مانع‌زدایی از هماهنگی راهکارهای دادگاه‌ها در موضوع توصیف (با بهره‌گیری از آورده‌های حقوق فرانسه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه کاشان

10.22034/law.2023.49872.3066

چکیده

توصیف، به­معنای قراردادن موضوع در دستۀ ارتباط برای تعیین قانون حاکم، مسئله‌ای است جهان‌شمول که در حقوق بین‌الملل خصوصی با تعارض توصیف‌ها به­دلیل داخلی بودن مقررات، پیچید‌گی خاصی دارد. از آن­جا که روش حاکم در ایران، دوجانبه است، قاضی از طرح تا حل موضوع با توصیف‌های متفاوتی روبروست. در این شرایط، اعمال خودخواهانۀ سیستم مقرّ دادگاه بر تمام توصیف‌ها، اعم از اصلی، ثانوی، عامل ارتباط و نیز مسئلۀ مقدماتی، هماهنگی راهکارها را با چالش مواجه می‌سازد؛ آرمانی که مستلزم نیل به نتایج یکسان در موقعیت‌های متفاوت در حقوق داخلی و بین‌المللی است. در شرایطی که نویسندگان ملی شرایط حاکم بر مسئلۀ توصیف را به‌دقت تبیین نکرده و اقسام آن را خلط نموده‌اند، پژوهش حاضر با بهره‌گیری از آورده‌های حقوق فرانسه-که الهام‌‌بخش حقوق بین‌الملل خصوصی ایران است- و با تمرکز بر تفکیک توصیف‌ها درصدد ارائۀ راهکار است. در این شرایط، تقویت مشارکت کشورِ سبب در مواردی راهگشاست. حل مسئلۀ مقدماتی به استناد قانون صالح و به‌موجب قاعدۀ حل تعارض کشور حاکم بر موضوع اصلی موجب یکپارچگی داخلی است و در مواردی هماهنگی بین‌المللی را تضمین می‌کند. توصیفِ عامل ارتباط مندرج در هر قاعده با مقررات کشور واضع آن و لحاظ توصیف ثانوی کشورِ سبب از موضوع نیز همین نتیجه را دارد. البته محدودیتی در روش دوجانبه وجود دارد که نیل به هدف را در موارد دیگر غیرممکن می‌سازد. درواقع، امکان نقض قاعدۀ حل تعارض مقرّ دادگاه وجود ندارد. تفاسیر گوناگون از موضوع به صدور احکام متهافت در کشورهای مختلف منجر می‌‌شود، ولی چاره‌ای جز انجام توصیف اصلی طبق مقررات مقرّ دادگاه نیست. همین دلیل، نفی احالۀ ناشی از توصیف‌ها را نیز توجیه می‌کند؛ زیرا با فرض انجام توصیف اصلی براساس مقررات مقرّ دادگاه و صلاحیت قانون ماهوی کشور خارجی، با پذیرش احالۀ ناشی از توصیف این کشور از موضوع و اعمال قانون ماهوی دیگر، قاعدۀ حل تعارض مقرّ دادگاه نقض می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. الف) منابع فارسی

    - کتاب‌ها

    1. اسکینی، ربیعا (1393). حقوق تجارت، تهران: سمت.
    2. الماسی، نجادعلی (1400). حقوق بین­الملل خصوصی، تهران: میزان.
    3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376). دانش­نامه حقوقی، تهران: امیرکبیر.
    4. شهیدی، مهدی (1395). حقوق مدنی، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران: مجد.
    5. شهیدی، مهدی (1396). حقوق مدنی، سقوط تعهدات، تهران: مجد.
    6. شهیدی، مهدی (1393). حقوق مدنی 3، تهران: مجد.
    7. صفایی، سیدحسین و امامی، اسدالله (1396). مختصر حقوق خانواده، تهران: میزان.
    8. صفایی، سیدحسین (1399). حقوق بیع بین­المللی با مطالعه تطبیقی، تهران: دانشگاه تهران.
    9. طباطبایی، سید محمدحسین (1394). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان.
    10. محقق داماد، سید مصطفی (1400). بررسی فقهی حقوق خانواده: نکاح و انحلال آن، تهران: علوم انسانی.
    11. محمود، سلجوقی (1387). حقوق بین­الملل خصوصی، تعارض قوانین و تعارض صلاحیت­ها، تهران: میزان.
    12. مصلحی عراقی، علی حسین (1384). حقوق ارث، تهران: سمت.
    13. میرشکاری، عباس (1394). رساله عملی در مسئولیت مدنی، تهران: سهامی انتشار.
    14. نصیری، محمد (1392). حقوق بین­الملل خصوصی، تهران: آگه.

    - مقالات

    1. حقانی، سعید و حکیمی، مرضیه (1400). قانون حاکم بر قرارداد بین­المللی؛ بررسی موردی دادنامه­ای از شعبه 18 دادگاه تجدیدنظر استان تهران. پژوهش حقوق خصوصی. 9(3)، 64-41. Doi:10.22054/jplr.2021.51359.2384
    2. سیدی آرانی، سیدعباس (1398). نقش آفرینی قاعده حل تعارض به پشتیبانی روش های حل تعارض (با بهره مندی ازآورده های حقوق تطبیقی). پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب. 6(4). 27-54.  Doi:22091/CSIW.2020.3623.1455  
    3. شریعت باقری، محمد جواد (1394). چرایی و چگونگی تعیین قانون حاکم بر مسئولیت مدنی. تحقیقات حقوقی. 72(8)، 71-95.
    4. شهیدی، مهدی (1376). قواعد ایرانی تعیین قانون حاکم بر قراردادهای بین­المللی خصوصی. تحقیقات حقوقی. (21-22)، 42-23.

    ب) منابع فرانسه

    - Book

    • Batiffol, Henri and Lagarde, Paul (1993). Droit International Privé, Paris: LGDJ
    • Gutmann, Daniel (2007). Droit International Privé, Paris:Dalloz.
    • Hugues Fulchiron, Cyril Nourissat, Édouard Treppoz, Alain Devers, Travaux dirigés, (2013). Droit International Privé, Paris: LexisNexis.
    • Loussouarn, Yves, Bourel, Pierre, de Varelles-Sommières, Pascal (2013). Droit International Privé, Paris: Dalloz.
    • Loussouarn, Yves, Bourel, Pierre, de Varelles-Sommières, Pascal (2012). Droit International Privé, Paris:
    • Mélin, François (2014). Droit International Privé, Paris: Lextenso É
    • Niboyet, Marie-Laure and Géraud de Geouffre de la Pradelle (2013). Droit International Privé, Paris: Lextenso É

     

    - Articles

    • Gothot, Pierre, Lagarde, Paul (2006). Conflits de Lois: Principes généraux, Répertoire de droit international, janvier.
    • Lagarde, Paul (1960). La Règle de Conflit Applicable Aux Questions Préalables, Rev. crit DIP.
    • Lequette, Yves (1998). Renvoi, Répertoire de Droit International, Décembre.
    • Wengler, W (1966). Nouvelles Réflexions Sur Les Questions Préalables, Rev. Crit.

    شایان ذکر است که برخی مجلات فرانسوی دوره و شماره ندارند و با سال شناخته می­شوند. مقالات فوق شماره و دوره ندارند.

    Arrêts

    • Djenangi, Rev.crit. DIP 1988. 302, note Bischoff, JDI 1986. 1025, note A. Sinay-Cytermann, JCP 1987. II. 20878, note Agostini.