تحدید حق معنوی مؤلف با اعمال دکترین استفادۀ منصفانه در نظام حقوقی امریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی (نهاد ریاست جمهوری)

2 استادیار دانشگاه تهران

10.22034/law.2023.52920.3161

چکیده

درحالی که استثناهای وارد بر حقوق مادی مؤلف یکی از موضوعات پذیرفته‌شده در تمامی نظام‌های حقوقی به‌شمار می‌آید و با هدف تثبیت منافع عمومی در نظام حقوقی وضع می‌شود، اعمال این استثناها و محدودیت‌ها در حقوق معنوی مؤلف با تردید مواجه است؛ این درحالی است که دامنۀ حقوق معنوی به‌ویژه در کشورهای نظام رومی- ژرمنی بسیار گسترده است و می‌تواند محل سوءاستفاده باشد. در این میان، دکترین استفادۀ منصفانه یکی از مهم‌ترین دکترین‌های تعدیل‌کنندۀ حق مؤلف به‌شمار می‌آید که به جهت گستردگی در بسیاری از مسائل حقوق مالکیت فکری قابل طرح است. موضوع پژوهش حاضر این است که چگونه حقوق معنوی با عنایت به دکترین یادشده تحلیل و تفسیر می‌شود. به همین منظور، نگارندگان این مقاله با روشی تحلیلی- توصیفی و با مطالعۀ تطبیقی نظام حقوقی امریکا به‌عنوان منشأ دکترین استفادۀ منصفانه، تلاش دارند تا به مبانی تحدید حقوق معنوی مؤلف و امکان اعمال این دکترین در حقوق معنوی مؤلف بپردازند و در پایان نتیجه‌گیری می‌‌کنند که اگرچه از این نظریه به‌عنوان مفهومی انعطاف‌پذیر یاد می‌شود، ولی بایستی درنظر داشت که اعمال آن در هر نظام حقوقی، مناسب و امکان‌پذیر نخواهد بود؛ گرچه می‌توان از انعطاف‌پذیری آن در مورد سیاست‌گذاری در حوزۀ استثناها و محدودیت‌های حقوق مؤلفان به‌ویژه در حوزۀ فناوری‌های جدید و به‌روز و جریان‌های هنری معاصر بهره برد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. الف) منابع فارسی

    - کتاب‌ها

    1. زرکلام، ستار (1393). حقوق مالکیت ادبی و هنری، تهران: سمت.
    2. کلمبه، کلود (1390). اصول بنیادین حقوق مؤلف و حقوق مجاور در جهان، ترجمۀ علیرضا محمدزاده وادقانی، تهران: میزان.
    3. لوسی اسمیت، ادوارد (1330). مفاهیم و رویکردهای آخرین جنبشهای هنری قرن بیستم، ترجمۀ علیرضا سمیع آذر، تهران: مؤسسۀ فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر.

    - مقالات

    1. آیسان، شیوا، حسامی، منصور و شاکری، زهرا (1399). از آن خودسازی هنری و تعیین جایگاه حقوقی پدیدآورنده. کیمیای هنر، 9(36 )، 49-61.
    2. حبیبا، سعید، و شاکری، زهرا (1391). مبحثی در محدودیت‌ها و استثنائات حقوق مالکیت ادبی و هنری. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، 3(1)، 37-54.

     Doi: 10.22059/JCL.2012.32104 

    1. زاهدی، مهدی و شریف‌زاده، شیرین (1395). سانسور و حق تمامیت اثر، نخستین همایش ملی حقوق ارتباطات و رسانه در ایران، دانشگاه علامه طباطبایی.
    2. شاکری، زهرا (1395). معیارهای بهینه‌سازی مقررات محدودیت‌ها و استثنائات در نظام حقوق مالکیت ادبی و هنری. حقوق پزشکی، 10(55)، 119-148.
    3. شاکری، زهرا (1400). نقض حقوق مولف در پرتو اقتباس از اثر دیگری و از آن خودسازی هنری. مطالعات حقوقی (علوم اجتماعی و انسانی شیراز)، 13(4 )، 171-204.

