در ایران، (تهران: انتشارات باشگاه مهرگان، چ 1، 1337).
    21. مستشارالدوله، میرزا یوسف‌خان، رسالۀ یک کلمه، نسخۀ خطی، کتابخانۀ مجلس.
    22. منصورالسلطنه عدل، مصطفی خان، حقوق ‌مدنی، (تهران: مطبعۀ باقرزاده، 1308).
    23. نایینی، احمدرضا، مشروح مذاکرات قانون‌ مدنی، (تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس، چ 1، 1386).
    24. واردی، احمد، زندگی و زمانۀ محمدعلی فروغی، ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ، (تهران: نامک، چ 2، 1394).

     

    - مقاله‌ها

    1. الشریف، مهدی، «بازخوانی برخی تصرفات بنیادین در مواد مقتبس از قانون‌ مدنی فرانسه»، در: بر منهج عدل، مقالات اهداء شده به استاد ناصر کاتوزیان، به‌سعی حسن جعفری‌تبار، چ 2، (1395).
    2. بارونیانس، آرمائیس، «طرق تفسیر قانون‌ مدنی»، کانون وکلاءش 35، بی‌تا.
    3. بهرامی احمدی، حمید، «تاریخچۀ تدوین قانون‌ مدنی»، پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، ش 24 (1383).
    4. بیگ‌زاده، صفر، «تدوین و گردآوری علمی قوانین»، مجلس و پژوهش، ش 38 (1382).
    5. تقوی، سید نصرالله «خطابۀ سیدنصرالله تقوی»، نامۀ فرهنگستان (قدیم)، ش 1 (1325).
    6. زندیه، حسن و ده‌پهلوانی، طلعت، «نقش علمای شیعی در تدوین قانون مدنی ایران، عصر پهلوی اول (با تأکید بر نقش سیدمحمد فاطمی قمی)»، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ش 2 (1392).
    7. سلطانی، سید ناصر، «علل نافرجامی تدوین قوانین در ایران»، پژوهش حقوق عمومی، ش 45 (1393).
    8. سلطانی، سید ناصر، «مذاق مملکت و معنای مشروطه ایرانی»، جشن‌نامۀ فیلسوف سیاست ایران، تهران، فلات، (1395).
    9. سلطانی، سید ناصر، «مفهوم برابری در مقابل قانون در متمم قانون اساسی مشروطیت»، مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، ش 2 (1391).
    10. سلطانی، سید ناصر، «مفهوم برابری در مقابل قانون در مشروطیت ایران با مذاکرات قانون اساسی 1849 آلمان فدرال»، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، ش 4، (1398).
    11. فروغی، محمدعلی، «تقلید و ابتکار»، مجلۀ تعلیم و تربیت، ش 10 ( 1319).
    12. نایینی، احمدرضا، «نقش رضاخان در تدوین قانون‌ مدنی»، پیام بهارستان، ش 3 (1388).
    13. یعقوبی، رضا، «نقش محمد مصدق در تدوین قانون مدنی ایران»، فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، ش 93 (1400).

     

    – روزنامه‌ها

    1. روزنامۀ اطلاعات، ش 484، بی‌تا، س 2، ص 1 و 2.
    2. روزنامۀ یومیه ایران، ش 2089، سال دهم، یکشنبه دوازدهم شوال المکرم 1344 مطابق با 4 اردیبهشت 1305.

    – مذاکرات

    1. مذاکرات مجلس دورۀ ششم تقنینیه شورای ملی.

    ب) انگلیسی

    1. Ronald Dworkin, Law’s Empire, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Masachusetts, London, England, 1986.
    2. Amir Ghasem Amir-Soleymani, Etude Comparative Sur la Formation et Les Effets des Contrat Entre Les Droits Ranien et Le Droit Français, These, Universite de Paris, Librairie Arthur Rousseau, 1936.
    3. Djalal Abdoh, L’Elément Psychologique Dans les Contrats Suivant la Conception Iranienne, Thèse, Université de Paris, Les Editions Domat-Montchrestien, 1937.
Jurisprudence and Islamic Law
Volume 13, Issue 29
December 2022
Pages 123-149

Files

Share

How to cite

Statistics