A Conceptual Analysis and the Effects of the Right of “Sabq” in Jurisprudence of Islamic Denominations

Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor, Rey University of Quran and Hadith

2 Master of Contemporary Jurisprudence and Private Islamic Law, University of Islamic Religions

Abstract

The right of precedence deals with the relationship between individuals, objects and places. It is a rational phenomenon, approved by the Sharia. Some scholars believe that the nature of the right of precedence is moral priority while others take it as an obligation. Still there are scholars who view it as an objective right. The realization of this right results in ownership or the right of precedence. There is a difference between Imamiah (the followers of the twelve Imams) and Sunni jurists as to whether the right of precedence causes ownership or the right of precedence. Sunni jurists believe in the absolute ownership and refer to narrations related to the revival of the dead lands as their proof. Imamiah jurists, on the other hand, accept ownership in some cases and the right of precedence in others because there is a consensus on the absence of absolute ownership. The jurists believe in ownership in cases such as taking possession and the revival of the dead lands, agriculture and the writing of scientific works. This study concludes that the right of precedence is an example of objective rights which include all the effects of this right, such as not allowing the violation of the right, the necessity for compensating the damage caused by the violation of the others’ right, etc. This article aims at explaining the nature and effects of the right of precedence. Meanwhile, based on library sources and by using analytical and descriptive methods, we will examine the views of the parties on the subject.

Keywords

References

  1. الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. قانون مدنی.
    2. قانون آیین دادرسی مدنی.
    3. قانون مجازات اسلامی.
    4. امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج 1، (تهران: اسلامیه، 1373).
    5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق اموال، (تهران: کتابخانۀ‌ گنج دانش، 1373).
    6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، (تهران: کتابخانۀ گنج دانش، 1387).
    7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، الفارق: دائره‌المعارف عمومی حقوق، (تهران: کتابخانۀ‌ گنج دانش، 1386).
    8. صفایی، سید حسین، حقوق مدنی (اشخاص و اموال)، (تهران: نشر میزان، 1397)
    9. کاتوزیان، ناصر، اعمال حقوقی قراردادها، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1385)
    10. کاتوزیان، ناصر، اموال و مالکیت، (تهران: نشر میزان، 1378)
    11. کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، (تهران: میزان، 1387)
    12. محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه، ج 1، (قم: نشر علوم اسلامی،1406 ق)
    13. معین، محمد‌، فرهنگ فارسی، (تهران: سپهر، 1375).

    - مقاله

    1. اردوان، ارژنگ، «بازپژوهی فقهی حق اختصاص و دامنة آن»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی معاصر (فقه و حقوق اسلامی سابق)، ش 12 (1395).

     