     Doi: 10.22099/jls.2021.38720.4109

    1. ضرغام، ادهم، و یوسفیانی، آذین (1399). بررسی نقش الهام و اقتباس در اصالت آثار هنرهای تجسمی. هنرهای تجسمی (هنرهای زیبا)، 25(1)، 37-46.

     Doi: 0.22059/jfava.2019.280914.666210

    1. قراملکی، علی مظهر، قدرتی، فاطمه، و نظری توکلی، سعید (1393). معناشناسی حق معنوی در گفتمان حقوقی اسلام و ایران. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، 5(9)، 161-190.
    2. مافی، همایون؛ ابهری، حمید و محسن‌زاده، احمدعلی، (1395). بررسی استثنائات حقوق مالکیت ادبی و هنری با تأکید بر موافقتنامۀ تریپس، حقوق پزشکی، ویژه‌نامۀ حقوق مالکیت فکری، 209-183.

    ب) انگلیسی

    - Books

    • Hughes, J. (2015). Fair Use and Its Politics-At Home and Abroad, Copyright Law in the Age of Exceptions and Limitations., Ruth Okediji, Editor, Cambridge: University Press, Forthcoming, Loyola-LA Legal Studies Paper No. 2015-18.
    • Sterling, J. A. L. (2003). World Copyright Law, Protection of Authors' Works, Performances, Phonograms, Films, Video, Broadcasts, and Published Editions in National, International, and Regional Law, 2nd ed, London: Sweet and Maxwell.

    - Articles

    • Anderson, M. G., & Brown, P. F. (1993). The Economics Behind Copyright Fair Use: A Principled and Predictable Body of Law, Loyola University Chicago Law Journal, 24(2 & 3), 143-178.
    • Christie, A. F.(2004). Private Copying and Levy Schemes: Resolving the Paradox of Civilian and Common Law Approaches, University of Melbourne, Legal Studies Research Paper, No, 116, Last Revision 3rd of June 2005, 1-13. DOI: 2139/ssrn.690521.
    • Ciolino, D. S., (1997). Rethinking the Compatibility of Moral Rights and Fair Use. Washington and Lee Law Review, 54(1), 34-90.
    • Damich, E. J., (1988). The Right of Personality: A Common-Law Basis for the Protection of the Moral Rights of Authors”. L. Rev., 23(1), 1-20.
    • Dietz, A., (1994). The Moral Right of the Author: Moral Rights and the Civil Law Countries. Columbia-VLA Journal of Law & the Arts, 19(3 + 4), 199-228.
    • Dworkin, G., (1994). The Moral Right of the Author: Moral Rights and the Common Law Countries. -vla jl & Arts, 19, 229-237.
    • Even, Y., (2006). The Right of Integrity in Software: An Economic Analysis. Santa Clara Computer & High Tech. LJ, 22(2), 219-268.
    • Geiger, C., (2010). Promoting Creativity Through Copyright limitations: Reflections on the Concept of Exclusivity in Copyright law, Vanderbilt Journal of Entertainment and Technology Law, 12(3), 515-548.
    • Ginsburg, J. C., (1991). Tale of Two Copyrights: Literary Property in Revolutionary France and America. Revue Internationale du Droit D'auteur, (147), 124-289. DOI: 10.4324/9781315092621-2
    • Hansmann, H., & Santilli, M., (1997). Authors' and Artists' Moral Rights: A Comparative Legal and Economic Analysis. The Journal of Legal Studies, 26(1),95–143.DOI: 10.1002/9780470752135.ch10
    • Hugenholtz, P. B., & Senftleben, M., (2011). Fair Use in Europe: in Search of Flexibilities. Amsterdam Law School Research Paper, 1-30. DOI: 10.2139/ssrn.1959554
    • Jaszi, P., (2017). Toward a Theory of Copyright: The Metamorphoses of Authorship. In Intellectual Property Law and History, Routledge, 455-502. DOI: 10.4324/9781315092621-3
    • Karlen, P. H., (1992). What's Wrong with VARA: A Critique of Federal Moral Rights? Hastings Comm. & ENT. LJ, 15(4), 905-928.
    • Kwall, R. (1985). Copyright and the Moral Right: Is an American Marriage Possible? L. REV., 38(1),1-100.
    • Leval, P. N., (1990). Toward a Fair Use Standard. Harvard Law Review, 103(5), 1105-1136. DOI: 10.2307/1341457
    • Loren, L. P., (1997). Redefining the Market Failure Approach to Fair Use in an Era of Copyright Permission Systems. Journal of Intellectual Property Law, 5(1), 8-57.
    • Miernicki, M., & Ng, I., (2021). Artificial Intelligence and Moral Rights. AI & SOCIETY, 36, 319–329. DOI: 10.1007/s00146-020-01027-6
    • Novaria, M., (2014). A Moral Rights Approach to Protecting a Journalist's Right of Attribution and Right of Integrity. DePaul J. Art Tech. & Intell. Prop. L, 24(2), 295-338.
    • Oriakhogba, D., & Osadolor, F. O., (2017). Musings on the Fair Use and Fair Dealing Exceptions to Copyright: Nigeria and South Africa in Focus. Ebonyi State University Law Journal, 8 (1), 141-153. DOI: 10.2139/ssrn.3260666
    • Patterson, L. R., (1992). Understanding Fair Use. Law and Contemporary Problems, School of Law, Duke University Journal, 55 (2), 249-266.
    • Pessach, G., (2003). The Author's Moral Right of Integrity in Cyberspace-a Preliminary Normative Framework., International Review of Industrial Property and Copyright Law, 34, 250-270.
    • Raffetto, J. J., (2006). Defining Fair Use in the Digital Era. U. Balt. Intell. Prop. LJ, No. 15, 1-36.
    • Rajan, Sundara, M. T., (2002). Moral Rights and Copyright Harmonization: Prospects for An'international Moral Right. In 17th BILETA Annual Conference Proceedings, 1-16.
    • Rigamonti, C. P., (2006). Deconstructing Moral Rights, Harvard International Law Journal, 47(2), 354-412.
    • Rosenfield, H. N., (1974). Constitutional Dimension of Fair Use in Copyright Law. Notre Dame Law, 50(2), 790-807.
    • Samuelson, P., & Hashimoto, K., (2018). Is the US Fair Use Doctrine Compatible with Berne and TRIPS Obligations? Universalism or Pluralism in International Copyright Law (Kluwer Law International, Information Law Series), UC Berkeley Public Law Research Paper, 1-22.
    • Schulman, J., (1967). Fair Use and the Revision of the Copyright act. Iowa L. Rev Duke Law Journal, 1969(1), 73-109.

     

    • Senftleben, M., (2010). The International Three-Step Test: a Model Provision for EC Fair Use Legislation. J. Intell. Prop. Info. Tech. & Elec. Com. L., 1, 67-82.
    • Smith, C. Y., (2020). Creative Destruction: Copyright's Fair Use Doctrine and the Moral Right of Integrity, PEPPERDINE LAW REVIEW, 47,601-.664
    • Song, S. H., (2011). Reevaluating Fair Use in China-A Comparative Copyright Analysis of Chinese Fair Use Legislation, the US Fair Use Doctrine, and the European Fair Dealing Model. Idea, 51(3), 453-489.
    • Tanaka, J., (2018). Promoting Asian American Representation through Copyright: Moral Rights in the Last Airbender and Fair Use in Ms. Marvel. Asian American Law Journal, 25(1), 88-122. DOI: 10.15779/Z38KP7TR5B