    ب) عربی

    1. آملی، میرزا هاشم، المکاسب و البیع: تقریرات النایینی، (قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1413 ق).
    2. ابن ‌اثیر، مبارک‌‌بن‌ محمد، النهایه، ج 1، (ریاض: دار ابن الجوزی، 1421 ق)
    3. ابن ‌براج، قاضی عبدالعزیز، المهذب، ج 1، (قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1406 ق).
    4. ابن عابدین، محمدامین، رد المحتار علی الدر المختار، ج 4، (بیروت: دار الفکر، 1412 ق).
    5. ابن قدامه، عبدالله، المغنی، (قاهره: دارالحدیث، 1425 ق).
    6. ابو داوود، سلیمان‌بن اشعث، سنن ابو داوود، ج 3، (بیروت: دار ابن حزم، 1418 ق).
    7. اصفهانى، محمد‌بن حسن، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج 10، (قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1416 ق).
    8. القدوری، احمد‌بن محمد، مختصر القدوری، (بیروت: دارالکتب العلمیه، 1418 ق).
    9. انصاری، مرتضی، المکاسب،4 ج، (قم: کنگرۀ جهانی شیخ اعظم، 1415 ق).
    10. ایروانی، علی، حاشیه المکاسب، (تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1406 ق).
    11. بجنوردی، سید حسن، القواعد الفقهیه، ج 7،( قم: نشر هادی، 1419 ق).
    12. بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره، (قم: جامعه مدرسین، 1405 ق).
    13. بحرالعلوم، محمد‌بن ‌محمدتقی، بلغه ‌الفقیه، ج 1و3، (تهران: مکتبه الصادق (ع)، 1403 ق).
    14. بیهقی، احمد، السنن الکبری،(بیروت: دار صادر، 1352).
    15. ترمذی، محمد‌بن عیسی، الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی، (قاهره: دار الحدیث، 1419 ق).
    16. جزیری، عبدالرحمن، یاسر مازح غروی، الفقه علی المذاهب الأربعه و مذهب أهل البیت علیهم السلام، ج 2، (بیروت: دار الثقلین، 1419 ق).
    17. حکیم، محمدتقی، الاصول العامه للفقه المقارن، (قم: مجمع جهانی اهل بیت، 1418 ق).
    18. حلی، حسن‌بن یوسف، تذکره ‌الفقهاء، ج 10، (قم: مؤسسۀ آل البیت (ع)، 1414 ق).
    19. حلی، ابن ادریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج 1، (قم: مؤسسۀ نشر اسلامی، 1410 ق).
    20. حنبل، احمد‌بن محمد، مسند احمد بن حنبل، ج 2، (بیروت: دار الفکر، 1411 ق).
    21. خویی، سید ابوالقاسم، مصباح‌ الفقاهه، (قم: مؤسسۀ انصاریان، 1413 ق).
    22. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد، مفردات فی الغریب القرآن، (لبنان: دار العلم، 1412 ق).
    23. زحیلی، وهبه مصطفی، الفقه الاسلامی و ادلته، ج ۴، (دمشق: دار الفکر، 1404 ق).
    24. سبزواری، سید عبد الأعلى، مهذب الأحکام، ج 10، (قم: مؤسسۀ المنار، 1413 ق).
    25. سبزواری، عباسعلی زارعی، القواعدالفقهیه، (قم: مؤسسۀ نشر اسلامی، 1391).
    26. سنهوری، عبد‌الرزاق، الوسیط، (بیروت: مؤسسۀ حلبی، 1988 م).
    27. سیفی، علی‌اکبر، دلیل تحریرالوسیله، (قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1415 ق).
    28. شهید ثانی، زین‌الدین، الروضه‌ البهیه‌، (قم: انتشارات داوری‌، 1410 ق).
    29. طباطبایی یزدی، محمدکاظم، تکملۀ العروه الوثقی، ج 1و2، (قم: انتشارات داوری، 1414 ق).
    30. طباطبایی یزدی، محمدکاظم، حاشیۀ المکاسب، ج 1، (قم: مؤسسۀ اسماعیلیان، 1378).
    31. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج 5، (تهران: کتابفروشی مرتضوی، 1416 ق).
    32. طوسی، محمد‌بن حسن، تهذیب الاحکام، ج 4، (تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1407 ق).
    33. طوسی، محمد‌بن حسن، المبسوط، ج 2و3، (تهران: مکتبه المرتضویه، 1387).
    34. عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه‌، (قم: مؤسسۀ‌ آل البیت، 1409 ق).
    35. علامه حلی، حسن‌بن یوسف، مختلف الشیعه، ج 1، (قم: مؤسسۀ نشر اسلامی، 1378).
    36. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج 3، (تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1371).
    37. کرکی، علی‌بن حسین، جامع المقاصد، (قم‌: مؤسسۀ آل البیت،‌ 1414 ق).
    38. کلینی، محمد‌بن‌ یعقوب، اصول الکافی، ج 4، (تهران: دارالکتب، 1407 ق)
    39. مامقانی‌، محمدامین‌، فقه المستحدثات، (قم‌: مؤسسۀ بوستان‌ کتاب‌، 1391).
    40. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، (تهران: المکتبه الاسلامیه، 1381).
    41. محدث نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، (قم: مؤسسۀ آل البیت، 1408 ق).
    42. محقق حلی، جعفر‌بن حسن، شرائع الاسلام، ج 3، (قم: مؤسسۀ اسماعیلیان، 1408 ق).
    43. مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، ج 1، (بیروت: دار العلم للملایین، 1403 ق).
    44. مکارم شیرازی، ناصر، انوارالفقاهه، (قم: مدرسۀ امام علی (ع)، 1403 ق).
    45. مکارم شیرازی، ناصر، القواعدالفقهیه، ج 2، (قم: مدرسۀ امام علی (ع)، 1411 ق).
    46. مکی، محمد (شهید اول‌)، الدروس الشرعیه، (قم: جامعهۀ مدرسین‌، 1417 ق).
    47. موسوی ‌خمینی، روح‌الله، المکاسب المحرمه، ج 1، (قم: مؤسسۀ نشر آثار امام، 1415 ق).
    48. موسوی ‌خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیله، ج 1، (قم: دارالعلم، 1379)
    49. نائینی، میرزا محمدحسین، المکاسب و البیع، ج 1، (قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق).
    50. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج 22و38، (بیروت: دار إحیا التراث،1404 ق).
    51. نجفی خوانساری‌، موسی‌بن محمد‌، منیه‌ الطالب فی شرح المکاسب، (قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1418 ق).
    52. نجفی کاشف الغطاء، جعفر، کشف الغطاء، (نجف: مؤسسۀ کاشف الغطاء، 1422 ق).
    53. هاشمی شاهرودی، محمود، و جمعی از پژوهشگران، موسوعه الفقه الاسلامی طبقا مذهب اهل بیت (ع)، ج 1و7، (قم: مؤسسۀ دایره ‌المعارف فقه اسلامی، 1423 ق).
    54. وزارت اوقاف و شئون اسلامیه، موسوعۀ فقه کویتیه، ج 7، (کویت: وزارت اوقاف و شئون اسلامیه، 1425 ق).
Jurisprudence and Islamic Law
Volume 12, Issue 25
December 2021
Pages 135-161

Files

Share

How to cite

Statistics